نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2 مرکز تحقیقات سایکوسوماتیک، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background and Aims Accurate assessment of cardiorespiratory function, muscular strength, and endurance seems necessary to be aware of, provide exercise interventions, and prevent subsequent diseases. Therefore, the current research aimed to develop a comprehensive tool for assessing cardiorespiratory, muscular strength, and endurance function in people with intellectual disabilities.
Methods The current research is fundamental and practical in terms of purpose. In this study, the psychometrics of 51 specific intellectual disability tests were used to develop a tool for measuring cardiorespiratory function, muscular strength, and endurance. The face validity of the instrument through a 51-test questionnaire by 15 experts and 15 intellectually disabled educators, the content validity through a 51-test questionnaire by 15 experts, and the construct validity through a 19-test questionnaire by 243 intellectually disabled educators were examined. The tool’s reliability was checked through internal, intra-rater, and inter-rater consistency. Internal consistency was estimated by calculating the Cronbach alpha. The intra-rater and inter-rater reliabilities were also checked through the implementation of the tests by 18 people with intellectual disability in three time points and with three raters through the internal correlation index (ICC), confidence interval (CI), and standard error of measurement (SEM). Data analysis was done through exploratory and confirmatory factor analysis with AMOS version 26 and SPSS software, version 22.
Results Based on the content validity ratio (CVR) estimation, 19 out of 51 tests had a content validity ratio higher than 0.49, and the rest were excluded. Regarding construct validity, 10 out of 19 tests were removed, and the final 9 tests were approved for evaluating cardiorespiratory function, muscular strength, and endurance. Exploratory factor analysis extracted three latent factors that explained 46.21% of the total variance. Confirmatory factor analysis confirmed the final construct model. The factor analysis results included KMO=0.829 and BT=4706.93 (P<0.0001).
Conclusion The current study provided a special set of tests for people with intellectual disability regarding cardiorespiratory assessment (one test), strength (four tests), and muscular endurance (four tests) after psychometry of 51 specific tests. By using this set of tests, it is possible to make an accurate assessment of the physical fitness of the health of people with intellectual disability.
کلیدواژهها [English]
Introduction
Intellectual disability due to structural abnormalities and brain function leads to a decrease in cognitive and adaptive processes. From a medical point of view, intellectual disability should not be recognized as a neurological disorder. However, it can be one of the signs of a nervous disorder, such as spasms or weakness. Due to the spread of this disease, if it is not controlled, daily problems will increase and have consequences (including increased movement disorders, psychological complications, and treatment costs) for both the individual and society. People with intellectual disabilities have a low level of physical activity due to intellectual disorders and tend to have sedentary lifestyles. They are reluctant to participate in regular physical activities requiring sports rehabilitation. Accurate evaluation of cardiorespiratory function, muscular strength, and endurance seems necessary to be aware of, provide exercise interventions, and prevent subsequent diseases. Therefore, the current research aimed to develop a comprehensive tool for specific evaluation of cardiorespiratory, muscular strength, and endurance function in people with intellectual disabilities.
Materials and Methods
The present research started with collecting qualitative data through a questionnaire. After preparing a model scale for compiling cardiorespiratory fitness, muscular strength, and endurance tests, the study continued collecting quantitative data using the survey method. Finally, the data were analyzed and concluded. As a result, the present research is a hybrid project conducted in two phases, qualitative and quantitative, and their combination. Through library studies and electronic resources and referring to experts, a set of tests of cardiorespiratory fitness, muscular strength, and endurance for people with intellectual disabilities was compiled. Thus, all cardiorespiratory fitness, strength, and muscular endurance tests that are included in Brockport, Special Eurofit, FitnessGram, Alpha, Fun Fitness, the SAMU DIS-FIT, ACSM, ID-fitscan, SFT, PERF-FIT, and CSTF for intellectually-disabled people are collected. Also, tests of cardiorespiratory fitness, muscular strength, and endurance, which were not included in these tools but have been used in the last 20 years’ articles in the field of intellectual disability, were collected as a set of tests and in the form of a questionnaire. The collected questionnaires were given to experts and trainers to check their validities and reliabilities.
The current research is fundamental and practical in terms of its purpose. In this study, the psychometrics of 51 specific tests of intellectual disability people were used to develop a tool for measuring cardiorespiratory function, muscular strength, and endurance. The face validity of the instrument through a 51-test questionnaire by 15 experts and 15 intellectually disabled educators, the content validity through a 51-test questionnaire by 15 experts, and the construct validity through a 19-test questionnaire by 243 intellectually disabled educators were examined. The tool’s reliability was checked through internal, intra-rater, and inter-rater consistencies. Internal consistency was estimated by calculating the Cronbach alpha. The intra-rater and inter-rater reliability were also checked through the implementation of the tests by 18 people with intellectual disability in three time points and with three raters through the internal correlation index (ICC), confidence interval (CI), and standard error of measurement (SEM). Data analysis was done through exploratory and confirmatory factor analysis with AMOS software, version 26 and SPSS software, version 22.
Results
The results of the questionnaires were analyzed to determine the tests that qualified to be included in the tool. In this analysis, the primary tests of cardiorespiratory fitness, muscular strength, and endurance for the intellectually disabled were determined. Finally, among the 51 potential tests available, 19 tests were extracted to the content validity stage. Also, 9 tests in cardiorespiratory fitness (one test), upper body strength (two tests), middle body strength (one test), lower body strength (one test), upper body endurance (two tests), middle body endurance (one test), and lower body endurance (one test) were confirmed and extracted in the construct validity stage through exploratory factor analysis (Table 1).
The results of exploratory factor analysis showed that the three hidden factors had values of 1.618, 1.342, and 1.198, respectively. The three extracted factors explained 46.21% of the total variance of the cardiorespiratory, muscular strength, and endurance function measurement tools. Then, it was evaluated with the help of confirmatory factor analysis and fit indices of the constructed model. The Kaiser-Meyer-Olkin index was 0.829, and Bartlett’s test was 4706.930 (P<0.0001).
Conclusion
The purpose of this study was to present a set of practical tests to assess cardiorespiratory, muscular strength, and endurance function in people with intellectual disabilities. The set includes previous studies’ existing and reviewed tests and is more accurate than all. In this study, the appropriate psychometric properties and validity of the factorial structure of the questionnaire were confirmed. In total, the face validity, content, and construction of the tool were approved by experts and trainers. After reducing the tests from 52 to 9 tests, the tool’s reliability was confirmed at a very good level. Considering the relationship between cardiorespiratory function, muscular strength, endurance, and health in people with intellectual disabilities, we need to standardize and create specific valid evaluation tests to have effective preventive interventions. This study has compiled and reported the required tests.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
All ethical principles, such as obtaining the informed consent from the participants, the confidentiality of their information, and their right to leave study were considered in this research. Ethical approval was obtained from the Research Ethics Committee of Guilan University of Medical Sciences (Code: IR.GUMS.REC.1398.352).
Funding
This study was extracted from the PhD thesis of Rahman Amiri at the Department of Sport Injuries and Corrective Exercises, Guilan University. This research did not receive any grant from funding agencies in the public, commercial, or non-profit sectors.
Authors' contributions
Conceptualization, initial draft preparation, methodology, investigation, resources: Rahman Amiri; Editing, supervision, project administration: Hassan Daneshmandi; Methodology and data analysis: Hamid Sharif-Nia; Review: Hassan Daneshmandi and Hamid Sharif-Nia.
Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
The authors would like to thank the intellectually disabled students of Pars Abad city for their cooperation in this research.
مقدمه
کمتوانی ذهنی مجموعهای از اختلالات ناهمگن است. این افراد بهدلیل محدودیتهای شناختی در مواردی مانند مهارتهای زندگی، مهارتهای اجتماعی و ارتباطات دچار مشکل هستند [1]. کمتوان ذهنی بهعلت ناهنجاریهای ساختاری و عملکرد مغز، به کاهش در فرایندهای شناختی و سازشی منجر میگردد. ازلحاظ پزشکی کمتوان ذهنی را نباید بهعنوان یک اختلال عصبی تشخیص داد، بلکه میتواند یکی از نشانههای اختلال عصبی مانند اسپاسم یا ضعف باشد [2]. کمتوان ذهنی شایعترین معلولیت در جامعه ایرانی و جهانی میباشد و براساس آمارهای گزارششده 3 درصد از جمعیت جهانی را تشکیل میدهند. همچنین براساس آمارهای ارائهشده از سوی سازمان بهزیستی ایران شیوع کمتوانی ذهنی، 1 در 700 تولد زنده گزارش شده است. باتوجهبه شیوع این بیماری در صورت عدم کنترل، مشکلات روزمره افـزایش یافتـه و پیامـدهایی (شـامل افزایش اختلالات حرکتی، عوارض روانی و هزینه درمانی) را هم برای فرد و هـم جامعـه بـه دنبـال خواهد داشت. افراد کمتوان ذهنی بهدلیل اختلالات ذهنی دارای سطح پایینی از فعالیت جسمانی هستند. همچنین تمایل به زندگی کم تحرک و عدم مشارکت در فعالیتهای بدنی منظم دارند که نهایتاً نیازمند توانبخشی ورزشی هستند [3].
آمادگی جسمانی یک ساختار چند جزئی و نشانگر سلامتی است [4]. آمادگی جسمانی ضعیف مربوط به آسیبپذیری [5] است که میتواند بر رشد انسان تأثیر منفی بگذارد، مانند عملکرد شناختی [6, 7]. این امر پیامدهای مهمی برای کودکان و نوجوانان دارد. بهعنوانمثال، نشان داده شده است آمادگی جسمانی پایین باعث کاهش قابلملاحظه در پیشرفت تحصیلی در طول زمان میشود [8]. آمادگی جسمانی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و خارجی است [9]. دررابطهبا آمادگی جسمانی، افراد با کمتوانی ذهنی نسبت به افراد بدون ID عملکرد کمتری دارند، وضعیتی که در تمام مراحل زندگی وجود دارد [10, 11].
آمادگی قلبی- تنفسی یکی از مهمترین فاکتورهای آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی است. همانطورکه در جنبههای عملی و فیزیولوژیکی سلامت نقش مرکزی دارد. این فاکتور در ابتدا به کارایی یا پیشرفت دستگاه گردش خون و دستگاه تنفس و عملکرد سوخت و ساز سیستم اسکلتی-عضلانی وابسته است، بنابراین مستقیماً کل ظرفیت فیزیولوژیکی و توانایی انجام فعالیتهای شدید در طولانیمدت را منعکس میکند [12-14].
قدرت و استقامت عضلانی نیز از مهمترین فاکتورهای آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی هستند. بین قدرت و استقامت عضلانی ارتباطی وجود دارد که اگر قدرت عضلانی افزایش یابد متعاقباً استقامت عضلانی نیز افزایش مییابد [15]. طبق گزارشها، افراد دارای کمتوانی ذهنی با کاهش آمادگی قلبی- تنفسی، قدرت و استقامت عضلانی مواجه هستند که از ظرفیت حرکتی آنها میکاهد، بنابراین بر انجام فعالیتهای روزانهشان اثر میگذارد [16-18]. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد افراد دارای کمتوانی ذهنی، اجزای پردازش عضلانی مرکزی و محیطی آشفتهای دارند، بنابراین این آشفتگی مانع بهکارگیری نورونهای حرکتی و کنترل حرکت در طول تلاشهای مداوم میشود [19]. درنتیجه این ضعف عضلانی و هیپوتونی میتواند حرکات و الگوهای راه رفتن افراد دارای کمتوانی ذهنی را مختل کند [18].
پیامدهای این امر، همراه با تعادل ضعیف، عواملی هستند که زمینهساز کمبودهای حرکتی برای افراد دارای کمتوانی ذهنی میباشند، بنابراین در افزایش شیوع زمین خوردن و درنتیجه آسیبهای ناشی از آن در این افراد نقش دارند [20]. نشان داده شده است استقامت عضلانی همراه با استقامت قلبیـتنفسی ممکن است تأثیر ترکیبی و جمعی بر بهبود بیماریهای قلبیـعروقی در جوانان داشته باشد. بنابراین، استقامت عضلانی میتواند نشانگر سلامتی در وضعیت قلبیـعروقی باشد [4].
باتوجهبه مطالب گفتهشده و حیاتی بودن آمادگی قلبیـتنفسی و عملکرد عضلانیـاسکلتی در زندگی این گروه از معلولین و ارائه راهکارهای مناسب، ابتدا باید برآورد دقیقی از وضعیت عملکرد عضلانیـاسکلتی و قلبیـتنفسی این افراد گرفته شود که برای دستیابی به اطلاعات صحیح از وضعیت این گروه از معلولین، به ابزارها و آزمونهای معتبری نیاز است. اندازهگیری عملکرد عضلانی-اسکلتی و قلبی-تنفسی در افراد مبتلابه ID چالشهای خود را دارد. اول از همه، هرگونه محدودیت در عملکرد فکری (مانند یادگیری، حل مسئله و رفتار سازشی) [21]، بر درک صحیح از دستورالعملهای تکلیف استانداردشده و توانایی آنها در انجام آزمون طبق این دستورالعملها تأثیر میگذارد. آنها اغلب نیاز به ارتباطات سازگارانه مانند زبان اشاره و نمادها دارند. همچنین، این افراد اغلب فاقد درک یا انگیزه برای انجام آزمون با تلاش کامل یا حداکثر عملکرد موردنیاز هستند. در کنار این مشکلات شناختی، افراد ID اغلب دارای اختلالات حسی اضافی، اختلال در عملکرد اندام، تأخیر در رشد یا توسعه حرکتی هستند که میتواند در نتیجه آزمون اختلال ایجاد کند [22-24]. نتایج تست همچنین میتواند تحت تأثیر اختلال طیف اوتیسم یا رفتار چالشبرانگیز باشد که هر دو در کودکان مبتلابه ID شایع هستند [25]. علاوهبر مشکلات یادشده، قرار گرفتن در معرض تجهیزات جدید برای ارزیابی آزمون میتواند استرسزا باشد و درنتیجه عملکرد آزمون را مختل کند.
در دهههای گذشته، مطالعات متعددی دررابطهبا فعالیت بدنی متناسب با افراد دارای معلولیت و پیامدهای آن برای سلامتی انجام شده است. یکی از مشکلات اصلی، فقدان تستهای استاندارد برای ارزیابی اختصاصی عملکرد عضلانیـاسکلتی و قلبیـتنفسی در افراد دارای معلولیت است. در اکثر مطالعات در رابطه با افراد مبتلابه ID، تستهای مورداستفاده تستهایی برای افراد غیرمعلول بدون ارزیابی شرایط تکرارپذیری و ماندگاری آنها در افراد مبتلابه ID بود [26]. بااینحال، لازم است این تستها با ویژگیهای افراد مبتلابه ID تطبیق داده شوند تا بتوان وضعیت جسمانی آنها را به شیوهای مناسب اندازهگیری کرد.
پژوهشهای بسیاری به ضعف آزمونهای آمادگی جسمانی استاندارد در سنجش قدرت، استقامت، انعطافپذیری، هماهنگی حرکتی، استقامت قلبیـتنفسی اشاره کردهاند [10، 27، 28]. پژوهشهای انجامشده در کشورهای مختلف نشان از وجود آزمونهای آمادگی جسمانی بهصورت مجموعه آزمون و بهویژه بهصورت خردهآزمون برای افراد معلول دارد. مانند آزمونهای براکپورت در ایالات متحده آمریکا [29، 30]، آزمون آلفا، فان فیتنس و یوروفیت ویژه؛ اما هرکدام از این مجموعهها کاربردهای مختلف و مزایا و معایب خاص خودشان را دارند و هیچکدام به تنهایی مجموعه آزمون کاملی برای سنجش آمادگی جسمانی افراد کمتوان ذهنی نیستند. بهعنوانمثال آزمون براکپورت برای معلولان 10-17 ساله طراحی شده است و نتایج آن بهصورت کیفی توسط آزمونگر ارزیابی میشود [30]. تأکید آزمون فان فیتنس بر فاکتورهای انعطافپذیری و قدرت است [31]. آزمون آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی آلفا نیز برای افراد سندرم داون اعتبارسنجی شده است [32]. از طرفی برای بعضی خردهآزمونها فقط یک تست در نظر گرفته شده است که ممکن است بعضی از افراد کمتوان ذهنی قادر به اجرای آن تست نباشند که در این صورت باید یک تست جایگزین موجود باشد [10]؛ بدین ترتیب وجود یک ابزار اختصاصی جامع که همه آزمونهای قبلی آمادگی قلبی-تنفسی، قدرت و استقامت عضلانی افراد کمتوان ذهنی و دیگر تستهای آمادگی جسمانی که شامل این مجموعه آزمونها نیستند را پوشش دهد و نواقص آنها را برطرف کند و همچنین یک مجموعه آزمون در این زمینه که ویژه افراد کمتوان ذهنی باشد، لازم و ضروری میباشد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر با گردآوری دادههای کیفی بهوسیله پرسشنامه شروع شد و پس از ساخت مقیاس الگوی تدوین ابزار اندازهگیری عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی، با جمعآوری دادههای کمّی به روش پیمایش ادامه یافته و درنهایت دادهها، تجزیهوتحلیل و نتیجهگیری شدند. درنتیجه، پژوهش حاضر ازآنجاکه در دو مرحله کیفی و کمّی و ترکیب این دو انجام شده است، یک طرح ترکیبی میباشد.
از طریق مطالعات کتابخانهای و منابع الکترونیکی و مراجعه به صاحبنظران، مجموعهای از آزمونهای آمادگی قلبی-تنفسی، قدرت و استقامت عضلانی برای کمتوانان ذهنی تدوین شد. بدین صورت که تمام آزمونهای آمادگی قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی که در مجموعه آزمونهای براکپورت، یوروفیت ویژه، فیتنس گرام، آلفا، فان فیتنس، مجموع آزمونهای The SAMU DIS-FIT ،ACSM ، ID-fitscan، SFT ، PERF-FIT و CSTF برای افراد کمتوان ذهنی آورده شده است و نیز آزمونهای آمادگی قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی که در این ابزارها نبوده اما در مقالات 20 سال اخیر در حیطه کمتوانان ذهنی استفاده شده است بهصورت یک مجموعه آزمون جمعآوریشده و در قالب پرسشنامه درآمد. پرسشنامهها جهت بررسی روایی و پایایی در اختیار متخصصان و مربیان قرار گرفتند.
روایی
روایی صوری
ارزیابی روایی صوری با دو رویکرد کیفی و کمّی صورت گرفت. جهت ارزیابی روایی صوری کیفی از 15 نفر مربی افراد کمتوان ذهنی (کارشناس) درخواست شد تا نظرشان را درمورد سطح دشواری، میزان تناسب و ابهام پرسشنامه روایی صوری ارائه دهند. در گام بعد، جهت تعیین اهمیّت، هریک از آزمونها به روش کمّی ارزیابی شدند. بدین منظور، 15 نفر مربی افراد کمتوان ذهنی براساس مقیاس لیکرت 5 ارزشی از امتیاز 5 (کاملاً مهم است) تا 1 (مهم نیست) به گویهها پاسخ دادند. سپس نمره تأثیر آزمون براساس فرمول شماره 1 محاسبه گردید [33].
1. امتیاز تأثیر=فراوانی×(درصد) اهمیت
منظور از فراوانی برحسب درصد، تعداد افرادی است که به هر آزمون امتیاز 4 و 5 دادهاند و اهمیّت، میانگین نمرات دادهشده به هر آزمون است. در صورتی که امتیاز تأثیر از 1/5 بیشتر شود، آزمون از اهمیّت کافی برخوردار است [34].
روایی محتوا
متخصصان روایی محتوا به روش کیفی و کمّی انجام دادند. برای ارزیابی روایی محتوا کیفی 15 نفر از متخصصان ورزش معلولین و آمادگی جسمانی، پرسشنامه روایی محتوایی را ازنظر رعایت دستور زبان، استفاده از کلمات مناسب، اهمیّت، معرّف بودن و قرارگیری آزمونها در جای مناسب خود ارزیابی کردند. سپس، روایی محتوای کمّی برطبق نظرات متخصصان و با محاسبه دو ویژگی نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا سنجیده شد. از نسبت روایی محتوا جهت اطمینان از اینکه مهمترین محتوای انتخابشده است، استفاده شد و از شاخص روایی محتوا برای اطمینان از اینکه آزمونهای ابزار به بهترین نحو جهت اندازهگیری محتوا طراحی شدهاند استفاده شد [33]. برای محاسبه شاخص روایی محتوا از فرمول شماره 2 استفاده شد.
روایی سازه
جهت ارزیابی روایی سازه از طریق تحلیل عامل اکتشافی، آزمونها براساس مقیاس لیکرت 5 ارزشی (کاملاً مهم- تا اندازهای مهم- بهطور متوسط مهم- اندکی مهم- مهم نیست) همراه با دستورالعمل اجرایی آزمونها در اختیار 243 نفر مربی افراد کمتوان ذهنی شامل 205 مرد و 38 زن در دامنه سنی 25 تا 47 سال قرار گرفت. برای محاسبه تحلیل عاملی از شاخص کفایت نمونهبرداری یا همان شاخص کیسر-مایر-الکین(KMO) و نتایج کرویت بارتلت یا ضریب بارتلت (BT) استفاده شد. KMO 0/7-0/8 خوب و 0/8-0/9 عالی تلقی میشود. سپس استخراج عوامل به کمک تخمین حداکثر درستنمایی و با استفاده از چرخش واریمکس انجام شد. عوامل استخراجشده به کمک تحلیل عامل تأییدیو متداولترین شاخصهای نیکویی برازش مدل ارائهشده براساس آستانه موردپذیرش به کمک تخمین حداکثر درستنمایی به کمک نرمافزارهای SPSS و AMOS بهترتیب با نسخه 22 و 26 بررسی شدند. باتوجهبه توصیه جکارد و وان و همچنین میرز و همکاران شاخص نیکویی برازش مجذور کای (CMIN)، شاخص ریشه میانگین مجذورات تقریب، شاخص مقایسهای برازش، شاخص نیکویی نرمالشده، شاخص نیکویی برازش تعدیلشده و درانتها نسبت مجذور کای به درجه آزادی (CMIN/DF) بررسی شد [35, 36].
روایی همگرا و واگرا مدل نهایی سازه
روایی همگرا و واگرا سازه به کمک ارزیابی میانگین واریانس استخراجیو حداکثر مجذور واریانس مشترک سنجیده شد. جهت برقراری روایی همگرا باید AVE بیشتر از 0/5 باشد و برای تأیید روایی واگرا باید MSV کمتر از AVE باشد.
پایایی
در پژوهش حاضر، پایایی ابزار به روش همسانی درونی، درون آزمونگر و بین آزمونگر بررسی شد. برای بررسی همسانی درونی ابزار به محاسبه ضریب آلفا براساس آلفای کرونباخ پرداخته شد. برای پایایی درون آزمونگر و پایایی بین آزمونگر از ضریب همبستگی درون گروهی یا ICC استفاده شد [37]. ICC با مدل Two-way mixed effects و با فاصله اطمینان 95 درصد تخمین زده شد. سپس خطای استاندارد اندازهگیری به کمک فرمول SD×√1-ICC بررسی شد. جهت بررسی پایایی بین آزمونگر، آزمونهای آمادگی قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی که از مرحله روایی سازه استخراج شده بودند، از 18 نفر آزمودنی مبتلابه کمتوانی ذهنی آموزشپذیر با بهره هوشی بالای 50 گرفته شد و 3 نفر آزمونگر بهطور همزمان و جداگانه به آزمودنیها نمره دادند. انتخاب این تعداد آزمودنیها براساس مطالعات گذشته در همین زمینه [38, 39] و باتوجهبه در دسترس بودن آزمودنیها صورت گرفت. همچنین در پایایی درون آزمونگر ، آزمودنیها 3 مرحله به فاصله 48 ساعت در بین هر مرحله آزمونها را اجرا کردند و یک نفر آزمونگر به هر سه مرحله نمره داد.
یافتهها
نتایج پرسشنامهها برای تعیین آزمونهایی که صلاحیت قرارگیری در ابزار را داشتند مورد تحلیل قرار گرفتند. در این فرایند تحلیل، آزمونهای اولیه آمادگی قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی برای کمتوانان ذهنی مشخص و درنهایت از بین 51 آزمون بالقوه موجود، 19 آزمون تا مرحله روایی محتوا استخراج شدند. در نهایت 9 آزمون در بخشهای آمادگی قلبیـ تنفسی (1 آزمون)، قدرت بالاتنه (2 آزمون)، قدرت میان تنه (1 آزمون)، قدرت پایین تنه (1 آزمون)، استقامت بالاتنه (2 آزمون)، استقامت میان تنه (1 آزمون) و استقامت پایین تنه (1 آزمون) در مرحله روایی سازه از طریق تحلیل عامل اکتشافی تأیید و استخراج شدند. در ادامه به بررسی روایی و پایایی آزمونها پرداخته شده است.
متخصصان و کارشناسان موردمطالعه در تدوین ابزار
ویژگیهای پایه متخصصان و کارشناسان که در این پژوهش مشارکت داشتند در جداول شماره 1 و 2 قابلمشاهده است.
در این جداول به هرکدام از مشارکتکنندگان شماره و کد داده شده است. ترتیب و کد ارائهشده به هر کدام از مشارکتکنندگان براساس ترتیب زمانی ورود اطلاعات به نرمافزار بوده است.
روایی صوری کیفی
در این پژوهش جهت تعیین کیفی روایی صوری از 15 نفر مربی افراد با کمتوانی ذهنی (کارشناس) درخواست شد آزمونها را ازنظر سطح دشواری (شناخت آیتمهایی که درک آنها دشوار است)، میزان تناسب (ارتباط آیتمها با هدف کلی پرسشنامه) و ابهام (احتمال وجود برداشتهای اشتباه از عبارات) بررسی کنند. نتایج نشان داد تمامی 51 آزمون غربالشده در این مرحله از نقطهنظر محتوا، وضوح، خوانا بودن، سادگی و فهم آسان عبارات، قابلدرک بودند و بنابراین از روایی صوری کیفی مناسبی برخوردار است.
روایی صوری کمّی
باتوجهبه نتایج بهدستآمده از محاسبه کمّی روایی صوری مطابق جدول شماره 3 تمامی آزمونها دارای امتیاز تأثیر بیشتر از 1/5 بودند.
بنابراین برای تحلیلهای بعدی، مناسب تشخیص داده شده و حفظ شدند.
نسبت روایی محتوا
از 15 نفر از متخصصان و صاحبنظران خواسته شد درمورد هرکدام از آزمونهای ابزار طراحیشده در سه طیف «ضروری است»، «مفید اما ضروری نیست» و «ضرورتی ندارد» پاسخ دهند. تفسیر مقدار CVR موردپذیرش براساس تعداد متخصصانی که به ارزیابی مفاهیم فرعی ابزار پرداختهاند توسط لاوشه (1975) مشخص شده است. به این ترتیب باتوجهبه تعداد نفراتی که در تعیین روایی محتوا مشارکت میکنند، یک CVR وجود دارد و هر قدر که تعداد اعضای مشارکتکننده بیشتر باشد، CVR موردپذیرش مقدار کمتری خواهد داشت. برایناساس از 15 متخصص برای مشارکت در سنجش روایی محتوایی کمّی استفاده شد که CVR موردقبول باید بالای 0/49 باشد [40].
براساس نتایج بهدستآمده از محاسبه نسبت روایی محتوا برای آزمونها، 19 آزمون (جدول شماره 4) دارای نسبت روایی محتوای بالاتر از 0/49 بودند و دیگر آزمونها دارای روایی محتوایی قابلقبولی نبودند، بنابراین حذف شدند.
شاخص روایی محتوا
در این قسمت، پذیرش آزمون برایناساس انجام شد که نمره CVI بالای 0/79 آزمون مناسب است [41]. نتایج CVI آزمونها در جدول شماره 4 آورده شده است.
روایی سازه
اطلاعات توصیفی مربیان تربیت بدنی افراد کمتوان ذهنی در جدول شماره 5 و نتایج تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه روایی سازه در جدول شماره 6 ارائه شده است.
شاخص کفایت نمونهبرداری 0/829 و آزمون بارتلت 4706/930، 0001/P<0 بود. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) نشان داد سه عامل پنهان بهترتیب مقادیر ویژه 1/618 و 1/342 و 1/198 را به خود اختصاص دادند. درمجموع سه عامل استخراجشده 46/21 درصد کل واریانس ابزار اندازهگیری عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی را تبیین کرد (جدول شماره 6 ). سپس به کمک تحلیل عامل تأییدی و شاخصهای برازندگی مدل ساختار سازه ارزیابی شد. براساس نتایج آزمون نیکویی برازش، ابتدا شاخص مجذور کای ارزیابی شد [0/001>P و 516/553=(243=N و 192)2χ]. بدین منظور جهت ارزیابی برازش مدل شاخصهای 0/764=PCFI و 2/690=CMIN/DF و 0/053=RMSEA و 0/730=PNFI و 0/884=AGFI ارزیابی شدند. تمامی شاخصها تأییدکننده برازش مناسب مدل نهایی بودند.
روایی همگرا و واگرا
میانگین واریانس استخراجی (AVE) تمام عوامل بزرگتر از 0/5 بوده و همچنین AVE هر عامل از حداکثر مجذور واریانس مشترک (MSV) آن بزرگتر است. جهــت برقــراری روایــی همگرا باید AVE بیشتر از 0/5 باشـد و بـرای تأیید روایی واگرا باید MSV کمتـر از AVE باشد. مطابق جدول شماره 7، CR بیشتر از 0/7 میباشد.
نتایج نشان میدهد سازه ابزار اندازهگیری عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی افراد کمتوان ذهنی دارای روایی همگرا و واگرای مناسب میباشد. آزمونهای نهایی ابزار اندازهگیری عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی افراد کمتوان ذهنی که پایایی آنها نیز در ادامه بررسیشده، در جدول شماره 8 آورده شده است.
پایایی
براساس ساختار نهایی مدل سازه، جدول شماره 9 بیانگر آن است که عامل اول دارای آلفای کرونباخ 0/89، عامل دوم 0/88 و عامل سوم 0/87 میباشد.
با در نظر گرفتن این موضوع که ضریب آلفای بالای 0/70 قابلقبول است میتوان نتیجه گرفت که ابزار طراحیشده دارای همسانی درونی مطلوبی میباشد.
پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر
برای پایایی درون آزمونگر و پایایی بین آزمونگر از ضریب همبستگی درونگروهی یا ICC استفاده گردید [37]. بنابر تقسیمبندی روسنر مقادیر بهدستآمده برای ضریب پایایی در صورتی که کمتر از 0/40 باشد باید بهعنوان تکرارپذیری ضعیف، مقادیر بین 0/40 تا 0/75 بهعنوان تکرارپذیری متوسط تا خوب و مقادیر بالای 0/75 بهعنوان تکرارپذیری عالی تقسیمبندی شود [42]. همچنین برطبق تقسیمبندی لندیس و کخ دررابطهبا ضریب پایایی مقادیر (0 تا 0/20) پایایی ضعیف، (0/21 تا 0/40) نسبتاً ضعیف، (0/41 تا 0/60) متوسط، (0/61 تا 0/80) خوب و (0/81 تا 1) خیلی خوب تقسیمبندی شده است. برای هرچه دقیقتر شدن نتایج از بازه کران بالا و کران پایین ضریب اطمینان یا CI نیز استفاده گردید. ضریب اطمینان حدودی است که به احتمال زیاد واقعیت در این فاصله قرار میگیرد. هرچه پهنای فاصله اطمینان کمتر باشد، پس ضریب درستی مقدار پایایی بالاتر است و به احتمال زیاد در صورتی که دوباره اندازهگیری انجام شود، ضریب پایایی در این بازه قرار خواهد داشت [43]. همچنین مقدار خطای استاندارد اندازهگیری SEM نیز محاسبه شد. این آزمون مقدار خطا در اندازهگیری را نشان میدهد (جداول شماره 9 و 10).
براساس نتایج، همه آزمونهای نهایی پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر عالی یا خیلی خوب داشتند (جداول شماره 11 و 12).
اطلاعات توصیفی آزمودنیها برای بررسی پایایی در جدول شماره 9 ارائه شده است.
بحث
هدف از مطالعه حاضر تدوبن ابزار جامع ارزیابی اختصاصی عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی در کمتوانان ذهنی بود. کمتوانان ذهنی دامنه وسیعی از علائم ازجمله مواردی مانند مشکلات حسی (شامل بینایی و شنوایی)، چاقی، استئوپروز، مشکلات قلبیعروقی، مشکلات ذهنی، مشکلات عضلانیـاسکلتی، اختلالات حرکتی و غیره را دارند که میتواند درنهایت در کمتوانان ذهنی آشکار شود [44]. بهطورکلی، افراد کمتوان ذهنی که در فعالیت بدنی منظم شرکت نمیکنند در معرض خطر ابتلا به بیماریهای مزمن هستند که باعث افزایش بیشتر خطر ابتلا به چاقی، بیماریهای قلبیعروقی، تنفسی و غیره میشود [44، 45]. افراد کمتوان ذهنی در زمینههای قدرت، استقامت، چالاکی، تعادل، سرعت، انعطافپذیری و زمان واکنش نسبت به کودکان عادی امتیازهای پایینتری کسب میکنند [46] که این نشاندهنده وضعیت بدنی و فعالیت حرکتی و جسمانی پایین این افراد میباشد. ازطرفی طی سالهای اخیر روند اجتماعی کردن معلولان یا قرار گرفتن معلولان در شرایط عادی جامعـه، بیشازپیش نمود داشته است و ورزش و فعالیت بدنی بهعنوان یکی از ابزارهـای مهـم و کارآمـد درزمینـه توانبخشی اجتماعی معلولان جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است [47].
بنــابراین توســعه سطوح آمادگی جسمانی در کودکان مبتلابه کمتوانی ذهنی بهویژه در مــدارس اســتثنایی از اهمیــت زیــادی برخــوردار اســت. به نظر میرسد راهی برای پیشگیری از وضعیت کمتوانی ذهنی وجود ندارد، اما میتوان با آموزش و فراهم کردن شرایط مناسب، آن را به حداقل رساند و این افراد را در مسیر عادی زندگی قرار داد، اما پیشنیاز ورود و مشارکت کمتوانان ذهنی در فعالیتهای اجتماعی، آگاهی از مختصات و قابلیتهای جسمانی و روانی آنان است که خود میتواند متأثر از عوامل پیدا و پنهـان بسـیاری باشـد کـه نیازمنـد مطالعات منظم آکادمیک میباشد. باتوجهبه حیاتی بودن عملکرد عضلانیـاسکلتی و قلبیـتنفسی در زندگی این گروه از معلولین و ارائه راهکارهای مناسب، ابتدا باید برآورد دقیقی از وضعیت این افراد گرفته شود که برای دستیابی به اطلاعات صحیح از وضعیت عضلانیـاسکلتی و قلبیـتنفسی این گروه، به ابزارها و آزمونهای معتبری نیاز است [10، 27، 28].
در مطالعه حاضر برای تدوین ابزار، پرسشنامهای با 51 آزمون در قالب سه فاکتور اصلی عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی شامل آمادگی قلبیـتنفسی، قدرت عضلانی (بالاتنه، میانتنه و پایینتنه) و استقامت عضلانی (بالاتنه، میانتنه و پایینتنه) براساس ادبیات پیشینه موجود در این زمینه طراحی شد. در ادامه، ﭘﺲ از ﻃﺮاﺣﻲ اولیه پرسشنامه با 51 آزمون، محقق ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ رواﻳﻲ و ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ آن پرداخت. در مرحله بررسی روایی صوری کیفی و کمی تمامی آزمونها دارای امتیاز تأثیر بیشتر از 1/5 بودند. بنابراین برای تحلیلهای بعدی، مناسب تشخیص داده شده و حفظ شدند. در مرحله روایی محتوا، از 15 نفر متخصص در این زمینه در قالب پرسشنامه نظرسنجی شد که از 51 آزمون تعداد 19 آزمون CVR و CVI قابلقبولی داشتند. درنهایت 9 آزمون در بخشهای آمادگی قلبیـتنفسی (یک مایل راه رفتن-دویدن)، قدرت بالاتنه (قدرت هندگریپ و یک تکرار بیشینه با دستگاه)، قدرت میانتنه (بلند کردن تنه)، قدرت پایینتنه (دینامومتر دستی)، استقامت بالاتنه (شنا (پوش آپ) 90 درجه و بارفیکس اصلاحشده)، استقامت میانتنه (کرل آپ) و استقامت پایینتنه (30 ثانیه برخاستن و نشستن از روی صندلی) در مرحله روایی سازه از طریق تحلیل عامل اکتشافی تأیید و استخراج شدند. در این مرحله 243 نفر مربی تربیت بدنی افراد با کمتوانی ذهنی پرسشنامه روایی سازه را تکمیل کردند. در بخش پایایی ابزار اندازهگیری عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی افراد با کمتوانی ذهنی به بررسی همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ، پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر از طریق ضریب همبستگی درون گروهی یا ICC پرداخته شد. براساس ساختار نهایی مدل سازه، ضریب آلفای هر سه عامل (آزمونها) بالای 0/70 شد که قابلقبول است و میتوان نتیجهگیری کرد که ابزار طراحیشده دارای همسانی درونی مطلوبی میباشد. در مرحله بررسی پایایی نیز همه آزمونهای نهایی ابزار پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر عالی یا خیلی خوب (0/81<ICC) داشتند.
آمادگی جسمانی با شاخصهای سلامت متعددی همراه است، بنابراین ارزیابی آمادگی جسمانی بهعنوان ابزاری قابلاعتماد برای پایش سلامت پیشنهاد شده است [48]. علاوهبراین، مجموعه آزمونهای عملکردی آمادگی جسمانی، ابزار پایش سلامت معتبر، ساده، دقیق و کمهزینه محسوب میشوند. بهعنوان یک ساختار چند جزئی، بررسی آمادگی جسمانی بهعنوان یک کل، با استفاده از تنها یک یا دو تست، تصور اشتباهی است، زیرا ارتباطهای متفاوتی بین اجزای آمادگی جسمانی و شاخصهای سلامت مشاهده میشود [48، 49]. به همین دلیل، وجود مجموعه آزمونهای آمادگی جسمانی دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. چنین مجموعه آزمونهایی امکان در نظر گرفتن مجموعهای از تستهای آمادگی جسمانی را میدهند که برای هر فاکتور آن تأیید شدهاند و با هم میتوان شاخصهای مکمل سلامت و آسیبپذیری را پایش کرد. در این مطالعه، آمادگی قلبیـتنفسی بهعنوان یکی از فاکتورهای آمادگی جسمانی که اغلب در مجموعه آزمونهای آمادگی جسمانی ارزیابی میشود، بررسی و آزمونهای عملکردی مختلف آن شناسایی شد. اهمیت ارزیابی آمادگی قلبیـتنفسی در تعداد زیادی از مطالعات منعکس شده است و آزمونهای عملکردی مختلفی با روایی و پایایی متفاوت برای ارزیابی آمادگی قلبیـتنفسی افراد با کمتوانی ذهنی استفاده شده است.
وینیک و شورت، آزمونهای 15 متر پیسر و 20 متر پیسر [50]؛ مؤسسه کوپر [51]، جیمز و همکاران- آزمون 20 متر پیسر [52]، کارلوس و همکاران- آزمون 20 متر شاتل ران [32]، پسکاتلو و همکاران- آزمون 20 متر شاتل ران [53]، ماس و بوئر- آزمون 16 متر پیسر [54]، یون و همکاران و چا و همکاران- آزمون 15 متر شاتل ران [55، 56] و هیلگنکمپ و همکاران- آزمون راه رفتن شاتل افزایشی 10 متری [57] را جهت ارزیابی آمادگی قلبیـتنفسی بهصورت عملکردی در افراد با کمتوانی ذهنی استفاده کردهاند و اکثر محققان روایی، پایایی و امکانسنجی قابلتوجهی را نشان دادهاند [32، 50-52، 54].
آزمونهای یک مایل راه رفتن-دویدن [52]، فرانسیسکو و همکاران [58]، آزمون 6 دقیقه راه رفتن؛ پسکاتلو و همکاران- آزمون یک مایل راه رفتن راکپورت [53]، رویز و همکاران- آزمون 2 کیلومتر راه رفتن [38]؛ لانگهامر و استانگل- آزمون 6 دقیقه راه رفتن [59]، واترز و همکاران- آزمون 6 دقیقه راه رفتن اصلاحشده [60]، فرنهال و همکاران- آزمون 2/1 مایل راه رفتن-دویدن [61]، کارملی و همکاران- آزمون مسافت 3 دقیقه راه رفتن [62] و فرنهال و همکاران- آزمون 600 یارد راه رفتن-دویدن استفاده کردهاند [63] و اکثر این محققان روایی، پایایی و امکانسنجی قابلتوجهی را گزارش کردهاند [51، 52، 58، 59-61، 63]. با اجرای این آزمونها، محققان مسافت طیشده، زمان و یا ضربان قلب را اندازهگیری میکنند تا برآوردی از آمادگی قلبیـتنفسی آزمودنی داشته باشند [51، 52، 58-63] که این تحقیقات همسو با مطالعه حاضر بودند.
بااینحال، پاسخ به این سؤال که از بین این 15 آزمون آمادگی قلبیـتنفسی افراد با کمتوانی ذهنی، کدام آزمون برای ارزیابی مناسبتر است در این مطالعه بررسی شد و آزمون یک مایل راه رفتن-دویدن از مرحله روایی سازه با تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استخراج شد. پایایی درون آزمونگر (0/93=ICC) و بین آزمونگر (0/97=ICC) این آزمون عالی برآورد شد.
آمادگی عضلانی (قدرت و استقامت عضلانی) یکی دیگر از فاکتورهای آمادگی جسمانی است که در این مطالعه، بررسی و آزمونهای عملکردی مختلف آن شناسایی شد. درزمینه قدرت عضلانی افراد با کمتوانی ذهنی آزمونهای عملکردی اختصاصی با روایی و پایایی متفاوت گزارش شده است که تقریباً مشابه با مطالعه حاضر میباشند.
در ارزیابی قدرت بالاتنه وینیک و شورت، آزمونهای قدرت هندگریپ و پرس سینه [50]، مؤسسه کوپر [51] و جیمز و همکاران- آزمونهای شنا (پوش آپ) 90 درجه و بارفیکس اصلاحشده [52]، کارلوس و همکاران- آزمون قدرت هندگریپ [32]، واترز و همکاران- آزمون پرتاب بالای سر [60]، اسکورونسکی و همکاران- آزمون پرتاب توپ 2 کیلوگرمی [10]، بینبریج و همکاران- آزمون شنا (پوش آپ) نشسته [64]، پسکاتلو و همکاران- آزمون یک تکرار بیشینه با دستگاه [53]، چولوا و همکاران و لانگهامر و استانگل- آزمون جلو بازو [65، 66] را در افراد با کمتوانی ذهنی استفاده کردهاند و اکثر محققان روایی، پایایی و امکانسنجی قابلتوجهی را نشان دادهاند [10، 32، 50-53، 60، 64-66].
در قدرت میانتنه ماس و بوئر- آزمون کرل آپ اصلاحشده و آزمون بلند کردن تنه [54]، بینبریج و همکاران- آزمون درازونشست اصلاحشده [64]، آلکانترا و همکاران- آزمون 30 ثانیه درازونشست [58] و وینیک و شورت- آزمون کرل آپ اصلاحشده [13] را در افراد با کمتوانی ذهنی روایی و پایاییسنجی کرده و نتایج قابلقبولی را گزارش کردهاند.
در قدرت عضلانی پایین تنه نیز آلکانترا و همکاران، آزمون 10 بار برخاستن و نشستن از روی صندلی [58]، چولوا و همکاران و لانگهامر و استانگل [65، 66] و اپایول و هیلگنکمپ [66] آزمون 30 ثانیه برخاستن و نشستن از روی صندلی، ووانگ و همکاران آزمون دینامومتر دستی [18]، اسکورونسکی و همکاران [10] و تجرو-گونزالس و همکاران [10، 32] آزمون پرش طول ایستاده و اپایول و هیلگنکمپ [66] آزمون 5 بار برخاستن و نشستن از روی صندلی را روانسنجی کرده و بهعنوان آزمونهایی که روایی و پایایی بالایی در افراد با اختلالات ذهنی دارند گزارش کردهاند.
در مطالعه حاضر همه این آزمونها از طریق تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی و با نظرات متخصصان و مربیان تربیت بدنی افراد با کمتوانی ذهنی روایی سنجی شده و درنهایت تعداد 4 آزمون در بخشهای بالاتنه (دو آزمون)، میانتنه (یک آزمون) و پایینتنه (1 آزمون) استخراج و تأیید شدهاند که در بررسی پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر نیز تکرارپذیری عالی نشان دادهاند (0/81>ICC).
از نتایج دیگر این مطالعه، ارائه 4 آزمون با روایی و پایایی بالا در فاکتور استقامت عضلانی بالاتنه (2 آزمون)، میانتنه (1 آزمون) و پایینتنه (1 آزمون) بود. این آزمونها از بین 18 آزمون منتخب و معتبر که در تحقیقات و مجموعه آزمونهای قبلی گزارش شده بودند از طریق تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی رواییسنجی شده و پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر آنها از طریق اجرا در 18 آزمودنی با کمتوانی ذهنی در سطح عالی تأیید شدند. در استقامت عضلانی بالاتنه، وینیک و شورت آزمونهای پرس سینه، شنا ایزومتریک، آویزان شدن از میله بارفیکس با آرنج باز، آویزان شدن از میله بارفیکس با آرنج خم، شنا (پوش آپ) 90 درجه، بارفیکس اصلاحشده [50]، مؤسسه کوپر- آزمونهای شنا (پوش آپ) 90 درجه، آویزان شدن از میله بارفیکس با آرنج خم، بارفیکس اصلاحشده [51]، مارتین و بلاک- آزمون بارفیکس اصلاحشده [67]، بینبریج و همکاران- آزمون شنا (پوش آپ) نشسته [64]، رویز و همکاران- آزمون شنا (پوش آپ) اصلاحشده [38] را در افراد با کمتوانی ذهنی استفاده کرده و روانسنجی آزمونها را گزارش کرده بودند.
از بین این آزمونها، شنا (پوش آپ) 90 درجه و بارفیکس اصلاح شده بهعنوان آزمونهایی با روایی و پایایی بهتر در مطالعه حاضر گزارش شدند. در استقامت عضلانی میانتنه نیز آلکانترا و همکاران، آزمون 30 ثانیه درازونشست [58]، وینیک و شورت، آزمونهای کرل آپ اصلاحشده، کرل آپ [50]، مارتین و بلاک، آزمون کرل آپ [13، 51، 67]، مؤسسه کوپر، آزمون کرل آپ [51]، بینبریج و همکاران، آزمون دراز و نشست اصلاحشده [64] و رویز و همکاران، آزمون دراز و نشست داینامیک (تعداد) [38] را بررسی و گزارش کرده بودند که آزمون کرل آپ در این مطالعه بهتر از همه شناخته شد و روایی و پایایی بالایی را نشان داد. در استقامت عضلانی پایینتنه که آزمون 30 ثانیه برخاستن و نشستن از روی صندلی در مطالعه حاضر روایی و پایایی عالی داشت و گزارش شد از بین 5 آزمونی بود که آلکانترا و همکاران- آزمون 30 ثانیه درازونشست [58]، اپایول و هیلگنکمپ- آزمونهای 30 ثانیه برخاستن و نشستن از روی صندلی، 5 بار برخاستن و نشستن از روی صندلی [66]، واترز و همکاران- آزمون بالا رفتن از پله [60]، اسمیت و همکاران و شوکتی- آزمون پرش جانبی [68, 69] در مطالعات خود روانسنجی و گزارش کرده بودند.
مطالعه حاضر برخلاف مطالعات گذشته، ساختار عاملی را با استفاه از تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی بررسی کرده است، در حالیکه مطالعات گذشته بیشتر با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی بررسی شده است [70]. در مقایسه با تحلیل عامل اکتشافی، تحلیل عامل تأییدی میتواند نیکویی برازش نتایج حاصل از ساختار عاملی پیشنهادشده را بررسی کند که ارزشیابی دقیقتر و قطعیتر از متغیرها یا ساختارهای نهفته را فراهم میکند.
در این مطالعه پس از حذف تمام نشانگرهای ضعیف و دادههای پرت و همچنین بررسی نرمال بودن دادهها و انطباق با سازههای بهدستآمده در تحلیل عامل اکتشافی و نیز اطمینان از شناساییپذیر بودن مدل، ارزیابی برازش مدل انجام شد. باتوجهبه شاخصهای گوناگون گزارششده، برازش مدل، مناسب ارزیابی شد. شاخص PCFI که شاخص حساس به حجم نمونه است [71]، نیز برازش مدل را مناسب ارزیابی کرد. مدل نهایی تحلیل عاملی نشان داد تمام بارهای عاملی استانداردشده بالای 0/5 میباشند که حداقل میزان قابلقبول بار عاملی را دارا هستند. بنابراین باتوجهبه نتایج مدل مذکور و همچنین نتایج تحلیل عامل تأییدی، شاخصهای مشاهدهشده تأیید شدند و تمام شاخصهای برازش از سطح استاندارد مطلوبی برخوردار هستند.
نتیجهگیری
مطالعه حاضر به دنبال ارائه یک مجموعه آزمون کاربردی در زمینه ارزیابی اختصاصی عملکرد قلبیـتنفسی، قدرت و استقامت عضلانی در افراد با کمتوانی ذهنی بود که از مجموعه آزمونهای موجود و بررسیشده از مطالعات پیشین استفاده کرده و کاملتر از همه آنها میباشد. در این مطالعه، ویژگیهای روانسنجی مناسب و صحّت ساختار عاملی پرسشنامه تأیید شد. درمجموع روایی صوری، محتوا و سازه ابزار موردتأیید متخصصان و مربیان قرار گرفت. در ادامه مراحل روانسنجی پس از کاهش آزمونها از 52 آزمون به 9 آزمون پایایی ابزار نیز در سطح خیلی خوب تأیید شد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان در نظر گرفته شده و کد اخلاق به شماره IR.GUMS.REC.1398.352 دریافت شده است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه دکتری رحمان امیری گروه آسیبشناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشگاه گیلان میباشد و هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
نگارش پیشنویس، مفهومسازی، روششناسی، تحقیق و بررسی و منابع: رحمان امیری؛ ویراستاری، نظارت و مدیریت پروژه: حسن دانشمندی؛ روششناسی، تجزیهوتحلیل نتایج: حمید شریفنیا؛ نهاییسازی نوشته: حمید شریفنیا و حسن دانشمندی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از دانشآموزان کمتوان ذهنی شهرستان پارسآباد بهدلیل همکاری در تحقیق حاضر تشکر و تقدیر میشود.
References