تأثیر کشش استاتیک و دینامیک در والیبالیست‌های مرد مبتلابه سندروم گیرافتادگی شانه

Introduction
Volleyball is one of the most popular sports that requires hand movements over head which put high pressure on the athletes’ shoulder girdle and expose them to shoulder impingement syndrome (SIS) over time. This syndrome causes impaired proprioception due to the muscle tendon involvement. Proprioception makes the person aware of the joint position and causes the movement and strength of the joint. This sense has much faster function than pain and has a more important role in preventing sports injuries. According to the studies, the proprioception receptors are mechanical and are activated by stretching and changing the body position. In other words, stretching exercises of the muscles around the joint affect the accuracy of the proprioceptive function. Stretching exercises have different types, including static and dynamic stretching. Static stretching is a method that takes the mucle to the maximum range of motion and keeps the muscle in that position for a certain period of time. Dynamic stretching involves active range of motion movements for a joint combined with light movements, performed at two speeds, slow and fast. 
Although stretching exercises are an important part of rehabilitation programs and sport exercises, few studies have examined the immediate effect of various types of muscle stretching on proprioception, and existing studies have reported conflicting results. Therefore, the present study aims to compare the immediate effects of three types of stretching exercises (static, slow dynamic, fast dynamic) on the shoulder joint proprioception in volleyball players with SIS.
Materials and Methods
This is a quasi-experimental study. The study population consisted of all male professional volleyball players in Kerman, Iran who had SIS. The sample size was determined using GPower software and based on literature. In this regard, 18 male volleyball players (Age: 26.52±1.5 years, weight: 89.72±7.02 kg, height: 196.78±6.32 cm) were selected as samples. They were tested in three consecutive days (from 10 am to 12 pm) in Rashid Farrokhi volleyball complex in Kerman, after signing the consent form and completing a demographic information form. The proprioception of the subjects’ shoulder joint was measured and recorded before and after performing the stretching exercises. The proprioception was assessed by using a fleximeter (Leighton, Spokane, USA). The assessment was performed individually, in a quiet room with eyes closed while sitting on a chair. It is also noteworthy that to prevent trunk movements, the subjects’ torso was fixed to the chair with a strap. The fleximeter was then fixed on the outer and middle part of the forearm to test the internal and external rotation of the shoulder. The examiner passively moved the subject’s hand to the target angle and kept it in the same position for 5 seconds. Then, the subject was asked to actively and gently move the hand to the target angle and inform the examiner once s/he felt reaching the target angle so that the examiner can immediately record the reached angle. The proprioception test was performed three times with both internal and external rotations with a 30-second rest interval between each attempt. 
Each day, the subject individually performed one of the static and slow and fast dynamic stretching exercises. In static stretching, the subject’s arm was passively moved to the end of the range of motion by the examiner and held for 30 seconds. In the dynamic stretching protocol, the subject actively performed the stretching and held for two seconds at the end of the range of motion. Dynamic stretching protocol was performed at two speeds of 50 (slow) and 100 (fast) bits per minute. Finally, the recorded data were statistically analyzed in SPSS software. In order to investigate the difference in the amount of proprioception between the pre-test and post-test phases, the repeated measures analysis of variance test was used (P<0.05).
Results
The results of repeated measure analysis of variance showed that the amount of proprioceptive error measured at pre-test and post-test phases was significantly different within different types of stretching (F1,17=16.318, P=0.001, Wilks’ lambda=0.390). There was also a significant difference between different types of stretching (F1,17=40.656, P=0.001, Wilks’ lambda=0.344) (Table 1).

Discussion
The results of the present study showed that both slow and fast dynamic stretching had a significant positive effect on improving the proprioception of the shoulder joint in volleyball players with SIS, while no significant difference was found between the two types of fast and slow dynamic stretching. The static stretching had a significant negative effect on the proprioception of shoulder joint. Despite the existence of few studies comparing the effect of different types of stretching on the amount of proprioception, the present study indicated the different effects of different stretching exercises on the proprioception. This suggests the importance of proper stretching programs and injury prevention in volleyball players.

Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
In the implementation of the research, ethical considerations were considered according to the instructions of the ethics committee of Shahid Bahonar University of Kerman, and the code of ethics was received under the number IR.UK.REC.1399.005.

Funding
This article is taken from the thesis/research project of Abdul Reza Santi, under the guidance of Abdul Hamid, a student, and the advice of Mansour Sahibul Zamani, in the Department of Pathology and Corrective Movements, Faculty of Physical Education and Sports Sciences, Shahid Bahonar University, Kerman. This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Authors' contributions
All authors contributed equally in preparing all parts of the research.

Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.

Acknowledgments
We are grateful to all those who helped us in conducting our research.

مقدمه
رشته ورزشی والیبال جزء 3 رشته ورزشی پرطرفدار دنیاست [1]. بسیاری از مهارت‌هایی که در این رشته اجرا می‌شود مانند اسپک، سرویس و دفاع روی تور نیازمند تماس مداوم اندام فوقانی ورزشکار با توپ در حالت دست بالای سر است و تخمین زده شده که یک والیبالیست نخبه در طول یک فصل حدود 40 هزار اسپک می‌زند. این ضربات تکراری باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر کمربند شانه‌ای ورزشکار می‌شود [2]. یکی از آسیب‌هایی که این ضربات مکرر در والیبالیست‌ها و دیگر ورزشکاران دارای حرکات بالای سر کمتر از 35 سال ایجاد می‌کنند، سندرم گیر‌افتادگی شانه است [3]. سندرم گیر‌افتادگی شانه یا درد شانه با شیوع 44 تا 65 درصد از شایع‌ترین مشکلات شانه محسوب می‌شود. پیشرفت این سندرم به هایپرتروفی سینوویوم و التهاب بورس ساب آکرومیال منجر می‌شود. این تغییرات باعث آسیب گیرنده‌های مفصلی و عضلانی شده و به‌دنبال آن رفلکس‌های عصبی‌عضلانیِ طبیعی که برای حفاظت مفصل ضروری هستند، مختل می‌شوند [3]. 
افراد مبتلا به سندرم گیر‌افتادگی شانه به‌دلیل آسیب تاندون عضلات کلاهک چرخاننده در گیرنده‌های عمقی ناحیه دوک عضلانی و اندام وتری گلژی این عضلات اختلال ایجاد می‌شود؛ بنابراین باتوجه‌به این مسئله که در سندرم گیر‌افتادگی شانه، مجموعه‌ای از عوامل عضلانی‌تاندونی و کپسولی‌لیگامانی دخالت دارند، اختلال در حس عمقی یکی از عوارض سندرم گیر‌افتادگی شانه است [4]. 
حس عمقی، فرد را از موقعیت قرار‌گیری مفصل آگاه ساخته و موجب نظم بخشیدن به انقباضات عضلانی به‌منظور حرکت و استحکام مفصل می‌شود. این حس با عملکردی بسیار سریع‌تر از حس درد (70 تا 100 برابر) نقش مهم‌تری در پیشگیری از آسیب‌های حاد، به‌خصوص آسیب‌های ورزشی دارد و در حفظ ثبات دینامیک مفاصل مؤثر است [5]. به‌عبارت‌دیگر، حس عمقی برای برقراری ثبات مفصلی، کنترل پاسچر و کنترل حرکت ضروری هستند.
عوامل متعددی بر دقت عملکرد حس عمقی مفاصل تأثیر‌گذار هستند که یکی از آن‌ها انجام تمرینات کششی در عضلات اطراف مفصل است. سال‌های متمادی است که تمرینات کششی به‌عنوان بخش مهمی از برنامه رایج گرم کردن قبل از شروع ورزش انجام می‌شود. اعتقاد بر این است که اثرات سودمند کشش در‌نتیجه 2 تغییر ایجاد می‌شود: 
1. تغییر در طول و افزایش انطباق واحد عضلانی‌تاندونی، 
 2. تغییر در سازوکار عصبی گیرنده‌های حس عمقی در توانایی تشخیص و پاسخ به محرک‌های محیطی. 
با‌وجوداین، شواهد علمی درخصوص مزایای تمرینات کششی بسیار متناقص است و به‌نظر می‌رسد گزارشات اثر متناقض تمرینات کششی بر فاکتورهای مختلف بدنی، ناشی از تفاوت در نوع کشش (استاتیک و دینامیک)، شدت کشش، زمان‌های مختلف اعمال کشش نوع فعالیت پس از کشش و غیره باشد [5].
طبق تحقیقات، گیرنده‌های حس عمقی از نوع مکانیکی بوده و به‌وسیله کشش و تغییر شکل بدن فعال می‌شوند [6]. کشش انواع مختلفی دارد. تحقیقات فراوانی در حوزه کشش ایستا و تأثیرات آن بر عضلات انجام شده ‌است. این نوع کشش روشی است که عضله را به حداکثر دامنه حرکتی می‌برد و در این موقعیت برای مدت زمان مشخصی حفظ می‌کند. همچنین کشش دینامیک که نوع دیگری از انواع کشش‌هاست، شامل حرکات کنترل‌شده به‌وسیله حرکات فعال دامنه حرکتی برای یک مفصل با ترکیب حرکات ورزشی سبک است [7]. 
مطالعات فراوانی اثرات مثبت کشش دینامیک را بر بهبود عملکرد شانه گزارش کرده‌اند. همچنین انجام کشش دینامیک را با سرعت 50 beat/min با دستگاه مترونوم را کشش دینامیک آهسته و با سرعت 100 beat/min با دستگاه مترونوم را کشش دینامیک سریع می‌نامند [8].
در این زمینه، والش و همکاران گزارش کردند هر دو نوع کشش ایستا و دینامیک در میزان حس عمقی مفصل زانو مؤثر بوده‌اند [9]. ‌همچنین شهرجردی و همکاران  دریافتند کشش ایستا بافت نرم اطراف مفصل زانو در انتهای دامنه‌های حرکتی، خطای حس وضعیت در دامنه‌های انتهایی حرکت کمتر و در دامنه میانی بیشتر است [10]. همچنین بروکلند و همکاران گزارش کردند کشش غیر‌فعال ایستا در عضلات مخالف و موافق مفصل شانه، تأثیری بر میزان حس وضعیت مفصل شانه نداشته است [11]. 
با وجود اینکه کشش عضلانی بخش مهمی از برنامه‌های توان‌بخشی و تمرینات ورزشی را تشکیل می‌دهند، اما مطالعات محدودی اثر آنی انواع کشش عضلانی بر حس عمقی را بررسی و مطالعات موجود نیز نتایج متناقضی را گزارش کرده‌اند. هدف از تحقیق حاضر، مقایسه اثر آنی 3 نوع کشش (ایستا، دینامیک آهسته و دینامیک سریع) بر حس عمقی مفصل شانه در والیبالیست‌های مبتلا به سندرم گیر‌افتادگی شانه است.
روش بررسی
پژوهش حاضر باتوجه‌به اعمال متغیر آزمایشی و انتخاب هدفمند آزمودنی‌ها، از نوع نیمه‌تجربی و ازنظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری تحقیق حاضر متشکل از تمام والیبالیست‌های حرفه‌ای مرد شهرستان کرمان بود که به سندرم گیرافتادگی شانه مبتلا بودند. تعداد نمونه آماری توسط نرم‌افزار جی‌پاور و ادبیات پیشینه مشخص شد. سپس تعداد 18 آزمودنی بر‌اساس معیار‌های ورود به تحقیق همچون رده سنی (بزرگسال) 24 تا 28 سال، مثبت بودن تست‌های نیر، هاوکین و احساس درد هنگام ابداکشن مقاومتی دست به‌منظور تأیید ابتلا به سندرم گیرافتادگی شانه، در این تحقیق وارد شدند. 
معیارهای خروج از تحقیق، سابقه جراحی یا دررفتگی بر اثر آسیب‌دیدگی در ناحیه کمربند شانه، انجام دوره‌های فیزیوتراپی و دارویی یا ورزش سنگین 48 ساعت قبل از تست‌گیری، داشتن ناهنجاری سندرم متقاطع قدامی و عدم حضور در مراحل تست‌گیری از تحقیق است.
تست‌گیری از تمام آزمودنی‌ها در 3 روز متوالی از ساعت 10 تا 12 ظهر در مجموعه والیبال رشید فرخی شهر کرمان انجام شد. بدین‌گونه که پس از تکمیل فرم رضایت‌نامه و تکمیل اطلاعات و مشخصات فردی، حس عمقی مفصل شانه آزمودنی‌ها اندازه‌گیری و به‌عنوان پیش‌آزمون ثبت شد. سپس بنا به انتخاب آزمونگر، آزمودنی‌ها در هر روز، یکی از انواع مختلف کشش را اجرا کرده و پس از آن مجدداً حس عمقی مفصل شانه اندازه‌گیری و به‌عنوان پس‌آزمون ثبت شد.
فلکسومتر لیتون حس عمقی را با روایی 90 تا 99 درصد ارزیابی کرد. بدین‌گونه که تست‌گیری به‌صورت تک‌نفره در یک اتاق ساکت و با چشمان بسته توسط چشم‌بند، در‌حالی‌که آزمودنی روی صندلی نشسته، انجام شد. برای جلوگیری از حرکات تنه، قسمت تنه آزمودنی‌ها با استرپ به پشتی صندلی ثابت شد. سپس فلکسومتر در قسمت بیرونی و میانی ساعد آزمودنی‌ها برای آزمون چرخش داخلی و خارجی شانه ثابت شد. زوایای هدف در تست مذکور بر‌اساس حداکثر دامنه حرکتی تعیین شد [12]. 
بدین‌گونه که زاویه هدف به‌عنوان 10 درصد از دامنه حرکتی کلی تعیین شد. برای مثال، زاویه هدف چرخش داخلی و خارجی مفصل شانه بدین‌ترتیب محاسبه شد که اگر زاویه چرخش خارجی برابر با 100 باشد و دامنه حرکتی چرخش داخلی برابر با 80 باشد، دامنه حرکتی کلی چرخش مفصل شانه 180=80+100 است. سپس 10 درصد از این دامنه حرکتی کلی از حداکثر چرخش داخلی و خارجی کسر شده و به‌عنوان زاویه هدف در‌نظر گرفته می‌شود. به‌عبارتی، زاویه هدف برای چرخش خارجی 82=18-100،  برای چرخش داخلی 62=18-80 تعیین شد [12]. 
به‌منظور انجام تست‌گیری، آزمونگر دست ‌آزمودنی را به‌صورت غیر‌فعال به زاویه هدف برده و 5 ثانیه در همان وضعیت (زمان لازم جهت تشخیص وضعیت مفصل بدون ایجاد خستگی) نگه داشت. در مرحله بعد، از آزمودنی خواسته شد به‌صورت فعال و آرام دست خود را به زاویه هدف ببرد و هر زمان که احساس کرد به زاویه هدف رسیده به آزمونگر اطلاع دهد تا بلافاصله زاویه به‌دست‌آمده را ثبت کند. تست حس عمقی سه بار برای هر دو حرکت چرخش داخلی و خارجی با 30 ثانیه استراحت بین هر تلاش اجرا شد. میزان خطاهای مطلق سه تلاش به‌عنوان اختلاف بین زاویه هدف و زاویه بازسازی‌شده محاسبه شد (تصویر شماره 1).

سپس آزمودنی هر روز به‌صورت جداگانه یکی از پروتکل‌‌های کشش استاتیک و دینامیک آهسته و سریع را اجرا کرده و مجدداً حس عمقی مفصل شانه با تست مذکور ارزیابی شد. پروتکل کشش استاتیک به‌منظور کشش عضلات سینه‌ای بزرگ و کوچک، بدین‌گونه بود که بازوی آزمودنی توسط آزمونگر و به‌صورت غیر‌فعال به انتهای دامنه حرکتی چرخش خارجی و ابداکشن افقی بازو، برده و به‌مدت 30 ثانیه نگه می‌دارد و همچنین پس از گذشت 30 ثانیه تکرار بعدی را تا 3 تکرار اجرا می‌کند (تصویر شماره 2) [7].

همچنین پروتکل کشش دینامیک مشابه با کشش استاتیک بود، با این تفاوت که آزمودنی به‌صورت فعال کشش را انجام داده و در انتهای دامنه حرکتی دو ثانیه مکث می‌کند. کشش دینامیک در 3 سِت با 15 تکرار کنترل‌‌شده در 30 ثانیه انجام شد که بین هر سِت 15 ثانیه استراحت اعمال می‌شد (تصویر شماره 3).

همچنین پروتکل کشش دینامیک با دو سرعت 50 و 100 بیت در دقیقه به‌عنوان کشش دینامیک آهسته و سریع [7] در دو حرکت کشش در حالت ابداکشن افقی و چرخش خارجی بازو انجام شد. بدین‌گونه که برای انجام کشش در حالت ابداکشن افقی فرد روی صندلی نشسته و در‌حالی‌که بازو در حالت 90 درجه ابداکشن و آرنج 90 درجه فلکشن قرار دارد، حرکت ابداکشن افقی را انجام و بازو را تا انتهای دامنه حرکتی می‌برد. 
همچنین برای انجام کشش در حالت چرخش خارجی فرد در حالت طاق‌باز خوابیده و در‌حالی‌که دست از تخت آویزان است، بازو در 90 درجه ابداکشن و آرنج نیز در 90 درجه فلکشن چرخش خارجی را انجام می‌دهد [11]. به‌منظور همانند‌سازی تمام تست‌گیری‌ها و پروتکل‌های کشش روی دست برتر آزمودنی‌ها انجام شد.
در‌نهایت، جهت تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 18 استفاده شد. برای بررسی توزیع طبیعی داده‌ها، تصادفی بودن داده‌ها و همگنی واریانس‌ها، به‌ترتیب از آزمون‌های شاپیرو ویلک، آزمون علامت و لون استفاده شد (05/P>0). همچنین برای بررسی تفاوت میزان حس عمقی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون تحلیل مکرر ترکیبی استفاده شد (05/P<0).
یافته‌ها
در تحقیق حاضر، 18 والیبالیست حرفه‌ای مرد که به سندرم گیرافتادگی مفصل شانه مبتلا بودند (سن:‌ 1/55±26/22 سال، وزن: 7/02±89/72 کیلوگرم و قد: 6/32±196/78 سانتی‌متر) شرکت کردند. نتایج آزمون‌های شاپیرو ویلک‌ و علامت نشان داد مقادیر به‌دست‌آمده از خطای حس عمقی، توزیع نرمال و تصادفی دارند (05/P>0). همچنین نتایج آزمون لون و باکس نشان داد پیش‌فرض‌های همگنی واریانس (0/05<P) و همگنی کوواریانس (0/001<P) برای تمام داده‌ها تأیید شده ‌است. جهت تعیین میزان تغییرات خطای حس عمقی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون و مقایسه میزان اثر انواع مختلف کشش از آزمون آماری تحلیل مکرر ترکیبی استفاده شد.
بر‌اساس نتایج آزمون آماری تحلیل مکرر ترکیبی و آزمون ویلکس لامبدا تفاوت معناداری بین پیش‌آزمون‌ها یافت نشد (013/µ=‌0و 001/P=0 و 0/231=(1,17)F). در پس‌آزمون‌های ثبت‌شده تفاوت معنادار بود (244/µ=‌0و 001/P=0 و 0/701=(1,17)F). 
نتایج جداول اثرات درون‌گروهی و بین‌گروهی نشان داد میزان خطای حس عمقی اندازه‌گیری‌شده در پیش‌آزمون و پس‌آزمون به‌صورت درون‌گروهی معنادار بوده‌ است (390/µ=0و 001/P=0 و 16/318=(1,17)F) (تصویرشماره 4).

همچنین بین انواع مختلف کشش‌ها نیز تفاوت معناداری مشاهده شد (344/µ=0و 001/P=0 و 40/656=(1,17)F). در جدول شماره 1 نتایج اثر درون‌گروهی پس از هر کشش به‌صورت مجزا ارائه شده و در جدول شماره 2 با استفاده از نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی اثر معناداری بین انواع کشش‌ها نشان داده شده ‌است.

بحث
در تحقیقات پیشین مشاهده شد ورزشکاران دچار سندرم گیر‌افتادگی شانه به‌دلیل درگیری تاندون عضلات چرخاننده‌، دچار اختلال در گیرنده‌های حس عمقی می‌شوند [4]. برای رفع این مشکل تاکنون اقدامات درمانی زیادی انجام شده که از میان آن‌ها روش‌های غیر‌جراحی و غیردارویی همچون انواع تمرینات مورد توجه پژوهشگران بوده تا با استفاده از روش‌های پیشگیرانه تمرین که منطبق بر فعالیت‌های بازیکنان است، آنان را از آسیب مصون دارند. از‌جمله درمان‌های توصیه‌شده در بهبود سندرم گیر‌افتادگی شانه، تمرین درمانی و کشش است [13]. 
اما ازآنجاکه در حوزه تأثیر انواع کشش‌ها بر اختلال حس عمقی مفصل شانه مطالعات اندکی وجود دارد، در تحقیق حاضر بر آن شدیم تا تأثیر آنی کشش استاتیک و دینامیک آهسته و سریع را بر حس عمقی مفصل شانه در والیبالیست‌های مرد مبتلابه سندرم گیر‌افتادگی شانه بررسی کنیم. نتایج تجزیه‌و‌تحلیل آماری تحقیق حاضر نشان داد هر 3 نوع کشش اثر معناداری را بر حس عمقی مفصل شانه نشان دادند.
با مقایسه بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون در تحقیق حاضر، مشخص شد که هر دو نوع کشش دینامیک آهسته و سریع، اثر مثبت معناداری بر بهبود حس عمقی مفصل شانه داشتند، ضمن اینکه بین دو نوع کشش دینامیک سریع و آهسته‌ تفاوت معناداری یافت نشد، اما کشش ایستا بر میزان حس عمقی مفصل شانه تأثیر معنادار منفی بر‌جای گذاشت. 
همان‌طور که پیش از این ذکر شد درزمینه مقایسه انواع کشش‌ها بر میزان حس عمقی تحقیقات اندکی یافت شد؛ بنابراین در مورد اثرات کشش‌های ایستا و دینامیک به تفضیل بحث شد. هرچند درزمینه کشش ایستا مطالعات موافق اندکی یافت شد، اما نتایج تحقیق حاضر با یافته‌های شهرجردی و همکاران همسو است. آن‌ها اثر آنی کشش ایستا بر خطای بازسازی زاویه مفصل زانو را بررسی و گزارش کردند کشش ایستا عضلات فلکسور زانو باعث افزایش خطای بازسازی زاویه در مفصل زانو می‌شود.
نتایج ثبت فعالیت دوک نشان داد هنگام اعمال کشش میزان فعالیت دوک عضلانی افزایش می‌یابد، اما بلافاصله پس از پایان کشش و حداکثر با تأخیر 1/5 میلی‌ثانیه میزان دیس شارژهای دوک عضله به کمتر از میزان اولیه کاهش می‌یابد. بنابراین باتوجه‌به نقش مهم دوک عضلانی در ایجاد اطلاعات مربوط به حس عمقی به‌نظر می‌رسد کاهش دقت و عملکرد دوک عضلانی پس از کشش، سبب افزایش خطای بازسازی زاویه می‌شود [10]. 
در مطالعات دیگری، امیری خراسانی و همکاران با بررسی اثرات کشش ایستا و دینامیک گزارش کردند که کشش دینامیک عضله چهار سر ران نسبت به کشش ایستا، به‌طور مؤثر‌تری بهبود فعالیت عضلانی و دامنه حرکتی مفصل زانو و در‌نهایت، حس عمقی را به دنبال دارد، زیرا فرض آن‌ها بر این است که افزایش فعالیت عضلات تحت کار پس از کشش فعال، در‌نتیجه افزایش فعالیت دوک‌های عضلانی و بازخوردهای حس عمقی آوران رخ می‌دهد. ‌به‌عبارت‌دیگر، این یافته‌ها پیشنهاد می‌کنند کشش فیبر‌های عضلانی به‌صورت فعال می‌توانند بهبود حس عمقی را به دنبال داشته باشند [13، 14].

از‌سوی‌دیگر، نتایج تحقیق حاضر در بخش کشش ایستا با یافته‌های غفاری‌نژاد و همکاران، لارسن و همکاران و بروکلند و همکاران در تناقض هستند. غفاری‌نژاد و همکاران در مطالعه‌ای، اثر فوری کشش ایستای عضلات اطراف زانو بر حس وضعیت مفصل زانو را بررسی کردند. نتایج آنان نشان داد کشش ایستا عضلات منتخب اطراف زانو به بهبود حس عمقی مفصل زانو منجر می‌شود [15]. 
به‌نظر می‌رسد تناقض موجود در یافته‌های تحقیق حاضر با یافته‌های غفاری‌نژاد و همکاران ازنظر تفاوت در نوع آزمودنی‌های دو تحقیق ایجاد شده باشد. به‌گونه‌ای که در تحقیق حاضر آزمودنی‌ها به سندرم گیرافتادگی شانه مبتلا بودند، اما در مطالعه مذکور آزمودنی‌های سالم را بررسی کردند. علاوه‌بر‌این، مفاصل بررسی‌شده، عضلات تحت کشش و روش انجام کشش در دو تحقیق متفاوت بود، زیرا مطالعات پیشین گزارش کردند که تحت کشش قرار گرفتن عضلات مختلف باتوجه‌به تفاوت انواع اعصاب آوران موجود در عضلات و حساسیت متفاوت آن‌ها در برابر انواع کشش، می‌تواند نتایج متفاوتی را به‌دنبال داشته است [16].
همچنین از سوی دیگر، لارسن و همکاران در مطالعه‌ای اثر فوری کشش استاتیک عضلات همسترینگ و چهار سر را بر حس عمقی مفصل زانو بررسی کردند. نتایج حاکی از آن بود که کشش استاتیک تأثیری بر حس عمقی مفصل زانو نداشته است [17]، از‌جمله دلایل احتمالی تناقض موجود در تحقیق لارسن و همکاران و تحقیق حاضر احتمالاً می‌توان به روش اندازه‌گیری حس وضعیت در تحقیق مذکور اشاره کرد. به‌گونه‌ای ‌که در تحقیق لارسن و همکاران، حس وضعیت مفصل زانو بلافاصله اندازه‌گیری نشد و با یک وقفه 6 تا 7 دقیقه‌ای بعد از اعمال کشش اندازه‌گیری حس وضعیت انجام شد؛ بنابراین ممکن است  به‌دلیل وقفه ایجاد‌شده اثرپذیری حس عمقی از بین رفته باشد.
بروکلند و همکاران نیز در پژوهش دیگری دریافتند که کشش ایستا عضلات آگونیست و آنتاگونیست کمربند شانه‌ای تأثیری بر حس وضعیت مفصل شانه نداشته است [11] به‌ نظر می‌رسد یکی از دلایل احتمالی وجود تناقض در یافته‌های تحقیق حاضر و تحقیق بروکلند و همکاران استفاده از ابزار متفاوت برای اندازه‌گیری حس وضعیت باشد، زیرا به‌نظر محققین ابزار استفاده‌شده (الکترومغناطیسی) در تحقیق بروکلند و همکاران، به‌اندازه کافی دقیق و حساس نبوده ‌است تا بتواند تغییرات حاصل از کشش در حساسیت دوک‌های عضلانی را اندازه‌گیری کند. علاوه‌بر‌این، آزمودنی‌های شرکت‌کننده در تحقیق یادشده سالم بودند، اما آزمودنی‌های شرکت‌کننده در تحقیق حاضر به سندرم گیر‌افتادگی شانه مبتلا بودند که به‌نظر می‌رسد این مورد نیز می‌تواند در نتایج به‌دست‌آمده مؤثر باشد. 
در‌زمینه کشش ایستا یادآوری شد که این کشش نیروی کم را با مدت‌زمان طولانی و با استفاده از مهار خودکار ترکیب می‌کند. همچنین امکان ریلکسیشن و کشیده شدن مداوم عضله را ایجاد می‌کند. در این زمینه فرضیه‌ای مطرح شد که این نوع انعطاف‌پذیری، فعالیت دوک عضلانی و تحریک‌پذیری نرون حرکتی را کاهش می‌دهد، زیرا ازنظر عصب‌شناختی به‌نظر می‌رسد اعمال کشش ایستای بافت نورومایوفاشیال تا انتهای دامنه حرکتی، احتمالاً از طریق آثار مهاری اندام‌های وتری گلژی (مهار خودکار) و همکاری مدار بازگشتی رنشا (مهار بازگشتی)، باعث کاهش تحریک‌پذیری نرون حرکتی می‌شود. 
ازآنجاکه اندام وتری گلژی نقش بسزایی در میزان حس عمقی  افراد دارد، احتمالاً به‌دلیل مهار آن‌ها طی کشش ایستا، خطای حس عمقی افراد افزایش یافته است [18]. طبق تحقیقات پیشین، زمانی که فرد به‌صورت غیر‌فعال حرکتی را انجام می‌دهد، توانایی تشخیص وضعیت حرکت کمتر از زمانی است که حرکت فعال انجام می‌شود. در حالت فعال فیدبک‌های حرکتی هم از فیدبک‌های داخلی و هم از حس عمقی ناشی می‌شوند. درحالی‌که انجام حرکات غیر‌فعال فقط فیدبک سیستم حرکتی را فعال می‌کند [19].
 علاوه‌بر‌این، یادگیری یک تکلیف حرکتی جدید با خطا و اصلاح آن‌ها به‌دست می‌آید. تشخیص این خطاها به‌وسیله سیستم مقایسه‌کننده و در حرکات فعال انجام می‌شود. زمانی که اندامی حرکت می‌کند، حسی از وزن آن عضو یا تلاش لازم برای حرکت در آن وجود دارد. این حس تلاش به‌وسیله پردازش مرکزی در سیستم مقایسه‌کننده به‌دست می‌آید و صرفاً به گیرنده‌های حس عمقی وابسته نیست. در این زمینه، این تئوری بیان شده که زمانی یادگیری ایجاد می‌شود که حس تلاش ‌با حس عمقی ترکیب و در‌نهایت، حس تلاش به سیگنال حس عمقی تبدیل شود. حس تلاش به‌عنوان منبع فیدبک فقط در حرکات فعال وجود دارد [16]. از‌این‌رو، به‌نظر می‌رسد احتمالاً کشش غیر‌فعال تأثیر معناداری بر گیرنده‌های حس عمقی عضلات نداشته باشد، اما کشش فعال بنا به دلایل ذکر‌شده می‌تواند تأثیر مثبتی به‌دنبال داشته باشد. 
در‌زمینه کشش دینامیک بیشتر یافته‌ها حاکی از آن است که کشش دینامیک موجب بهبود عملکرد می‌شود. در این راستا، پرییر و همکاران، اسکیر و همکاران، آبراکی و همکاران، ‌مرادی و همکاران و یاماگوچی و همکاران ‌نشان دادند کشش پویا به افزایش پارامترهای مؤثر در بهبود عملکرد ورزشی منجر شده و از این جهت با نتایج تحقیق حاضر همسو هستند [20, 21, 22, 23, 24]. 

محققین بر این باورند که کشش دینامیک با افزایش دمای عضله و بروز پدیده فعال‌سازی ثانویه به بهبود عملکرد‌های مختلف ورزشی و بدنی منجر می‌شود. فعال‌سازی ثانویه به افزایش نیروی عضله بعد از فعالیت انقباضی و کششی گفته می‌شود که نوعی بیدار‌باش عصبی است.
دو نظریه پیشنهادی برای پدیده فعال‌سازی ثانویه وجود دارد: نظریه اول شامل کاهش آستانه فراخوان واحد‌های حرکتی، افزایش رهایش کلسیم در تارهای عضلانی و بهبود اتصال پل‌های عرضی میوزین با اکتین است که باعث تولید انقباض قوی‌تر و افزایش نیروی عضلانی می‌شود. نظریه دوم یک سازوکار عصبی را شامل می‌شود که بر‌اساس آن، افزایش بهره‌وری و سرعت تکانه‌های عصبی به عضلات موجب بهبود عملکرد عضلانی شده ‌است. 
با استناد به فرضیه دوم، بروز پدیده فعال‌سازی ثانویه احتمالاً یکی از سازوکارهای پیشنهادی در رابطه با بهبود حس عمقی پس از اعمال تمرینات کششی دینامیک است. همچنین بیان شد که تکرار حرکت در یک الگوی حرکتی خاص در کشش دینامیک موجب بهبود هماهنگی عصبی‌عضلانیِ الگوی حرکتی و افزایش دمای عضله می‌شود. باتوجه‌به اینکه افزایش دمای عضله باعث افزایش حساسیت گیرنده‌های عصبی و افزایش هدایت پیام‌های عصبی می‌شود (گیرنده‌های حس عمقی همگی جزئی از گیرنده‌های عصبی هستند). این عوامل یکی دیگر از دلایل احتمالی بهبود حس عمقی به‌دنبال انجام کشش دینامیک هستند [25].
همان‌طور که یادشده، نتایج مطالعات انجام‌شده نشان داد تمرینات گرم کردن با شدت متوسط به همراه کشش دینامیک باعث بهبود حس عمقی شده ‌است [19]. به‌گونه‌ای ‌که تمرینات با شدت متوسط و کشش‌های دینامیک باعث افزایش فعالیت عضلانی، تحریک‌پذیری ساختارهای حسی و در‌نهایت، افزایش بازخورد‌های حس عمقی می‌شوند [14]، اما در باب کشش استاتیک برخلاف نتایج متفاوت تحقیقات برخی از پژوهشگران بر این باورند که کشش ایستا باعث کاهش فعالیت دوک‌های عضلانی و حس عمقی می‌شود [10]. 
نتایج به‌دست‌آمده حاکی از اثرات متفاوت انواع کشش بر میزان حس عمقی است. باتوجه‌به این نکته که کاهش حس عمقی با افزایش خطر آسیب مرتبط است، توصیه می‌شود استفاده از کشش ایستا در ابتدای تمرین و ورزش، به‌خصوص در افرادی که دچار اختلال حس عمقی هستند با احتیاط انجام شود. 

نتیجه‌گیری
باتوجه‌به نتایج ارائه‌شده، مشخص شد والیبالیست‌های مبتلابه سندرم گیرافتادگی شانه، نقص در سیستم حس عمقی دارند. استفاده از کشش درمانی یکی از درمان‌های مکمل برای این ورزشکاران است، اما باتوجه‌به نتایج حاضر می‌توان نتیجه گرفت که کشش دینامیک با سرعت‌های مختلف در بهبود حس عمقی ‌مفصل شانه اثرگذاری بهتری نسبت به کشش استاتیک داشته است.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق دانشگاه شهید باهنر کرمان در‌نظر گرفته شده و کد اخلاق به شماره IR.UK.REC.1399.005 دریافت شده ‌است. 

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه/طرح پژوهشی عبدالرضا صنعتی با راهنمایی عبدالحمید دانشجو و مشاوره منصور صاحب‌الزمانی در گروه آسیب‌شناسی و حرکات اصلاحی، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه شهید باهنر کرمان است. این مقاله هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان تأمین‌کننده مالی در بخش‌های عمومی و دولتی، تجاری، غیرانتفاعی دانشگاه یا مرکز تحقیقات دریافت نشده ‌است.

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت یکسان داشتند.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از تمام عزیزانی که در انجام تحقیق مارا یاری رساندند، تشکر و قدردانی می‌شود.

References

1. Shea KG, Grimm NL, Ewing CK, Aoki SK. Youth sports anterior cruciate ligament and knee injury epidemiology: Who is getting injured? In what sports? When? Clinics in Sports Medicine. 2011; 30(4):691-706. DOI:10.1016/j.csm.2011.07.004] [PMID]
2. Augustsson S, Augustsson J, Thomee R, Svantesson U. Injuries and preventive actions in elite Swedish volleyball. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports. 2006; 16(6):433-40. [DOI:10.1111/j.1600-0838.2005.00517.x] [PMID]
3. Barzegarganji Z, Dehghan-Manshadi F, Khademi- Kalantari K, Ghasemi M, Tabatabaee S. [The immediate effect of Kinesio tape on the variation of shoulder position sense at different angles in patients with impingement syndrome (Persian)]. The Scientific Journal of Rehabilitation Medicine, 2015; 4(2):37-45. [DOI: 10.22037/JRM.2015.1100024]
4. Saadatian A, Sahebozamani M, Karimi MT, Sadegi M, Amiri Khorasani MT. [The effect of 8-week total body resistant suspension exercises on shoulder joint proprioception in overhead athletes with impingement syndrome: A randomized clinical trial study (Persian)]. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences. 2019; 17(12):1095-106. [Link]
5. Ashena F, Seidi F, Alizadeh MH. [Comparison of the Immediate effect of static stretching of quadriceps with different times on the knee joint position sense in collegiate female athletes(Persian)]. Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2018; 6(4):151-9.[DOI:10.22037/JRM.2018.110462.1308]
6. Shumway-Cook A, Woollacott MH. Motor control: Translating research into clinical practice. Philadelphia: Williams & Wilkins; 2007.[Link]
7. Behm DG, Chaouachi A. A review of the acute effects of static and dynamic stretching on performance. European Journal of Applied Physiology. 2011; 111(11):2633-51. [DOI:10.1007/s00421-011-1879-2] [PMID]
8. Fletcher IM. The effect of different dynamic stretch velocities on jump performance. European Journal of Applied Physiology. 2010; 109(3):491-8. [DOI:10.1007/s00421-010-1386-x] [PMID]
9. Walsh GS. Effect of static and dynamic muscle stretching as part of warm up procedures on knee joint proprioception and strength. Human Movement Science. 2017; 55:189-95. [DOI:10.1016/j.humov.2017.08.014] [PMID]
10. Shahrjerdi S, Zavieh MK, Rezasoltani AA, Kalantari KK, Baghban AA. [The acute effect of static muscle stretching on knee joint repositioning error (Persian)]. Rehabilitation Medicine. 2014; 3(3):11-8.[DOI: 10.22037/jrm.2014.1100071]
11. Björklund M, Djupsjöbacka M, Crenshaw AG. Acute muscle stretching and shoulder position sense. Journal of Athletic Training. 2006; 41(3):270-4. [PMID] [PMCID]
12. Dover G, Powers ME. Reliability of joint position sense and force-reproduction measures during internal and external rotation of the shoulder. Journal of Athletic Training. 2003; 38(4):304-10. [PMID] [PMCID]
13. Amiri-Khorasani M, Kellis E. Static vs. dynamic acute stretching effect on quadriceps muscle activity during soccer instep kicking. Journal of Human Kinetics. 2013; 39(1):37-47. [DOI:10.2478/hukin-2013-0066] [PMID] [PMCID]
14. Amiri-Khorasani M, Mohammadkazemi R, Sarafrazi S, Riyahi-Malayeri S, Sotoodeh V. Kinematics analyses related to stretch-shortening cycle during soccer instep kicking after different acute stretching. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2012; 26(11):3010-17. [DOI:10.1519/JSC.0b013e3182443442] [PMID]
15. Ghaffarinejad F, Taghizadeh S, Mohammadi F. Effect of static stretching of muscles surrounding the knee on knee joint position sense. British journal of Sports Medicine. 2007; 41(10):684-7. [DOI:10.1136/bjsm.2006.032425] [PMID] [PMCID]
16. Adigouzli H. [Neuromuscular rehabilitation- manual therapy and physiotherapy (Persian)]. Tehran: Setayesh Hasti Publishers; 2011. [Link]
17. Larsen R, Lund H, Christensen R, Røgind H, Danneskiold-Samsøe B, Bliddal H. Effect of static stretching of quadriceps and hamstring muscles on knee joint position sense. British Journal of Sports Medicine. 2005; 39(1):43-6. [DOI:10.1136/bjsm.2003.011056] [PMID] [PMCID]
18. Micheal A, Scott C. NASM essentials of corrective exercise training. [Alizadeh, MH, Mirkarimpour SH, Mohammadi MF, Persian trans]. Tehran: Hatmi Publications; 2018. [Link]
19. Daneshjoo A, Mokhtar AH, Rahnama N, Yusof A. The effects of comprehensive warm-up programs on proprioception, static and dynamic balance on male soccer players. Plos O 2012; 7(12):e51568. [DOI:10.1371/journal.pone.0051568] [PMID] [PMCID]
20. Perrier ET. The effects of static and dynamic stretching on reaction time and performance in a countermovement jump. Medicine & Science in Sports & Exercise. 2009; 41(5):85. [DOI:10.1249/01.mss.0000353535.82781.0f]
21. Sekir U, Arabaci R, Akova B, Kadagan S. Acute effects of static and dynamic stretching on leg flexor and extensor isokinetic strength in elite women athletes. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports. 2010; 20(2):268-81. [DOI:10.1111/j.1600-0838.2009.00923.x] [PMID]
22. Arabaci R. Acute effects of differential stretching protocols on physical performance in young soccer players. Sport Sciences. 2009; 4(2):64-72. [Link]
23. Moradi A, Rajabi R, Minoonejad H, Beyranvand R. [The immediate effect of dynamic stretching of Quadriceps, Hamstrings and Gastrocnemius muscles on the knee joint proprioception (Persian)]. The Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2015; 4(2): 86-96.  [DOI:10.22037/JRM.2015.1100030]
24. Yamaguchi T, Ishii K. Effects of static stretching for 30 seconds and dynamic stretching on leg extension power. The Journal of Strength and Conditioning Research. 2005; 19(3):677-83. [DOI:10.1519/15044.1] [PMID]
25. Radfar H, Bavardi Moghadam E, Sanei M. [Evaluation of knee joint proprioception changes forces following a period of a static and dynamic stretching of hamstrings, quadriceps and gastrocnemius muscles (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2019; 26(7):10-23.[Link]