تأثیر آنی ماساژ‌ریلکسیشن‌سوئدی و مدیتیشن پس از خستگی ذهنی بر تعادل پویا و نیمه‌پویا و عملکرد ‌اندام‌ تحتانی ورزشکاران دختر دانشگاهی

Introduction
Activities that require concentration and high cognitive conflicts for a long time , It can be a factor for mental fatigue. That in addition to mental performance, It causes the inability of a person to maintain postural stability (physical function). Mental fatigue is defined as a psychological state that occurs during long periods of cognitive activity and is characterized by a feeling of tiredness and “lack of energy». When mental fatigue affects the frontal cortex of the brain, It can also affect sports performance after doing sports. Strengthening the effective factors in balance can be effective in improving the balance level of athletes and through the stimulation of tactile receptors and compression of the skin, muscles, tendons and joints can help to improve proprioception and, as a result, the functional stability of the joint. Massage is an intervention that has been used all over the world for treatment, rehabilitation and relaxation. One of the solutions that have been discussed in the articles to calm down and reduce mental stress and tension. It is meditation. Meditation is a spiritual and healing practice that has a history of more than 5 thousand years .According to the precepts of Yoga, Meditation is a reaction of our inner and superficial thoughts between pure attention on a subject and complete immersion within it. Meditation is a conscious mental process that can cause physiological changes by adjusting attention. Considering that on the one hand many sports fields Such as: football, basketball, handball, etc. require cognitive activities and are prone to mental fatigue. On the other hand, based on previous findings, Failure to properly control mental fatigue can disrupt people’s attention and concentration and cause their balance to suffer. This exposes the athletes of the mentioned disciplines to many sports injuries, especially injuries of the lower limbs. Therefore, the researchers in this study decided to study the effectiveness of the mental interventions of Swedish relaxation massage and meditation in curbing mental fatigue.
Materials and methods
The current research is one of the pre-experimental designs, in which the pre-test and post-test design and intervention in an experimental group were used. The statistical population included all female students of physical education and sports science of Razi University, among whom 16 were selected as a sample based on the inclusion criteria and participated in the present research. The conditions for entering the study were 20 to 24 years old, who had been exercising regularly and at least three sessions a week during the last three years and were practicing in one of the fields of volleyball, football, basketball and handball. And the competition was at the university level (specialized sports activities at the university level), Homogeneity of subjects in terms of demographic characteristics. Also, the conditions of not entering the study of the subjects were: a history of any injury in the lower limbs, the presence of neuromuscular disorders, The presence of any balance and mental-psychological disease, having a history of surgery in the spine or lower limbs, The presence of spine disorders: including various types of discopathy, sciatica, spinal canal stenosis and the presence of significant stature abnormalities and unwillingness to cooperate in research. 
Results
The pre-test and post-test scores of the subjects after applying mental fatigue for the semi-dynamic balance variable were significant (P=0.001). There is a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the second post-test (Swedish relaxation massage) (P=0.04). There is a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the third post-test (meditation) (P=0.004). Finally, the findings showed that there is a significant difference between the second post-test (Swedish relaxation massage) and the third post-test (meditation) in the semi-dynamic balance variable (P=0.01). This means that after applying meditation compared to massage, the subjects’ scores in semi-dynamic balance have improved. According to the results of the dynamic balance analysis, it showed that the pre-test and post-test scores of the subjects after applying mental fatigue were significant for the variable of dynamic balance (P=0.001).
There was a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the second post-test (Swedish relaxation massage) (P=0.001). There was a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the third post-test (meditation) (P=0.001). Finally, the findings showed that there is no significant difference between the second post-test (Swedish relaxation massage) and the third post-test (meditation) in dynamic balance variable (P=0.10).
The results of the pre-test and post-test scores in subjects after applying mental fatigue were significant for the lower limb function variable (P=0.004). Lower limb performance in the pre-test and post-test stages (Swedish relaxation massage) (P=0.01). There was a significant difference between the pre-test and the third post-test (meditation) (P=0.007) .There was a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the second post-test (Swedish relaxation massage) (P=0.001). There was a significant difference between the first post-test (mental fatigue protocol) and the third post-test (meditation) (P=0.001). There is no significant difference between the second post-test (Swedish relaxation massage) and the third post-test (meditation) in the variable of lower limb function (P=0.43).
Discussion
The purpose of this research  comparison of the effect of mental fatigue on dynamic, semi-dynamic balance and lower limb function and the immediate effect of Swedish relaxation massage and meditation on controlling mental fatigue on dynamic, semi-dynamic balance and lower limb performance of university female athletes. The results of this study showed that there is a relationship between mental fatigue and dynamic and semi-dynamic balance changes and lower limb performance in college female athletes; this means that with the increase in the level of mental fatigue, the dynamic and semi-dynamic balance and the function of the lower limbs decrease. In addition, Swedish relaxation massage inhibits mental fatigue and improves dynamic, semi-dynamic balance and lower limb function. Applying massage improves blood circulation and increases the temperature of the body environment, the rate and speed of transmission of nerve messages increases in it. Therefore, it can be said, that the application of Swedish relaxation massage, by creating mental-psychological relaxation and reducing mental fatigue, can reduce unwanted contractions and muscle tension. And improve people’s control over the balance and function of the lower limbs. In addition , the findings of the present research showed. Meditation instantly controls and curbs mental fatigue and improves dynamic and semi-dynamic balance and lower limb function in athletes. Meditation creates a physiological state of calm awareness that is the opposite of stress. In general, it can be said that meditation increases the adaptability of nervous systems. cognitive and autonomic nervous system modulation, It can inhibit mental fatigue and increase physical stability. which, as a result, can improve the function of the lower limbs, Reducing the level of dynamic and semi-dynamic balance of athletes is effective and also to reduce the risk of injuries of the lower limbs of athletes and improve the quality of their performance.
In general, it can be concluded from the present research. Applying two protocols of Swedish relaxation massage and meditation separately have a positive and beneficial effect on controlling mental fatigue, functional factors, lower limbs, dynamic balance and semi-dynamic balance. As a result, applying relaxation-Swedish massage and meditation. it can be achieved by partially inhibiting mental fatigue and raising the threshold of brain fatigue. Reduce the risk of injuries of the lower limbs of athletes and improve the quality of their performance.

Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
Ethical approval was obtained from the Research Ethics Committee of the Razi University (Code: IR.RAZI.REC.1399.008).

Funding
This article is taken from the master's thesis of Mrs. Faezeh Gholami with the guidance of Manouchehr Heydari and the consultation of Farzaneh Gandami, Department of Sports Pathology and Corrective Movements, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Razi University. This research did not receive any grant from funding agencies in the public, commercial, or non-profit sectors.

Authors' contributions
All authors contributed equally in preparing all parts of the research.

Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.

Acknowledgments
We are grateful to all the people who participated in this research and to all those who helped us in conducting this research.

مقدمه
فعالیت‌های نیازمند تمرکز و درگیری‌های شناختی بالا برای مدت‌زمان طولانی، می‌تواند عاملی برای خستگی ذهنی باشد. این مسئله علاوه‌بر عملکرد ذهنی، زمینه‌ ایجاد ناتوانی فرد را در حفظ ثبات پاسچرال (عملکرد جسمی) ایجاد می‌کند. خستگی ذهنی به‌عنوان یک حالت روان‌شناختی تعریف می‌شود که ناشی از دوره‌های طولانی تلاش شناختی است که بعد یا در طی دوره‌های طولانی فعالیت شناختی اتفاق می‌افتد و با احساس خستگی و »کمبود انرژی« مشخص می‌شود. خستگی ذهنی با چندین نتیجه منفی مرتبط است؛ ازجمله ایجاد خستگی جسمی، کاهش عملکرد جسمی و شناختی و عدم‌توانایی در تخصیص مناسب توجه [1]. ازآنجایی‌که خستگی ذهنی ناحیه قدامی، کورتکس مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند به‌دنبال انجام اعمال ورزشی روی عملکرد ورزشی نیز اثرگذار  باشد [2]. از طرفی، مطالعات انجام‌شده حاکی از آن است که خستگی ذهنی سبب افت عملکرد اندام تحتانی، تعادل داینامیک و حس عمقی مفصل نیز می‌شود که همه این موارد در پیش‌بینی بروز آسیب‌های اندام تحتانی نقش مؤثری دارند.
 تقویت عوامل مؤثر در تعادل می‌تواند در بهبود سطح تعادل ورزشکاران مؤثر باشد و ازطریق تحریک گیرنده‌های لمسی و فشاری پوست، عضلات، تاندون‌ها و مفاصل می‌توان به بهبود حس‌عمقی و درنتیجه به ثبات عملکردی مفصل کمک کرد. این تحریکات می‌تواند به‌صورت مختلف مانند اعمال سرما، بی‌حس کردن، تحریک ناحیه‌ پنجه‌ی پا، ویبراسیون (لرزاندن) عضلات زانو و مچ پا و ماساژ باشند [3]. ماساژ مداخله‌ای است که در سراسر دنیا برای درمان، توان بخشی و ریلکسیشن کاربرد داشته است. براساس مدل تئوریکال، 4 مکانیسم اصلی ماساژ شامل تأثیرات بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، عصبی و روانی می‌باشد [3].
 یافته‌های تحقیقات حاکی از آن است که ماساژ ناحیه پا، تحریک مکانیکی پاها و به‌طورکلی مانیپولاسیون (دستکاری) اطلاعات سیستم سوماتوسنسوری با تحریک پوست، عضلات، تاندون‌ها، گیرنده‌های مفاصل و درمجموع آوران‌های حسی، روی روند کنترل وضعیت و تعادل مؤثر است [4]. شواهد بالینی وجود دارد که از تأثیر مثبت ماساژ بر روی بهبود تعادل حمایت می‌کند [5, 6] و ماساژ به دلیل تغییر در فعالیت سیستم عصبی، اضطراب و عواملی که ذهن را با بدن مرتبط می‌کند، می‌تواند باعث افزایش کنترل بیشتر فرد بر روی حرکات بدنی خود شود [7]. نتایج مطالعه‌ پوربرزگر و همکاران با عنوان تأثیر آنی یک جلسه ماساژ ورزشی اندام تحتانی بر تعادل ایستا و پویای ورزشکاران نشان داد که اعمال ماساژ ورزشی می‌تواند موجب بهبود تعادل ایستا و پویا ورزشکاران به‌صورت آنی شود [3].
 یکی از راهکار‌هایی که جهت آرام‌سازی و کاهش استرس‌ها و تنش‌های ذهنی در مقالالت به آن پرداخته شده است، مدیتیشن می‌باشد. مدیتیشن یا مراقبه یک عمل معنوی و شفابخش است که تاریخچه‌ای بیش از 5 هزار سال دارد. براساس احکام یوگا، مدیتیشن واکنشی از تفکرات درونی و سطحی ما بین توجه محض روی یک موضوع و فرو‌رفتن کامل در درون آن است. مدیتیشن یک فرایند آگاهانه ذهنی است که با تنظیم توجه روی موضوعات انتخاب‌شده (صدا و تصویر) در یک دوره‌ زمانی معین، می‌تواند باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیک شود [8]. همچنین فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک را از طریق تنفس عمیق تحریک می‌کند و نشان داده شده است، تأثیر مثبتی بر تمرکز و کنترل احساسات دارد [9]. یافته‌های تحقیقات حاکی از آن است که مدیتیشن باعث بهبود تعادل، حس‌عمقی [10]، تعادل عملکردی و کاهش اضطراب و افسردگی افراد می‌شود [11].
باتوجه‌به اینکه از یک‌سو بسیاری از رشته‌های ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، هندبال و غیره نیازمند فعالیت‌های شناختی است و در معرض وقوع خستگی‌های ذهنی می‌باشند و از سوی دیگر براساس یافته‌های پیشین، عدم‌مهار مناسب خستگی ذهنی می‌تواند توجه و تمرکز افراد را مختل کند و تعادل آن‌ها را با اختلالاتی مواجه کند؛ این امر ورزشکاران رشته‌های مذکور را در معرض بسیاری از آسیب‌های ورزشی به‌ویژه آسیب‌های اندام تحتانی قرار می‌دهد. این درحالی است که  وقوع آسیب‌های اندام تحتانی در رشته‌های ورزشی مذکور شیوع چشمگیری داشته و متخصصین موضوع را در پی یافتن راهکارهایی در جهت کنترل و پیشگیری از وقوع این آسیب‌ها مصمم‌ کند. بنابراین محققین در این مطالعه بر‌ آن شدند تا اثربخشی مداخلات ذهنی ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن را در مهار خستگی ذهنی مورد مطالعه قرار دهند.  
هدف اصلی از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر خستگی ذهنی بر تعادل ایستا، تعادل نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی و همچنین مقایسه‌ یک جلسه‌ای 2 نوع پروتکل ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن در مهار خستگی ذهنی و تأثیر آن‌ بر تعادل پویا، ‌ نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی ورزشکاران ‌بود.
 مواد و رو‌ش‌ها
تحقیق حاضر ازجمله طر‌ح‌های پیش‌تجربی می‌باشد که در آن از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و اعمال مداخله در 1 گروه آزمایش استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دختر ورزشکار تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه رازی بود. این افراد از بین آن‌ها 16 نفر به‌صورت هدفمند و براساس معیارهای ورود به مطالعه به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و در تحقیق حاضر شرکت کردند. شرایط ورود به مطالعه عبارت بودند از: سنین 20 تا 24 سال، که در طول 3 سال گذشته به‌صورت منظم و حداقل 3 جلسه درهفته به ورزش پرداخته بودند و در یکی از رشته‌های والیبال، فوتبال، بسکتبال و هندبال مشغول به تمرین و مسابقه در سطح دانشگاهی بودند (فعالیت‌های ورزشی تخصصی در سطح دانشگاه)، همگن‌بودن آزمودنی‌ها ازنظر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی. همچنین شرایط عدم ورود به مطالعه آزمودنی‌ها عبارت بودند از: سابقه هرگونه آسیب در اندام تحتانی، وجود اختلالات عصبی‌ـ‌‌عضلانی، وجود هرگونه بیماری تعادلی و روحی‌ـروانی، وجود سابقه جراحی در ستون فقرات یا اندام‌تحتانی، وجود اختلالات ستون فقرات ازجمله انواع دیسکوپاتی‌ها، سیاتیک، تنگی کانال نخاعی و وجود ناهنجاری‌های قامتی قابل توجه و تمایل نداشتن به همکاری در پژوهش. 
روش کار
آزمودنی‌ها مطابق برنامه اعلام‌شده از قبل، در آزمایشگاه حرکات‌اصلاحی دانشگاه رازی حضور یافتند. قبل از ورود آزمودنی‌ها به آزمایشگاه، محقق در مورد روند مطالعه حاضر نکات اصلی را در اختیار آزمودنی‌ها قرار داد و از آن‌ها خواسته شد تا درصورت رضایت، فرم رضایت‌نامه را امضا کنند. مطالعه در 4 جلسه انجام شد. به‌منظور برطرف‌شدن اثرات احتمالی در گروه مطالعه، زمان توقف مداخله (فاصله‌ زمانی هر جلسه) 48ساعت بود. که با سپری شدن آن، مرحله بعدی شروع می‌شد. به این ترتیب که ابتدا به‌منظور تأثیر ماساژ ریلکسیشن و مدیتیشن در مهار خستگی ذهنی، پروتکل خستگی ذهنی (پس‌آزمون اول) جهت بررسی میزان خستگی ذهنی بر عملکرد آزمودنی‌ها اعمال شد، سپس متغیرهای مستقل (ماساژ ریلکسیشن و مدیتیشن) به‌صورت تصادفی ابتدا ماساژ ریلکسیشن (پس آزمون دوم)، سپس مدیتیشن(پس‌آزمون سوم) اجرا شدند [12]. همچنین متغیرهای وابسته (تعادل پویا، تعادل نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی) در هر 4 جلسه که شامل پیش‌آزمون و 3 پس‌آزمون بود در بین نمونه‌های تحقیق بررسی شدند.
در جلسه‌ اول آزمودنی‌ها با متغیرهای مطالعه ارزیابی شدند (پیش‌آزمون). پس از گذشت 48 ساعت و در جلسه‌ دوم آزمودنی‌ها به‌مدت 45 دقیقه با انجام فعالیت‌شناختی در یک پروتکل خستگی‌ذهنی شرکت کردند و بلافاصله مجدداً همه متغیرهای اندازه‌گیری‌شده در پیش‌آزمون برای اندازه‌گیری میزان اثر خستگی ‌ذهنی بر فاکتور‌های موردنظر اندازه‌گیری شدند (پس‌آزمون اول). مجدداً پس از گذشت 48 ساعت و در جلسه سوم آزمودنی‌ها به‌مدت 45 دقیقه در معرض خستگی ذهنی قرار گرفتند و پس از آن آزمودنی‌ها به‌مدت 30 دقیقه تحت ماساژ ریلکسیشن سوئدی قرار گرفتند و بلافاصله پس از آن، متغیرها برای بار سوم اندازه‌گیری شدند (پس‌آزمون دوم). در جلسه چهارم و پس از گذشت 48 ساعت آزمودنی‌ها به‌مدت 45 دقیقه در معرض خستگی‌ذهنی قرار گرفتند و پس از آن آزمودنی‌ها به مدت 30 دقیقه تحت مدیتیشن قرار گرفتند و بلافاصله، متغیرها برای بار چهارم اندازه‌گیری شدند (پس‌آزمون سوم).
پروتکل‌ها
پروتکل خستگی ذهنی
 پروتکل خستگی در محیطی آرام جهت تمرکز کامل آزمودنی‌ها اجرا شد. سپس آزمودنی‌ها 45 دقیقه به انجام یک فعالیت شناختی شامل فعالیت کامپیوتری کلمات رنگی‌استروپ پرداختند. به این صورت که 4 کلمه (قرمز، آبی، سبز و زرد) بر روی مانیتور با پس‌زمینه خاکستری به‌صورت هم‌زمان نشان داده‌ شدند و سپس از آزمودنی‌ها خواسته‌ شد که یکی از 4 کلید مشخص‌شده روی کیبورد کامپیوتر که مطابق با رنگ کلمه نشان داده شده‌ است را به‌جای معنی آن فشار دهند. 50 درصد این آزمون به‌صورت مطابقت‌دادن رنگ با کلمه و 50 درصد دیگر آن مرتبط با معنی کلمه بود. هر کلمه به‌مدت 1000 پس از نمایان‌شدن یک صفحه سیاه‌رنگ نمایان داده می‌شد و پس از 1000 میلی ثانیه کلمه بعدی ظاهر می‌شد. درمجموع در طول کل ‌پروتکل 900 محرک ارائه شد. پاسخ‌های نادرست و یا عدم پاسخ (بیشتراز 1500 میلی ثانیه) باعث ایجاد صدای بوق‌بوق می‌شود تا به‌عنوان یک محرک باعث شود آزمودنی‌ها سریع‌تر و با دقت بیشتری عمل کنند [13].
پروتکل مدیتیشن
 برای انجام مدیتیشن پس از آشنایی آزمودنی‌ها با ماهیت مدیتیشن، آموزش‌هایی در مورد شل‌کردن و سفت‌کردن عضلات و همچنین تنفس عمیق و دم و بازدم داده‌شد. سپس از شرکت‌کنندگان خواسته‌‌شد که به پشت دراز بکشند، کلمه‌ای را برای آرام‌کردن ذهن خود انتخاب کنند و خود را در منظره‌ای خوشایند تصور کنند. سپس، از آن‌ها خواسته شد که هنگام مراقبه از ابتدا تا انتهای تمرین چشم‌های خود را ببندند، ذهن خود را خالی کنند و افکار خود را فقط بر روی جملات انتخاب‌شده که توسط مربی گفته‌ می‌شود متمرکز کنند و درحالی‌که در وضعیت راحتی دراز کشیده‌اند پاها و دست‌ها و تک‌تک اندام‌های بدن خود را در وضعیت کاملاً ریلکس و بدون هیچ‌گونه انقباضی قرار دهند. مدیتیشن شرکت‌کنندگان 1 جلسه و به‌مدت 30 دقیقه بود و توسط محقق و مربی متخصص کنترل شد و همچنین در طول جلسه، موسیقی آرام پخش می‌شد [14].
پروتکل ماساژ
 از آزمودنی‌ها خواسته شد که به‌صورت طاق‌باز روی تخت ویژه‌ ماساژ دراز بکشند. برای جلوگیری از فشار به کمر و لگن، ملحفه‌ای لوله‌شده زیر زانوهای آزمودنی قرار داده‌شد. ماساژ از قسمت پشت ‌بدن از پای راست و چپ و از پشت‌گردن و پوست سر شروع می‌شد، پس از این آزمودنی به پشت خود می‌چرخید و ماساژ از صورت، شکم، بازوها، دست‌ها و انگشتان، تا جلوی پاها، و انگشتان پا ادامه پیدا می‌کرد. آزمودنی حتی‌الامکان می‌بایست بیدار باشد. در طی ماساژ‌ریلکسیشن‌ سوئدی ازحرکات ویژه‌ ماساژ‌ریلکسیشن‌سوئدی خصوصاً روش‌های لمس و سریدن آرام، مالش عضلات، ماساژ تک دستی و دودستی استفاده شد. همچنین، جهت تسهیل ماساژ از ترکیب روغن زیتون و بادام استفاده شد. ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی در یک جلسه و به‌مدت30 دقیقه انجام شد. ماساژ برای آزمودنی‌ها توسط یک مربی‌ ماساژ مجرب‌ خانم که دارای مدرک ماساژدرمانی از فداسیون پزشکی ورزشی و همچنین گواهی صلاحیت انجام ماساژ به روش سوئدی بود، انجام شد. در طول مدت ماساژ بر روی آزمودنی ملحفه کشیده ‌شد و برهنه‌کردن وی مرحله‌به‌مرحله صورت گرفت؛ به ‌این صورت که هر اندامی که می‌بایست ماساژ بگیرد پوشش همان اندام برداشته‌ می‌شد. در طول جلسه، موسیقی آرام پخش می‌شد [15, 16].
ابزار
 اندازه‌گیری تعادل پویا
 تعادل پویا در این مطالعه  توسط آزمون تعادل Y اندازه‌گیری شد. برای اجرای آزمون، آزمودنی با پای برتر روی سکوی ثابت که در مرکز دستگاه (زاویه بین بازوها 90، 135 و 135) قرار داشت، می‌ایستاد. آزمودنی تلاشش را می‌کرد تا قسمت متحرک بازوی قدامی را تا آنجا‌که می‌تواند با پای دیگرش حرکت داده و سپس بدون اینکه تعادلش را از دست بدهد به حالت طبیعی روی دو پا برگردد و در ادامه جهت خلفی-داخلی و بعد جهت خلفی-خارجی را انجام می‌داد. آزمودنی با پای برتر راست در خلاف جهت عقربه‌های ساعت آزمون را اجرا می‌کرد و آزمودنی با پای برتر چپ در جهت عقربه‌های ساعت آزمون را انجام می‌داد (تصویر شماره 1).

نمرات تعادل براساس طول ‌پا (فاصله بین خار خاصره‌ای قدامی فوقانی تا قوزک ‌داخلی در وضعیت خوابیده به پشت) نرمال می‌شود و نمره نهایی آزمون از میانگین سه تکرار در هر جهت و با استفاده از فرمول زیر به‌دست آمد [17]. 
تعادل نیمه‌پویا
در این مطالعه تعادل نیمه‌پویا توسط سکوی پایداری ( صفحه تعادل نیمه پویا با دستگاه مدل 16030. 47904) ارزیابی شد. آزمودنی ابتدا یک دقیقه به صورت آزمایشی جهت آشناسازی با نحوه انجام تست و تخته تعادل روی دستگاه قرارگرفت، میزان انحراف صفحه تعادل به طرفین (شیب دستگاه به طرفین) حداکثر 15‌درجه است؛ لیکن تعادل آزمودنی، با قرار گرفتن صفحه تعادل در دامنه 3 ±درجه، توسط آزمودنی لحاظ می‌شد و زمان‌سنج شروع به شمارش می‌کرد. آزمودنی 3 مرتبه و هر بار به‌مدت 30 ثانیه بر روی صفحه تعادل قرار گرفت. قبل و حین‌آزمون هیچ دستورالعمل یا بازخورد کلامی به آزمودنی داده نشد [18]. ​​​​​​​
روش اندازه‌گیری عملکرد ‌اندام ‌تحتانی
تست عملکرد ‌اندام ‌تحتانی شامل 8 مرحله تمرین چابکی بر روی یک مسیر لوزی شکل است. قبل از انجام مراحل آزمون به هر ورزشکار گفته شد که 5 دقیقه به گرم‌کردن داینامیک بپردازد. در این تست، جهت شمال-جنوب 9/14 متر (30 فوت) و جهت شرق-غرب 3/5 متر(10 فوت) از هم فاصله داشتند. مثلث‌ها به‌وسیله تکه‌هایی از نوار چسب به اندازه 0/305 متر (1 فوت) ساخته شدند. در انتهای هر محور قرار داده شدند، مراحل تست به این صورت انجام گرفت: دویدن به سمت جلو، دویدن به سمت عقب، دویدن جانبی، کاریوکاها‌، دویدن به شکل 8، دویدن کامل دور همه نوار چسب‌ها، دویدن دور مثلث ابتدایی (قرار دادن پا به سمت خارج)، دویدن دور مثلث ابتدایی (قرار دادن پا به سمت داخل)، دویدن به سمت جلو، دویدن به سمت عقب .ورزشکار برای شروع در مثلث جنوبی قرار می‌گرفت. در شروع و پایان تست، دویدن به سمت جلو و دویدن به سمت عقب (به ترتیب جنوب-شمال-جنوب) انجام می‌شد و مراحل دیگر در جهت ساعت‌گرد و پاد ساعت‌گرد انجام می‌شد. درنهایت زمان انجام تست توسط کرونومتر ثبت شد. میزان پایایی (اعتبار) تست بین 95 تا 97 درصد است [19]. (تصویر شماره 2).

تجزیه‌و‌تحلیل آماری
تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها در 2 بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شد. در بخش آمار توصیفی از میانگین، انحراف‌معیار استفاده شد. در بخش آمار استنباطی جهت اطمینان از نرمال‌بودن داده‌ها از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و جهت بررسی تفاوت آزمودنی‌ها در نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پس‌آزمون‌ها با هم از آزمون تی زوجی استفاده شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نسخه 22 نرم‌افزار SPSS و با درنظر گرفتن سطح معناداری 0/05 انجام شد.
یافته‌ها
ابتدا ویژگی توصیفی آزمودنی‌ها نشان داد میانگین سن آزمودنی‌ها برابر با 22/12 سال و همچنین میانگین قد آزمودنی‌ها برابر با 166/87 سانتی‌متر و میانگین وزن برابر با 60/75 است.میانگین شاخص توده بدنی نیز برابر با 21/67 است و این افراد دارای سابقه ورزشی با میانگین 4/6 سال می‌باشند. نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بیانگر آن است که توزیع داده‌های متغیرها در گروه مورد مطالعه نرمال می‌باشد. بنابراین در این تحقیق از آمار پارامتریک استفاده شد. بنابراین، نتایج مربوط به پیش‌آزمون و پس‌آزمون متغیرهای تحقیق در پروتکل‌های تمرینی خستگی ذهنی، ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن با استفاده از آزمون تی زوجی، در جداول شماره 1، 2 و 3 ارائه شده است.
باتوجه‌به نتایج جدول شماره 1، مشخص شد نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون آزمودنی‌ها پس از اعمال خستگی ‌ذهنی برای متغیر تعادل‌ نیمه‌پویا معنادار بود (0/001=P)؛ بدین‌معنی که خستگی ذهنی بر تعادل نیمه‌پویا اثرگذار بوده و با ایجاد خستگی‌ذهنی در آزمودنی، میزان تعادل آزمودنی‌ها روی سکوی پایداری کاهش یافته است.

همچنین میانگین متغیر تعادل نیمه‌پویا در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون دوم (ماساژ‌‌ ریلکسیشن ‌سوئدی) و همین‌طور بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) تفاوت معنادار نبود. این نکته بیانگر این است که انجام ماساژ ‌ریلکسیشن سوئدی و همین‌طور انجام مدیتیشن بر عملکرد تعادل‌ نیمه‌پویا اثر نداشته است. همچنین یافته‌ها نشان ‌داد بین پس‌آزمون اول(پروتکل خستگی ‌ذهنی) و پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن سوئدی) تفاوت معناداری وجود دارد (0/04=P). به این معنا که انجام ماساژ ریلکسیشن سوئدی اثر خستگی‌ ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد تعادل نیمه‌پویا اثر مثبت دارد. همچنین یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون اول (پروتکل خستگی‌ذهنی) و پس آزمون سوم (مدیتیشن) تفاوت  معناداری وجود دارد (0/004=P). این مشخص می‌کند، انجام مدیتیشن اثر خستگی ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد تعادل نیمه‌پویا اثر مثبتی دارد و میانگین نمرات آزمودنی‌ها افزایش یافته ‌است. درنهایت یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی) و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) در متغیر تعادل نیمه‌پویا تفاوت معناداری وجود دارد (0/01=P). بدین‌معنا که پس از اعمال مدیتیشن در مقایسه با ماساژ نمرات آزمودنی‌ها در تعادل نیمه‌پویا بهتر شده است.
باتوجه‌به نتایج جدول شماره 2 یافته‌های حاصل از بررسی تعادل پویا نشان داد نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون آزمودنی‌ها پس از اعمال خستگی‌ذهنی برای متغیر تعادل پویا معنادار بود (0/001=P)؛ به این معنا که خستگی‌ذهنی بر تعادل پویا اثرگذار بوده و با ایجاد خستگی‌ذهنی در آزمودنی، میانگین نمرات تعادل پویای آزمودنی‌ها کاهش یافته است.

همچنین میانگین متغیر تعادل پویا در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن‌ سوئدی) و بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) تفاوت معنادار نبود؛ بدین‌معنی که انجام ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی و همین‌طور انجام مدیتیشن بر عملکرد تعادل پویا اثر نداشته است. همچنین یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون اول (پروتکل خستگی ذهنی) و پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن سوئدی) تفاوت معنادار بوده است (0/001=P)؛ این نکته مشخص می‌کند که انجام ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی اثر خستگی ‌ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد تعادل پویا اثر مثبت دارد. همچنین یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون اول (پروتکل خستگی‌ ذهنی) و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) اختلاف معنادار بوده است (0/001=P) که این نشان می‌دهد انجام مدیتیشن اثر خستگی‌ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد تعادل پویا اثر مثبت دارد. درنهایت یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن سوئدی) و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) در متغیر تعادل پویا تفاوت معناداری وجود ندارد (0/10=P). بدین‌معنا که مداخله‌ ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی و مدیتیشن به‌طور یکسانی در مهار خستگی ‌ذهنی و بر عملکرد تعادل پویای آزمودنی‌ها اثرگذار بوده‌اند.
نتایج جدول شماره 3 نشان داد نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون آزمودنی‌ها پس از اعمال خستگی‌ذهنی برای متغیر عملکرد اندام تحتانی معنادار بود (0/004=P).

بدین‌معنی که خستگی ‌ذهنی بر عملکرد‌اندام‌تحتانی اثرگذار بوده و با ایجاد خستگی ‌ذهنی در آزمودنی، میانگین عملکرد ‌اندام ‌تحتانی آزمودنی‌ها کاهش یافته است. همچنین عملکرد ‌اندام ‌تحتانی در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی) (0/01=P) و همین‌طور بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) دارای تفاوت معناداری بود (0/007=P) که این نشان می‌دهد انجام ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی و همین‌طور انجام مدیتیشن  بر عملکرد ‌اندام ‌تحتانی اثر  مثبت و معنا‌داری داشته و میانگین آزمودنی ها را در پس‌آزمون افزایش داده است. همچنین یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون اول (پروتکل خستگی‌ذهنی) و پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن سوئدی) تفاوت معنادار بوده است (0/001=P). این یافته مشخص می‌کند که انجام ماساژ ریلکسیشن سوئدی اثر خستگی ‌ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد‌اندام‌تحتانی اثر مثبت دارد.  همچنین یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون اول (پروتکل خستگی‌ذهنی) و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) تفاوت معنادار بوده است (0/001=P). به این معنا که انجام مدیتیشن  اثر خستگی ذهنی را مهار می‌کند و بر عملکرد  ‌اندام تحتانی اثر مثبت دارد. درنهایت یافته‌ها نشان داد بین پس‌آزمون دوم (ماساژ ریلکسیشن سوئدی) و پس‌آزمون سوم (مدیتیشن) در متغیر عملکرد اندام تحتانی تفاوت معناداری وجود ندارد (0/43=P). 
این نکته نشان می‌دهد ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی و مدیتیشن به‌طور یکسانی در مهار خستگی ‌ذهنی و بر عملکرد اندام تحتانی آزمودنی‌ها اثرگذار بوده‌اند.
بحث
هدف از انجام تحقیق حاضر مقایسه تأثیر خستگی ‌ذهنی بر تعادل پویا، نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی و تأثیر آنی ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن در مهار خستگی ذهنی بر تعادل ‌پویا ، نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی ورزشکاران دختر دانشگاهی بود.
نتایج این مطالعه نشان داد بین خستگی ذهنی و تغییرات تعادل پویا و نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی در ورزشکاران دختر دانشگاهی رابطه وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش سطح خستگی‌ذهنی، تعادل پویا و نیمه‌پویا و عملکرد اندام تحتانی کاهش پیدا می‌کند. مارتین و همکاران عنوان کردند که به‌دنبال خستگی‌ ذهنی، به‌دلیل تجمع آدنوزین در مغز، مقاومت در برابر تلاش افزایش‌ می‌یابد، احساس و درک خستگی و فقدان انرژی ایجاد می‌شود [20]. به ‌نظر می‌رسد این احساس واماندگی و درک خستگی در عملکرد مخچه برای عملکرد بهینه در کنترل پاسچر نقش داشته باشد. 
فرضیه دیگر این است که احتمالاً بعد از وقوع خستگی ذهنی اثر دستورات حرکتی ارسال‌شده به عضله کاهش یافته و از این طریق، تنش یا نیروی عضلات درگیر در کنترل پاسچر کاهش یافته است و تعادل دچار اختلال می‌شود و درنتیجه باعث افت عملکرد بدنی می‌شود. در همین راستا، سرحد حسن و همکاران، گزارش کردند که خستگی ذهنی باعث کاهش نمرات تعادل، عملکرد اندام تحتانی و افزایش خطاهای فرود ورزشکاران آماتور می‌شود [21]. کاهش معنادار عملکرد اندام تحتانی به‌دنبال خستگی ذهنی را می‌توان با پرداختن به اثرگذاری خستگی ذهنی بر کاهش مقاومت در فعالیت‌های زمان‌دار توجیه کرد. برخی از مطالعات حاکی از کاهش کمی و کیفی عملکرد تکنیکی فوتبالیست‌ها به‌دنبال خستگی ذهنی و جسمی بوده است، به‌طوری‌که کاستم و همکاران گزارش کردند که عملکرد استقامتی (افزایش زمان رسیدن به خستگی، توان یا سرعت فعالیت) درنتیجه خستگی ذهنی کاهش یافته است [22]. بنابراین این یافته‌ها می‌تواند نتیجه کاهش عملکرد اندام ‌تحتانی به‌دنبال خستگی‌ذهنی در این مطالعه را تأیید کند [23]. 
نتایج این پژوهش نشان ‌داد ماساژ‌ ریلکسیشن‌ سوئدی،  خستگی‌ ذهنی را مهار و باعث بهبود تعادل پویا، نیمه‌پویا و عملکرد‌ اندام‌‌ تحتانی می‌شود. اعمال ماساژ باعث بهبود گردش‌خون و افزایش دمای محیط تحت ماساژ می‌شود [24] و از این طریق می‌تواند انتقال ‌آوران‌های عصبی را از پایانه‌های موجود در اندام‌ها به سمت سیستم اعصاب مرکزی تسهیل کند. درنهایت تسهیل در انتقال‌ آوران‌های عصبی می‌تواند موجب بهبود کنترل سیستم عصبی مرکزی بر عملکردهای حرکتی اندام‌ها شود و به‌طور کلی می‌توان گفت که اعمال ماساژ بر روی ورزشکاران با تحریک‌گیرنده‌های مکانیکی موجود در پوست، مفاصل، عضلات و تاندون‌ها می‌تواند باعث بهبود کارکرد حس‌پیکری که از اصلی‌ترین منابع کنترل وضعیتی است، شود. بهبود حس‌پیکری و منابع مربوط به آن باعث می‌شود، سیستم اعصاب مرکزی کنترل بهتری بر تعادل فرد داشته و فرد را قادر سازند که در شرایط مختلف کنترل بهتری را بر روی حرکات و حفظ مرکز ثقل در محدوده‌ سطح اتکاء جهت جلوگیری از برهم‌خوردن و از دست دادن تعادل داشته باشد [3]. 
نتایج مطالعات، حاکی از تأثیر آنی ماساژ بر بهبود تعادل ایستا و پویای ورزشکاران می‌باشد [3، 25]. بنابر نتایج مطالعات یادشده، ماساژ ریلکسیشن باعث بهبود گردش خون و افزایش دمای محیط بدن شده، میزان و سرعت انتقال پیام‌های عصبی در آن افزایش می‌یابد. همان‌‌طور که گفته شد، کنترل مرکز ثقل در محدوده سطح اتکا و بهبود عملکرد جسمی نیازمند همکاری مناسب بین گیرنده‌های اعصاب محیطی و سیستم اعصاب مرکزی است، بدین‌طریق که اگر پیام‌های آورانی مناسبی از محیط به سیستم اعصاب مرکزی برسد آن را قادر می‌سازد تا شرایط و اقدامات لازم را برای کنترل وضعیت بدن به‌کار گرفته شود. بنابراین می‌توان عنوان کرد که احتمالاً اعمال ماساژ ریکسیشن سوئدی با ایجاد آرامش روحی-روانی و کاهش خستگی ذهنی بتواند سبب کاهش انقباضات ناخواسته و تنش‌های عضلانی و کنترل بهتر افراد روی تعادل و عملکرد اندام تحتانی شده باشد. 
علاوه‌براین، یافته‌های تحقیق حاضر نشان ‌داد مدیتیشن به صورت آنی باعث کنترل و مهار خستگی ذهنی و بهبود تعادل پویا و نیمه‌پویا و عملکرد ‌اندام ‌تحتانی در ورزشکاران می‌شود. مدیتیشن یک حالت فیزیولوژیکی هوشیاری آرام را ایجاد می‌کند که نقطه مقابل استرس است [26]. ازنظر فیزیولوژیکی، مدیتیشن موجب کاهش فعالیت متابولیک می‌شود، نظم را در مغز بالا می‌برد، مقاومت عروق محیطی را کاهش و جریان خون مغزی را افزایش می‌دهد. مزیت ویژه مداخله مدیتیشن ماهیت پیشگیرانه و امکان استفاده از آن در طیف وسیعی از علائم و همچنین این واقعیت است که این مداخله باعث بهبود پریشانی روان‌شناختی طولانی‌مدت می‌شود [27]. به‌طور مشابه نتایج مطالعات، حاکی از تأثیر ذهن‌آگاهی بر کاهش اضطراب و افزایش عملکرد ورزشی [28] و بهبود تعادل[10، 29] می‌باشد. این تحقیقات اثر مدیتیشن بر بهبود متغیرهای تحقیق را تأیید می‌کند. از این نظر با تحقیق حاضر هم‌راستا بودند. بااین‌حال، نتایج پژوهش هاسکر با نتایج پژوهش حاضر هم‌راستا نبود [30]. به‌طورکلی می‌توان گفت مدیتیشن با افزایش توان سازگاری دستگاه‌های عصبی، شناختی و تعدیل سیستم عصبی خودکار، می‌تواند باعث مهار خستگی ذهنی و افزایش پایداری فیزیکی شود، درنتیجه می‌تواند بر بهبود عملکرد اندام تحتانی، کاهش سطح تعادل پویا و نیمه‌پویای ورزشکاران اثرگذار باشد و همچنین ریسک وقوع آسیب‌های اندام تحتانی ورزشکاران را کاهش و کیفیت عملکرد آن‌ها را بهبود بخشد.
علاوه‌براین، بین 2 مداخله‌ ماساژ ریلکسیشن‌ سوئدی و مدیتیشن در مهار خستگی ‌ذهنی مقایسه انجام شد و تفاوت‌ معناداری بین متغیرهای تعادل پویا و عملکرد اندام تحتانی مشاهده نشد؛ اما تفاوت اندکی در بهبود تعادل نیمه‌پویا در مداخله‌ مدیتشن در مقایسه با ماساژ مشاهده شد. بنابراین هر 2 مداخله می‌تواند به‌عنوان عامل اثرگذار در مهار خستگی ذهنی به یک اندازه کاربردی باشند.
ازجمله محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد که میزان استراحت، خواب، تغذیه، شرایط روحی-روانی، ساعات تمرین متفاوت شرکت‌کنندگان،  همچنین سطح و طبقه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شرکت‌کنندگان قابل‌کنترل نبود. باتوجه‌به ارزان و قابل‌دسترس بودن ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن می‌توان پیشنهاد کرد هنگام شرکت ورزشکاران در تمرین و مسابقه به‌منظور ارتقای عملکرد‌اندام‌تحتانی و تعادل این دسته از افراد پیش از شروع فعالیت ورزشی جهت مهار خستگی‌ ذهنی تحت ماساژ ریلکسیشن سوئدی و مدیتیشن پیش از مسابقه قرار گیرند تا با مهار خستگی ذهنی و تقویت عملکرد اندام تحتانی و تعادل این ناحیه شاید بتوان از میزان بروز آسیب‌های مرتبط با نقصان عملکرد ‌اندام‌ تحتانی در ورزشکاران کاست.
نتیجه‌گیری
به‌طورکلی از پژوهش حاضر می‌توان نتیجه‌گیری کرد اعمال 2 پروتکل ماساژ ریلکسیشن‌سوئدی و مدیتیشن به‌صورت مجزا  تأثیر مثبت و مفیدی بر مهار خستگی ذهنی، فاکتورهای عملکرد‌ اندام ‌تحتانی، تعادل پویا و تعادل نیمه‌پویا دارند. درنتیجه، اعمال ماساژ ریلکسیشن ‌سوئدی و مدیتیشن می‌تواند با مهار نسبی خستگی‌ذهنی و بالا بردن آستانه خستگی مغز، ریسک وقوع آسیب‌های اندام تحتانی ورزشکاران را کاهش و کیفیت عملکرد آن‌ها را بهبود بخشد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق دانشگاه رازی در نظر گرفته شده است و کد اخلاق به شماره IR.RAZI.REC.1399.008 دریافت شده است. 

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خانم فائزه غلامی با راهنمایی آقای دکتر منوچهر حیدری و مشاوره خانم دکتر دکتر فرزانه گندمی گروه آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه رازی می‌باشد. این مقاله هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان تأمین‌کننده مالی در بخش‌های عمومی و دولتی، تجاری، غیرانتفاعی دانشگاه یا مرکز تحقیقات دریافت نکرده است. 

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت یکسان داشتند. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد. 

تشکر و قدردانی
از کلیه افراد شرکت‌کننده در پژوهش حاضر و تمامی کسانی که ما را در انجام این تحقیق مساعدت کردند، تشکر و قدر‌دانی می‌شود.‌

References

1. Morris AJ, Christie AD. The effect of a mentally fatiguing task on postural balance control in young and older women. Experimental Gerontology. 2020; 132:110840. [DOI:10.1016/j.exger.2020.110840][PMID]
2. Marcora SM, Staiano W, Manning V. Mental fatigue impairs physical performance in humans. Journal of Applied Physiology. 2009; 106(3):857–64. [DOI:10.1152/jap91324.2008] [PMID]
3. Poorbarzegar M, Minoonejad H, Seidi F, Mozafaripour E. [The immediate effect of lower extremity sport massage on dynamic and static balance in collegiate male athletes (Persian)]. Research on Biosciences and Physical Actiuity. 2016; 3(4):41-7. [DOI:10.22111/rbpa.2016.4184]
4. Allum JH, Carpenter MG, Honegger F, Adkin AL, Bloem BR. Age-dependent variations in the directional sensitivity of balance corrections and compensatory arm movements in man. The Journal of Physiology. 2002; 542(2):643-63. [DOI:10.1113/jphysiol.2001.015644][PMID]
5. Vaillant J, Rouland A, Martigné P, Braujou R, Nissen MJ, Caillat-Miousse JL, et al. Massage and mobilization of the feet and ankles in elderly adults: Effect on clinical balance performance. Manual T 2009;14(6):661-4. [DOI:10.1016/j.math.2009.03.004][PMID]
6. Cheung KK, Au KY, Lam WW, Jones AY. Effects of a structured exercise programme on functional balance in visually impaired elderly living in a residential setting. Hong Kong Physiotherapy Jou 2008 ;26(1):45-50. [DOI:10.1016/S1013-7025(09)70007-7]
7. Sefton JM, Yarar C, Berry JW. Massage therapy produces short-term improvements in balance, neurological, and cardiovascular measures in older persons. International Journal of Therapeutic Massage & Bodywork. 2012; 5(3):16-27. [DOI:10.3822/ijtmb.v5i3.152][PMID]
8. Dehghani S, Amini K, Shakibazade E, Faghihzade S, Hashem Zade M. [Effects of two heart meditation exercise on anxiety among patients uundergoing hemodialysis (Persian)]. Preventive Care in Nursing & Midwifery Journal. 2015; 4(2):56-65. [Link]
9. Son HG, Choi EO. The effects of mindfulness meditation-based complex exercise program on motor and nonmotor symptoms and quality of life in patients with Parkinson’s disease. Asian Nursing Research. 2018; S1976-1317(17)30511-X. Advance online publication. [DOI:10.1016/j.anr.2018.06.001][PMID]
10. Wooten SV, Signorile JF, Desai SS, Paine AK, Mooney K. Yoga meditation (YoMed) and its effect on proprioception and balance function in elders who have fallen: A randomized control study. Complementary Therapies in Medicine. 2018; 36:129-36. [DOI:10.1016/j.ctim.2017.12.010][PMID]
11. Farsi A, Kamranmehr F, Kavyani M. [The effectiveness of mindfulness and biofeedback-relaxation training on anxiety, depression and dynamic and static balance in the elderly women with mild anxiety and depression (Persian)]. Aging. 2020; 6(3):233-48. [Link]
12. Hasan MS, Haidary M, Gandomi F. The effect of eight weeks yoga training on the mental fatigue control and balance, lower extremity function and landing mechanic in physical education students. Journal for Research in Sport Rehabilitation. 2020; 7(14):57-69. [Link]
13. Smith MR, Coutts AJ, Merlini M, Deprez D, Lenoir M, Marcora SM. Mental fatigue impairs soccer-specific physical and technical Medicine and Science in Sports and Exercise. 2016; 48(2):267-76. [DOI:10.1249/MSS.0000000000000762][PMID]
14. Lovell-Smith D. Transcendental meditation, diabetes mellitus and other disorders. Journal of Maharishi Vedic Research Institute. 2016; 2:39-75. [Link]
15. Wändell PE, Carlsson AC, Gåfvels C, Andersson K, Törnkvist L. Measuring possible effect on health-related quality of life by tactile massage or relaxation in patients with type 2 diabetes. Complementary Therapies in Medicine. 2012; 20(1-2):8-15. [DOI:10.1016/j.ctim.2011.09.007][PMID]
16. Shafiei Z, Nourian K, Babaee S, Nazari A, Atashi V. [Effectiveness of massage therapy on muscular tension and relaxation of patients after coronary artery bypass graft surgery-a randomized clinical trial (Persian)]. Journal of Clinical Nursingand Midwifery. 2014; 2(4):8–16.[Link]
17. Plisky PJ, Gorman PP, Butler RJ, Kiesel KB, Underwood FB, Elkins B. The reliability of an instrumented device for measuring components of the star excursion balance test. North American Journal of Sports Physical Therapy. 2009; 4(2):92-9. [PMID]
18. Zech A, Meining S, Hötting K, Liebl D, Mattes K, Hollander K. Effects of barefoot and footwear conditions on learning of a dynamic balance task: A randomized controlled study. European Journal of Applied Physiology. 2018; 118(12):2699-706.[PMID]
19. Brumitt J, Wilson V, Ellis N, Petersen J, Zita CJ, Reyes J. Preseason lower extremity functional test scores are not associated with lower quadrant injury-a validation study with normative data on 395 division iii athletes. International Journal of Sports Physical Therapy. 2018; 13(3):410-21. [PMID]
20. Martin K, Meeusen R, Thompson KG, Keegan R, Rattray B. Mental fatigue impairs endurance performance: A physiological explanation. Sports Medicine. 2018; 48(9):2041-51. [DOI:10.1007/s40279-018-0946-9][PMID]
21. Sarhad Hasan M, Haydary M, Gandomi F. [Effect of mental fatigue on balance, lower extremity function, and landing biomechanic changes in amateur men athletic (Persian)]. Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2020; 9(2):167-77. [DOI:10.22037/jrm.2019.112460.2194]
22. Van Cutsem J, Marcora S, De Pauw K, Bailey S, Meeusen R, Roelands B. The effects of mental fatigue on physical performance: A systematic review. Sports Medicine. 2017; 47(8):1569-88. [DOI:10.1007/s40279-016-0672-0][PMID]
23. Coutinho D, Gonçalves B, Wong DP, Travassos B, Coutts AJ, Sampaio J. Exploring the effects of mental and muscular fatigue in soccer players’ performance. Human Movement Science. 2018; 58:287-96. [DOI:10.1016/j.humov.2018.03.004][PMID]
24. Dubrovsky V. Changes in muscle and venous blood flow after massage. Soviet Sports Review. 1983; 18(3):134-5. [Link]
25. Hosseini SM, Nikzad M, Khademi-Kalantari KH, Akbarzadeh A. [Immediate effect of massage and mobilization of the feet and ankles on balance in the elderly adults (Persian)]. Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2013; 2(1):40-7. [Link]
26. Movahed AH, Sabouhi F, Mohammadpourhodki R, Mahdavi S, Goudarzian S, Amerian M, et al. Investigating the effect of transcendental meditation on spiritual wellbeing of Type-2 diabetic amputees: A clinical trial study. Heliyon. 2020; 6(11):e05567. [PMID]
27. Campbell JD, Yoon DP, Johnstone B. Determining relationships between physical health and spiritual experience, religious practices, and congregational support in a heterogeneous medical sample. Journal of Religion and Health. 2010; 49(1):3-17. [DOI:10.1007/s10943-008-9227-5][PMID]
28. Zadkhosh SM, Gharayagh Zandi H, Hemayattalab R. [The effects of mindfulness on anxiety decrease and athletic performance enhancement of young football players (Persian)]. Sport Psychology Studies. 2019; 8(27):41-54. [DOI:10.22089/spsyj.2019.3167.1325]
29. Chatutain A, Pattana J, Parinsarum T, Lapanantasin S. Walking meditation promotes ankle proprioception and balance performance among elderly women. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2019; 23(3):652-7. [DOI:10.1016/j.jbmt.2018.09.152][PMID]
30. Hasker SM. Evaluation of the mindfulness-acceptance-commitment (MAC) approach for enhancing athletic performance. [PhD. dissertation]. Pennsylvania: Indiana University of Pennsylvania; 2010. [Link]