نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رجا، قزوین، ایران.
2 گروه تربیتبدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background and Aims Decreased muscle strength due to aging can lead to neuromuscular disorders, increased risk of falling, decreased function in daily activities, and reduced independence in the elderly. The present study aims to investigate the effect of eight weeks of TRX suspension training on lower limb muscle strength, balance, mobility, and fear of falling in older men.
Methods This is a quasi-experimental. Participants were 30 elderly men with a mean age of 67.9±4.3 years who were assigned into two groups of TRX (n=16) and control (n=14). In the pre-test phase, lower limb strength was measured by the 30-second chair stand test, functional balance by the Berg balance scale, functional mobility by the timed up & go test, and fear of falling by the falls efficacy scale -international. Then, the TRX group performed the functional training for eight weeks, three sessions per week, each for about one hour. After performing the exercises, post-test assessments were performed in two groups. To compare the groups, the analysis of covariance and Bonferroni post hoc test were used in SPSS software, version 19. The significance level was set at 0.05.
Results The TRX functional training significantly improved lower limb strength, balance, and functional mobility of the elderly (P≤0.001); however, it had no significant effect on their fear of falling (P>0.05).
Conclusion Given the positive effects of TRX functional training on lower limb strength, functional balance, and mobility of elderly men, it seems that this suspension training can be used to improve lower limb muscle strength, functional balance, and mobility of older men.
کلیدواژهها [English]
Introduction
Progressive decline in physiological capacity and loss of ability to respond to environmental stressors with the increase in age can increase the vulnerability of older adults to disorders. One of the common and important problems in old age is decreased balance, increased risk of falling, and fear of falling. Balance is affected by muscle strength, proprioception, and speed of reaction, and is the most important human ability to prevent falling. Maintaining muscle strength and functional mobility is one of the effective factors in achieving or maintaining success in balance and postural control. TRX suspension training is resistance training that uses body weight and gravity and involve a wide range of physical factors. However, few studies have been conducted on TRX training for the elderly. Moreover, functional exercises appropriate to old age and daily life have received less attention. This study aimed to investigate the effect of TRX suspension training on lower limb strength, functional balance, mobility, and fear of falling in older men.
Materials and Methods
This is a quasi-experimental study with a pretest/posttest design using a control group. The study population consists of 30 elderly men (Mean age: 67.9±4 years, mean height: 173.2±7 cm, mean weight=76.7±9 kg, BMI= 25.5±2 Kg /m2, and fat percentage=27.1±2). Based on the inclusion and exclusion criteria such as age 60-75 years, a score ≥7 in the Abbreviated Mental Test, a score of 4-8 in the Falls Efficacy Scale-International (FES-I), no vision and hearing problems, no vestibular dysfunction and COVID-19 infection, 35 samples were selected. The sample size was estimated using G*power software considering a test power of 95%, effect size of 0.5, and alpha of 0.05.
The subjects in the exercise group performed suspension training for 8 weeks using the TRX strap at moderate intensity. Each training session lasted one hour. Lower limb strength, functional balance, functional mobility, and fear of falling were measured by the 30-second chair stand test (30CST), Berg Balance Scale (BBS), Timed Up & Go (TUG) test, and the FES-I, respectively, before and after the exercise. Descriptive and inferential statistics were used to analyze the collected data in SPSS software version 19. To compare the differences between groups, analysis of covariance (ANCOVA), and the Bonferroni post hoc test were used. The significance level was set at 0.05.
Results
The results showed that lower limb strength, functional balance and mobility in the training group were significantly different from those of the control group (P≤0.001), but the fear of falling was not significantly different between the two groups (P>0.05) (Table 1).
Conclusion
The TRX training can improve lower limb strength, balance, and functional mobility of the elderly, but it cannot reduce their fear of falling, which can be due to the use of young elderly with relatively good physical fitness in this study, who had no any physical problems before the study. Therefore, it is recommended to use TRX training to improve the lower limb strength, balance, and functional mobility of the elderly.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
This study was approved by the ethics committee of Qazvin University of Medical Sciences (Code: IR.QUMS.REC.1400.257). All ethical principles, such as obtaining informed consent from the participants, protecting their confidentiality, and giving them the right to leave the study, were considered in this study.
Funding
This article was extracted from the master’s thesis ofMasoud Moradi. This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.
Authors' contributions
Conceptualization and methodology: Masoud Mirmoezzi; Writing and data analysis: Masoud Moradi and Maryam Lashgari; Editing & review: Zohreh Eskandari.
Conflict of interest
The authors declare no conflict of interest.
Acknowledgments
Authors would like to thank the participants for their cooperation in this study.
مقدمه
کاهش پیشرونده ظرفیتهای فیزیولوژیکی و افت توانایی در پاسخ به استرسهای محیطی با افزایش سن موجب افزایش آسیبپذیری افراد سالمند نسبت به اختلالات میشود [1]. یکی از مشکلات گسترده و مهم در دوران سالمندی کاهش تعادل، افزایش زمین خوردن و ترس از سقوط است که به خطر افتادن کیفیت زندگی، محدود کردن تحرک و کاهش تعامل اجتماعی را به دنبال دارد [2, 3]. تعادل جزء جداییناپذیر تمامی فعالیتهای روزانه و مهارت حرکتی پیچیدهای است که پویایی وضعیت بدن را برای جلوگیری از افتادن فراهم میکند. تعادل متأثر از قدرت، حس عمقی و سرعت عکسالعمل فرد است و مهمترین قابلیت انسان برای جلوگیری از سقوط و افتادن [4]. حفظ قدرت عضلانی و تحرکپذیری عملکردی یکی از عوامل مؤثر در احراز یا میزان موفقیت در حفظ تعادل و کنترل قامتی است [5، 6]
اگرچه امروزه با استفاده از روشهای دارودرمانی میتوان تا اندازهای نارساییهای جسمانی و روانی ناشی از کهولت سن را برطرف کرد، اما به نظر میرسد برای مقابله با این معضل بزرگ و روبهرشد جوامع بشری باید راهکارهای مطمئنتر و مناسبتری پیدا کرد [7]. شواهد پژوهشی بهروشنی نشان دادهاند تمرین مقاومتی میتواند با افزایش قدرت عضلات، توان و سرعت هایپرتروفی، استقامت عضلانی، عملکرد حرکتی، تعادل و هماهنگی، نقش مهمی در بهبود عملکرد بدنی ایفا کند [3، 6، 8] علیرغم مزایای تمرینات مقاومتی، ازآنجاییکه این نوع تمرینات نیاز به تجهیزات زیاد دارد و البته ممکن است برای بیماران و افراد غیر ورزشکار و همینطور سالمندان طاقتفرسا باشد، به نظر میرسد روشهای جدید تمرین مقاومتی که دارای محاسن مشترک با این نوع تمرین هستند جایگزین مناسبی برای کار با دستگاههای بدنسازی باشند [1]. تحقیقات قبلی نشان دادند تمرینات معلق میتوانند به بهبود تحرک و تعادل عملکردی در بزرگسالان منجر شوند [9, 10, 11]. تمرینات مقاومتی معلق با تیآرایکس، روش تمرینی متشکل از تمرینات مقاومتی با استفاده از وزن بدن و نیروی جاذبه است که بهطور جامعی، طیف گسترده از فاکتورهای جسمانی را تحت پوشش قرار میدهد. تمرینات تیآرایکس از جاذبه زمین و تحرکپذیری برای تولید عکسالعملهای عصبیعضلانی به تغییرات حاصل از وضعیت قرارگیری بدن و نیز ویژگیهای مکانیکی استفاده میکند. کارکرد وسیع تمرینات تیآرایکس موجب شده تا محاسن تمرینات معلق فقط مختص ورزشکاران حرفهای نباشد، بلکه هر فردی که به دنبال دستیابی به تمرینات مؤثر با این ابزار است از آن بهرهمند شود [12].
در کنار اهمیت تمرینات مقاومتی برای سالمندان، برنامههای تمریناتی که بهصورت عملکردی طراحی و اجرا میشوند به دلیل سازگاری بیشتر با عملکرد روزانه سالمندان و نقش حس عمقی و فاکتورهای تأثیرگذار در کنترل قامتی در این حرکات بیشتر مورد توجه قرارگرفته است و برخی از تحقیقات بیان داشتهاند که حتی بهتر است ابزارهای بررسی نیز بهصورت عملکردی تحرکپذیری و تعادل در سالمندان را آزمون کنند [1، 7، 13]. با اینحال مطالعات اندکی درزمینه تمرینات تیآرایکس برای رده سنی سالمندی انجام شده است و بهویژه تمرینات عملکردی متناسب با دوره سالمندی و زندگی روزانه و نیازهای آنها کمتر موردتوجه قرارگرفته است [9, 10, 11].
راوش (2020) بیان کرد، تمرینات تیآرایکس برای سالمندان به بهبود تحرک و تعادل عملکردی منجر میشود که میتوان با تنوع تمرینی تأثیرپذیری آن را تغییر داد، اما نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد [9]. همچنین مطالعهای که بهطور کامل فاکتورهای موجود در چرخه ناقص سقوط در سالمندی را که احتمالاً به ترس از سقوط و کاهش تحرکپذیری سالمند منجر میشود، بررسی کند یافت نشد. بنابراین هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر تمرینات عملکردی معلق تیآرایکس بر قدرت اندام تحتانی، تحرکپذیری و تعادل عملکردی و ترس از سقوط مردان سالمند بود.
مواد و روشها
روش تحقیق نیمهتجربی از نوع طرح تحقیق پیشآزمون پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری تحقیق شامل مردان سالمند شهر قزوین بودند و باتوجهبه گزینش هدفمند آزمودنیها، 30 نفر سالمند شهر قزوین (16 نفر گروه آزمایش و 14 نفر گروه کنترل) بین سنین 60 تا 75 سال، از میان افراد داوطلب انتخاب شدند و بهطور تصادفی در گروههای تحقیق تقسیم شدند. در مطالعه حاضر، برای تعیین حجم نمونه از نرمافزار جیپاور با توان آماری 80 درصد، فاصله اطمینان 95 درصد و اندازه اثر 0/9 استفاده شد [14]. درمجموع 30 نفر برآورد شد که به دلیل شرایط کرونا و دارا نبودن معیارهای ورود و خروج و ریزش احتمالی، 35 آزمودنی در نظر گرفته شدند. فلوچارت تحقیق در تصویر شماره 1 مشخصشده است.
معیارهای ورود به تحقیق: مردان 60 تا 75 سال، عدم محدودیت حرکتی (قسمت اول پرسشنامه ترس از سقوط و محدودیت حرکتی) و کسب امتیاز در دامنه 4 تا 8، کسب نمره 7 به بالا در آزمون کوتاهشده شناختی [7]، نداشتن مشکلات بینایی، شنوایی، عملکرد وستیبولار، فشار خون بین 90 تا 140میلیمتر جیوه، نداشتن برنامه تمرین مقاومتی یا ورزش منظم در 6 ماه گذشته. معیارهای خروج: آسیبدیدگی اسکلتیعضلانی و بیماری کووید ـ 19 که توسط پزشک بررسی و کنترل شد. جهت رعایت اخلاق تحقیق، فرم رضایتنامه از تمامی آزمودنیها گرفته شد و کار با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی پیشگیری از بیماری کرونا انجام شد. تمرینات توسط مربی متخصص در ابزار تمرینی تیآرایکس، تمرین داده شد.
1 هفته قبل از انجام پروتکل تمرینی، ویژگیهای تنسنجی آزمودنیها از قبیل سن، قد، وزن، نمایه توده بدنی و درصد چربی گرفته شد. قد و وزن آزمودنیها بهوسیله دستگاه مدل BSR-85 شامل ترازوی الکترونیکی (با خطای 50 گرم) و قدسنج (با خطای 5 میلیمتر) اندازهگیری و ثبت شد. اندازهگیری فشار خون توسط پزشک با استفاده از دستگاه فشارسنج جیوهای با مارک ریشتر و گوشی پزشکی لیتمن پس از 10 دقیقه استراحت در حالت نشسته و 2 بار اندازهگیری و ثبت میانگین آن انجام شد.
برای سنجش قدرت اندام تحتانی از آزمون نشست و برخاست صندلی استفاده شد که بهصورت انجام صحیح تعداد دفعات نشستن و برخاستن روی صندلی در زمان 30 ثانیه توسط آزمونشونده بدون کمک دست است. پایایی این آزمون برای مردان 0/84 بیان شده است [7]. در این آزمون، زمان کمتر نشاندهنده بهبود تحرکپذیری است. برای سنجش تعادل عملکردی، از آزمون تعادلی برگ شامل 14 فعالیت مختلف زندگی روزمره فرد، مانند ایستان، نشستن، جابهجایی، دسترسی، چرخش و بالا رفتن استفاده شد. براساس نحوه و کیفیت اجرای آزمون، نمره صفر تا 4 به فرد اختصاص مییابد و نمرات کمتر از 45 در بازه صفر تا 56 نشاندهنده خطر افتادن است. پایایی این آزمون برای سالمندان 0/81 بیان شده است [3]. جهت بررسی پویایی یا تحرکپذیری عملکردی از آزمون برخاستن و راه رفتن زماندار استفاده شد. پایایی این آزمون برای سالمندان 0/99 بیان شده است [3]. درنهایت مقیاس بینالمللی کارآمدی در سقوط یا مقیاس ترس از سقوط که شامل 16 فعالیت در زندگی روزانه است و هر پرسش میزان نگرانی از سقوط را هنگام انجام دادن هر یک از این فعالیتها میسنجد در مقیاس 4 امتیازی (نمره 1 تا 4؛ اصلاً نگران افتادن نیستم تا کاملاً نگران افتادن هستم) انجام شد. دامنه نمرات 16 تا 64 است و نمرات 16 تا 19 بهعنوان کمترین نگرانی، نمرات 20 تا 27 نگرانی متوسط و نمرات 28 تا 64 بهعنوان بیشترین نگرانی در نظر گرفته میشوند. پایای درونی این آزمون 0/98 گزارش شده است [15].
آزمودنیهای گروه تمرین، تمرینات معلق را به مدت 60 دقیقه (10 دقیقه گرم کردن، 10 دقیقه سرد کردن، 40 دقیقه تمرین اصلی) به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه، با استفاده از بند تیآرایکس انجام دادند. تعداد، شدت و مدت استراحت در جدول شماره 1 بیانشده است [10, 11].
در طی این مدت از گروه کنترل خواسته شد که فعالیتهای روزانه خود را ادامه دهند. پس از اجرای تمرینات از 2 گروه پسآزمون به عمل آمد.
از آمار توصیفی برای به دست آوردن میانگین و انحراف استاندارد در متغیرهای تحقیق و رسم جداول و نمودارها استفاده شد و در بخش آمار استنباطی با استفاده از برنامه نرمافزاری SPSS نسخه 19، ابتدا طبیعی بودن توزیع دادهها از آزمون شاپیرو ویلک مورد بررسی قرار گرفت و از آزمون آنکووا و آزمون تعقیبی بونفرونی برای مقایسه گروهها در سطح معنیداری 0/05=P استفاده شد
یافتهها
مشخصات فردی آزمودنیها شامل سن، قد، وزن، نمایه توده بدنی و درصد چربی در جدول شماره 2 بیان شده است.
باتوجهبه نرمال بودن دادهها که با آزمون شاپیرو ویلک مشخص شد، از آزمون کوواریانس و بونفرونی برای مقایسه گروههای تمرین و کنترل استفاده شد. پیششرطهای تحلیل کوواریانس، یعنی بالا نبودن بیشازحد همبستگی (0/8>r)، توزیع نرمال باقیماندهها و همگنی واریانسها در گروهها برقرار بود.
جدول شماره 3، متغیرهای موردآزمون در 2 گروه تمرین تیآرایکس و کنترل را نشان میدهد.
باتوجهبه این نتایج، قدرت اندام تحتانی در سالمندان شرکتکننده، در دهک 50 تا 70 درصدی جامعه جهانی قرار دارد و براساس گزارش انجمن پزشکی ورزشی آمریکا، 90 درصد جامعه جهانی باید 21 تا 23 دفعه توانایی اجرای آزمون 30 ثانیه نشست و برخاست از صندلی را داشته باشند. ازاینرو سالمندان شرکتکننده در این تحقیق در دهک 60 تا 70 درصدی جامعه قرار میگیرند.. همچنین میتوان بیان کرد سالمندان شرکتکننده در محدوده خطر سقوط کم قرار دارند و براساس مقیاس بینالمللی کارآمدی در سقوط، در محدوده کمترین نگرانی از سقوط قرار میگیرند.
باتوجهبه نتایج تحلیل کوواریانس در جدول شماره 4 و آزمون بونفرونی در تصویر شماره 2، قدرت اندام تحتانی در گروه تمرین تیآرایکس نسبت به گروه کنترل افزایش معنیدار داشت (0/001>P).
همچنین تعادل عملکردی پس از 8 هفته تمرینات عملکردی در گروه تمرین تیآرایکس نسبت به گروه کنترل بهبود معنیدار داشت (0/001>P). در ادامه، تحرکپذیری در گروه تمرین تیآرایکس نسبت به گروه کنترل پس از 8 هفته افزایش معنیدار داشت (0/001>P). درنهایت، ترس از سقوط در گروه تمرین تیآرایکس با گروه کنترل اختلاف معنیدار نداشت (0/102=P). یافتهها نشان داد قدرت اندام تحتانی، تعادل و تحرکپذیری عملکردی در گروه تمرین تیآرایکس بهبود داشته است.
بحث
یکی از مهمترین پیامدهای افزایش سن، کاهش قدرت عضلات است که میتواند تعادل و تحرکپذیری سالمندان را به میزان زیادی تحت تأثیر قرار دهد. ازآنجاییکه تمرینات تیآرایکس ماهیتی مقاومتی دارند احتمالاً میتوانند ازطریق تسهیل در عمل واحدهای عضلانی بزرگ و تندانقباض، افزایش هماهنگی عضلات و تحریک سیستمهای عصبیعضلانی، موجب بهبود قدرت و نهایتاً بهبود تعادل، تحرکپذیری و درنهایت کاهش ترس از سقوط شوند. باتوجهبه نتایج این مطالعه، تمرینات عملکردی تیآرایکس به بهبود قدرت عضلانی اندام تحتانی، تعادل و تحرکپذیری عملکردی منجر شد، ولی برخلاف انتظار بر ترس از سقوط سالمندان تأثیر نداشت.
ماهیت مقاومتی تمرینات عملکردی تیآرایکس که بهصورت معلق انجام میگیرد، میتواند به بهبود قدرت عضلات ازطریق افزایش تعداد تارهای عضلانی و فراخوانی بیشتر واحدهای حرکتی و درنهایت بهبود ثبات مفاصل اندام تحتانی در سالمندان منجر شود. در مطالعات مختلفی بیان شده است که جمعیت سالمندان کاهش توده عضلانی را تجربه میکنند که با سطوح پایین قدرت و استقامت عضلات و عملکرد بدنی ضعیف همراه است [10، 16، 17]. در اجرای تمرینات معلق، فرد دست یا پای خود را به دسته ابزار متصل میکند و بدن مانند لنگری بر زمین قرار میگیرد. این وضعیت معلق به همراه پویایی در اجرای حرکات، مرکز فشار بدن را تغییر داده و با وجود تحمل وزن، سیستم کنترلی بدن، پاسخهای عصبیعضلانی متفاوتی را برای کنترل تغییرات ایجادشده میطلبد [10].
مطالعات دیگر به تقویت عضلات ناحیه میانتنه و اندام تحتانی در طی تمرینات معلق اشاره کردهاند. تقویتی که در آن نقش عضلات موافق، مخالف، همکار و ثباتدهنده پیوسته درحال تغییر است و عضلات بهصورت همطول، کوتاهشونده و طویلشونده تقویت میشوند [10، 11]. گادتکه و همکاران بیان کردند که تمرینات معلق تیآرایکس بهعنوان رویکرد تمرینی عملکردی نوین برای سالمند جهت بهبود قدرت عضلانی مناسب است [10]. اشاره برخی تحقیقات به زنجیره حرکتی بسته و تقویت عضلات نزدیک به میانتنه در تمرینات معلق به این موضوع تأکید دارد که مکانیسم کنترل حرکت بهویژه در وضعیت پویا و شرایط ناپایدار در حین اجرای تمرینات، درگیری همهجانبهای را برای کنترل قامتی فرد براساس وضعیت سطح اتکا، سطوح و زوایای حرکتی دربر دارد [18]. تمام این عوامل میتوانند بهبود قدرت عملکردی عضلات اندام تحتانی را در سالمندان دربر داشته باشد و سالمند قادر خواهد بود با ثبات اندام فوقانی و بهویژه میانتنه، عملکرد بهتر حرکتی را در پایینتنه داشته باشد [17]. ازآنجاییکه تمرینات عملکردی در یک زنجیره حرکتی عمل میکنند، پاسخگوی بهتری برای نیازهای عملکردی روزانه سالمندان خواهد بود [11].
نتایج این تحقیق نشان داد تمرینات عملکردی تیآرایکس، توانست به بهبود تعادل و تحرکپذیری سالمندان منجر شود. نظریه جدیدی که اخیراً اساس کار محققین در مطالعه کنترل حرکت و تعادل واقع شده است «تئوری سیستمها» است. طبق این نظریه توانایی حفظ و کنترل وضعیت بدن در فضا، حاصل تداخل عمل پیچیدهای است که بین سیستمهای مختلف عضلانی، اسکلتی و عصبی رخ میدهد و اهمیت هر سیستم باتوجهبه نوع حرکت و شرایط محیطی، متغیر است. در این مدل سیستم عصبی مرکزی با استفاده از اطلاعات سیستمهای بینایی، وستیبولار و حسیپیکری شامل حس وضعیت مفاصل و حس محیطی، از وضعیت مرکز ثقل بدن نسبت به جاذبه و از شرایط سطح اتکا مطلع شده و پاسخ حرکتی مناسب را بهصورت الگوهای حرکتی که از پیش برنامهریزی شده صادر میکند [3]. مطالعات مختلفی بیان کردهاند که برنامههای متنوع تمرینی مقاومتی در بهبود قدرت و عملکرد سالمندان تأثیر دارد و به بهبود تعادل در افراد سالمند منجر میشود [6، 16، 19]. تعادل یک موضوع چندعاملی است که تحت تأثیر فاکتورهای مختلف ازجمله حس عمقی، سرعت عکسالعمل، قدرت، تحرکپذیری و هماهنگی حرکتی قرار میگیرد. همزمان با افزایش سن، قدرت عضلانی، کیفیت اطلاعات حس عمقی و سرعت عکسالعمل افراد تحت تأثیر قرار گرفته و مختل میشوند. تمرینات عملکردی تیآرایکس این قابلیت را دارند تا بهطور همزمان فاکتورهای مذکور را توسعه دهند و بهبود بخشد [9]. همچنین این شیوه تمرینی تحرکپذیری و ثبات مفصلی را در تمام صفحات حرکتی افزایش داده و موجب بهبود تعادل در افراد سالمند میشود [13، 19]. انجام تمرینات عملکردی تیارایکس بهدلیل شیوههای پویا جهت فراخوانی و به چالش کشیدن عضلات و مفاصل اندام تحتانی، احتمالاً توانسته است با فعالسازی گیرندههای مفصلی، تحرکپذیری عملکردی و بهبود قدرت موجب تصحیح برنامههای کنترل حرکتی ارسالی از جانب سیستم عصبی مرکزی شود [4].
به نظر میرسد در تعادل عملکردی که ادغامی از عملکردهای روزانه است که نیاز به تعادل ایستا، نیمهپویا و پویا دارد، اجرای تمرینات عملکردی بهویژه در وضعیت معلق میتواند با درگیری بهتر عضلات، ایجاد طرحوارههای حرکتی صحیحتر در وضعیتهای متزلزل و شاید تحرکپذیری بیشتر اندامی به دلیل چالش بیشتر، سیستم کنترل حرکتی در سالمندان ایجاد کند [6، 20]. یکی دیگر از ویژگیهای مهم تمرینات عملکردی تیآرایکس فعالسازی مناسب عضلات ثباتدهنده مرکزی در تمامی حرکاتی است که بهوسیله تیآرایکس اجرا میشود. نتایج تحقیقات نشان داده است که ارتباط مستقیم بین عملکرد عضلات ثباتدهنده مرکزی و توانایی حفظ تعادل وجود دارد [11]. درواقع تمریناتی که با استفاده از تیآرایکس اجرا میشوند این قابلیت را دارند تا علاوهبر تقویت عضلات حرکتدهنده اصلی بدن، عضلات ثباتدهنده مرکزی بدن را نیز طی انجام یک فعالیت عملکردی که مشابهت زیادی با فعالیتهایی دارد که فرد در طی روز انجام میدهد، تقویت کنند. این مشابهت حرکات تمرینی با نیازهای عملکردی فرد که براساس گفتههای محققان یکی از مهمترین ویژگیهای تمرینات توانبخشی عصبیعضلانی است، نقش بسیار زیادی در ایجاد سازگاریهای عملکردی و ارتقای تحرکپذیری عملکردی افراد سالمند، ایفا میکند [12، 21]. همچنین مطالعات متعددی بیان کردهاند تمرینات عملکردی معلق، به دلیل برقراری یک زنجیره حرکتی بسته، متقارن و دوطرفه در حین اجرا که همراه با دامنه حرکتی مطلوب صورت میگیرد، تحرکپذیری عملکردی مطلوبی را ایجاد خواهد کرد. برخی از تحقیقات نشان میدهند تحرکپذیری همراه با انعطافپذیری فعال عضلات در ساختار مفصلی که ثبات آن حفظ شده است، رابطه مستقیم دارد [1، 9]. تمریناتی که موجب درگیری سیستم عصبیعضلانی میشوند، باعث بهبود سازگاریهای عصبی و عضلانی میشود که اجرای صحیح، سریع و توانمندتر حرکات را تسهیل کرده و عملکرد حرکتی و تحرکپذیری عملکردی را افزایش میدهد [7]. همچنین تمرینات عملکردی معلق با بهبود در قدرت و تعادل عملکردی تأثیرات مطلوبی بر تحرکپذیری عملکردی دارند. راوش بیان کرد، تمرینات تیآرایکس همراه با مداخلات هدفمند تمرینی تعادلی برای سالمندان به حفظ الگوهای حرکتی کارآمد و بهبود تحرک و تعادل عملکردی منجر میشود [9].
تمرینات عملکردی تیآرایکس تأثیری بر میزان ترس از سقوط سالمندان موردمطالعه برجای نگذاشت. برای سقوط سالمندان علل متعددی ذکر شده است که میتوان آنها را به 2 صورت بیرونی یا درونی طبقهبندی کرد. 3 مورد از شایعترین عوامل خطر ذاتی زمین خوردن، ضعف عضلانی، نقص در تعادل و بیثباتی در راه رفتن است [22]. مطالعات متعددی بیان کردهاند که برنامه تمرینات معلق پایینتنه میتوانند بر قدرت عضلات تحتانی، تعادل و تحرکپذیری عملکردی تأثیر مثبت داشته باشند و این عوامل بر سرعت راه رفتن سالمندان اثرگذار است. بهگونهای که وابستگی سالمند به حمایت دوگانه ازطریق قدمبرداری کوتاه کاهش مییابد و میتواند پیمودن مسیر را با تعادل و تحرکپذیری بهتری داشته باشد [14، 22] و این یکی از دلایل مهم استقلال سالمند و کاهش ترس از سقوط است. با وجود این در تحقیق حاضر میزان ترس از سقوط سالمندان پس از تمرینات عملکردی کاهش نداشت. در تحقیقی که برنامه تمرینی، تزلزل غیرمنتظره را در سالمندان ایجاد میکرد با وجود بهبود تعادل و سرعت گامبرداری، میزان ترس از سقوط خودگزارشی آزمودنیها تغییری نداشت و با اینکه سیستم عصبی مرکزی احتمالاً توسط مکانیسم اصلاحی بازخورد، بهبود داشته است و منجر به بهبود تعادل و تحرکپذیری عملکردی شده است، اما عوامل مهم دیگری چون نوع تکلیف، محیط و نیمرخهای روانشناختی نیز در ترس از سقوط مؤثر بوده است [23]. به نظر میرسد قرارگیری آزمودنیهای مطالعه حاضر در محدوده خطر سقوط کم، دامنه سنی 60 تا 75 سال و عدم محدودیت حرکتی نشاندهنده وضعیت جسمانیحرکتی نسبتاً مطلوبی است به همراه این نکته که ترس از سقوط یک بُعد روانی هم دارد و بهبود در حیطه حرکتی بهسرعت به اصلاح نگرش و احساس ترس از سقوط منجر نمیشود [24] و احتمالاً این عوامل به عدمتغییر در نمرات کارآمدی سقوط منجر شده است.
از محدودیتهای این تحقیق تعداد کم آزمودنی و تکجنسیتی بودن آزمودنیها به دلیل محدودیتهای کرونایی بود. همچنین به دلیل هزینه زمانی و مالی و وضعیت پاندمی کرونا قادر به پیگیری آزمودنیهای گروه آزمایش نبودیم تا پیامدهای بلندمدتتر تمرینات عملکردی را در سالمندان مدنظر قرار دهیم. درنهایت میانگین و پراکندگی سنی کم آزمودنیها، شاید باعث شود این آزمودنیها نماینده کاملاً مناسبی برای رده سنی سالمندی نباشند. هرچند نیاز به تحقیقات بیشتری درمورد این تمرینات احساس میشود، اما نتایج تحقیق پیشنهاد میکند باتوجهبه بین اثرگذاری تمرینات عملکردی معلق تیآرایکس بر مؤلفههای قدرت، تعادل و تحرکپذیری عملکردی در سالمندان، مربیان، کاردرمانها و تمام افرادی که در این حوزه فعالیت دارند از تمریناتی که بهصورت عملکردی و به وضعیت معلق است بهویژه از ابزار تیآرایکس بهره ببرند.
نتیجهگیری
نتایج تحقیق حاضر نشان دادند انجام تمرینات عملکردی تیآرایکس میتواند موجب بهبود قدرت اندام تحتانی، تحرکپذیری و تعادل عملکردی مردان سالمند شود. قدرت اندام تحتانی ازجمله فاکتورهای مهم در حفظ تعادل، استقلال و تحرکپذیری عملکردی است و عملکرد روزانه سالمند را بهبود میبخشد و استفاده از این شیوه تمرینی میتواند برای سالمندانی که به دلیل جهتمندی منفی رشد و سارکوپنی با کاهش عملکرد حرکتی و جسمانی روبهرو هستند مفید واقع شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. همچنین تمام شرکتکنندگان در جریان روند پژوهش بودند و هر زمان میتوانستند از روند تحقیق خارج شوند. اطلاعات آنها محرمانه نگه داشته شد. پژوهش دارای کد اخلاق با شناسه IR.QUMS.REC.1400.257 از دانشگاه علومپزشکی قزوین می باشد.
حامی مالی
مقاله حاضر برگرفته از پایاننامه مسعود مرادی مقطع کارشناسیارشد آسیبشناسی و حرکات اصلاحی دانشگاه غیرانتفاعی رجا است. این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی و روششناسی: مسعود میرمعزی؛ نگارش پیشنویس و تحلیل: مسعود مرادی و مریم لشگری؛ ویراستاری و نهاییسازی: زهره اسکندری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض مافع ندارد.
References
References