نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه بیومکانیک ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 گروه فیزیوتراپی، دانشکده فیزیوتراپی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
3 مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب کودکان، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background and Aims This study aimed to investigate the effect of exercises using fitness equipment in parks on the lower limb muscle function of inactive women in Iran.
Methods This is a prospective quasi-experimental study. The study population includes all inactive women in Tehran, Iran, aged 25-35 years. Of these, 40 women with no history of physical activity in the past year were selected using a convenience sampling method and randomly divided into two groups of control (n=20) and exercise (n=20). The training program consisted of workouts using fitness equipment in parks (sky walker, aero rider, and leg press machine) at 8 sessions, two sessions per week. The tests included Sargent jump test, triple jump test, star excursion balance test, and 6-meter single-leg timed hop test. The data were analyzed using descriptive statistics (mean and standard deviation), the Kolmogorov-Smirnov test (to examine the normal distribution of data), and the analysis of covariance (to examine differences in variables between the two groups) in SPSS software, version 24.
Results After controlling the effect of pre-test scores, there was a significant difference between the two groups in the post-test score of the parameters of muscle function, indicating that exercises using the fitness equipment in parks can affect the lower limb muscle function of inactive women.
Conclusion Exercises using park fitness equipment can be used to improve the lower limb muscle function of inactive women.
کلیدواژهها [English]
Introduction
The attention to physical activity for having a healthy life has increased, and there has been increasing evidence on the benefits of exercises. Physically active people have a longer lifespan than inactive people. Physical activity is also effective in increasing work and intellectual productivity and makes it useful for recreational and leisure activities. Regular exercise and physical activity can reduce morbidity and mortality by reducing the risk of heart disease, diabetes, high blood pressure, cancer, depression, anxiety, and overweight. It also protects the health of bones, muscles, and joints [1]. Due to having sedentary jobs, physical activity in leisure time and sports activities are recommended [2]. In Iran, about 72.9% of women aged 25-34 years do not have physical activity [3]. This study aimed to investigate the effect of exercises using fitness equipment in parks on the lower limb muscle function of inactive women in Iran.
Materials and Methods
This is a prospective quasi-experimental study. The study population includes inactive women in Tehran, Iran aged 25-35 years. Of these, 40 women who had no history of any physical activity in the past year were selected and randomly divided into two groups of control (n=20) and exercise (n=20). The training program consisted of workout using fitness equipment in parks (sky walker, aero rider, and leg press machine) at 8 sessions, two sessions per week. The tests included Sargent jump test, triple jump test, star excursion balance test, and 6-meter single-leg timed hop test. The data were analyzed using descriptive statistics (mean and standard deviation), Kolmogorov-Smirnov test (to examine the normal distribution of data), and analysis of covariance (to examine differences in variables between the two groups) in SPSS software, version 24.
Results
After controlling the effect of pre-test scores, there was a significant difference between the two groups in the post-test score of the parameters of muscle function, indicating that exercises using the fitness equipment in parks can affect the lower limb muscle function of inactive women.
Conclusion
Resistance training using outdoor fitness equipment, stretching movements, and hormonal changes, activate the gene expression cascades and produce protein, which in addition to metabolic changes, cause structural changes, especially in the myosin heavy chain. Increased muscle proteins eventually lead to hypertrophy or increase in fiber size and diameter, which is also directly related to increased strength. According to some research, the concentrations of growth hormone, norepinephrine and insulin-like growth factor (IGF-1) increase after resistance training. These mechanisms justify the hypertrophy resulting from resistance training in our study. However, there are differences between our findings and some studies that can be due to difference in sample size, age and gender of subjects, and type, intensity, or duration of the exercise program.
However, factors such as the strength of skeletal muscle after exercise in the first 4-8 weeks are due to the nervous system’s response to increased load rather than due to the hypertrophy of muscle fibers. Increased electrical activity of muscles during this period is due to increased excitation of motor units and increased frequency and coordination of nerve messages, which can lead to improved motor learning and muscle coordination. These changes seems to be due to decreased inhibitory function of the central nervous system, decreased sensitivity of the Golgi tendon organ, or changes in the neuromuscular junction of motor units. Considering that the duration of training in this study was eight weeks, it seems that the changes in motor function were due to the acute response of the muscles to the selected exercises. Although these changes can improve muscle function by increasing muscle strength and coordination, if a person stops exercising, the changes may return to normal conditions soon. Therefore, it is necessary for women who want to improve their muscle function using outdoor fitness equipment to continue the exercises. The sports organizations, by developing and expanding the fitness equipment in the parks, should help improve women’ physical activity and muscle function, and provide the necessary training for them.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
This study was approved by the Ethics Committee of the Sport Sciences Research Center (Code: IR.SSRI.REC.1399.103). All ethical principles, such as obtaining informed consent from the participants, protecting their confidentiality, and giving them the right to leave the study, were considered in this study.
Funding
This article was extracted from the thesis of Zari Sanchooli approved by the Department of Exrcise Physiology, Faculty of Physical Education and Sports Sciences, Islamic Azad University, Tehran Branch. This research did not receive any grant from funding agencies in the public, commercial, or non-profit.
Authors' contributions
Authors contributed equally to preparing this article.
Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.
مقدمه
توجه به فعالیت بدنی بهعنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته است و شواهد علمی درباره فواید سلامتبخش ورزش درحال افزایش است. بررسیها نشان میدهند فعالیت بدنی براساس برنامههای منظم مزایای درخور توجهی دارد و بهعلاوه افراد ازنظر بدنی فعال در مقایسه با افراد غیرفعال از طول عمر بیشتری برخوردارند [1]. دستیابی به آمادگی جسمانی و حفظ آن بر تمام جنبههای زندگی تأثیر میگذارد و علاوهبر تقویت تندرستی، در افزایش بازده کاری و فکری مؤثر است و اجرای فعالیتهای تفریحی و اوقات فراغت را نیز مفید میکند. ورزش و فعالیت بدنی منظم با کاهش بیماریهای قلبی، دیابت، فشار خون بالا، سرطان، احساس افسردگی / اضطراب و اضافهوزن، به کاهش بیماریها و مرگومیر منجر میشود. همچنین سلامت استخوانها، عضلات و مفاصل را محافظت میکند [1].
باتوجهبه مشاغل امروزی که اکثراً با بیتحرکی همراه است فعالیت فیزیکی در اوقات فراغت و انجام فعالیتهای ورزشی توصیه میشود [2]. از سویی در ایران حدود 72/9 درصد از زنان 25 تا 34 ساله فعالیت بدنی ندارند [3]. مطالعه کردی و همکاران (2010) با هدف تعیین نُرم آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی در زنان شهر تهران حاکی از این بود که آمادگی جسمانی زنان ایرانی رو به کاهش است. این در حالی است که فعالیت بدنی و ورزشی میتواند به گسترش دادن مهارتهای فیزیکی و افزایش قدرت و افزایش اعتمادبهنفس زنان منجر شود [4]. میزان آمادگی جسمانی بهطور غیرمستقیم میتواند نشاندهنده میزان فعالیت جسمانی و شیوه زندگی افراد باشد [5].
درعینحال کمتحرکی با آتروفی عضلانی و کاهش حجم و عملکرد عضلات همراه است. آتروفی، تحلیل رفتن توده عضلانی است که بهطور طبیعی با افزایش سن اتفاق میافتد. مطالعات همهگیرشناسی نشان میدهد که از دهه دوم تا هشتم زندگی، توده عضلانی در مردان، 18 درصد و در زنان، 27 درصد کاهش مییابد. در ارتباط با از دست دادن قدرت و توده عضلانی با افزایش سن، چندین سازوکار بیولوژیک ارائه شده است. ازجمله عوامل دیگر در ارتباط با آتروفی عضلانی، کاهش هورمونهای آنابولیکی همچون تستوسترون، استروژن، هورمون رشد و هورمون رشد شبهانسولینی، افزایش سیتوکینهای التهابی (6 IL-) بهمنظور افزایش کاتابولیسم عضلات، تجمع رادیکالهای آزاد در پاسخ به فشارهای اکسایشی، تغییر عملکرد میتوکندری در سلولهای عضلانی و نداشتن تغذیه مناسب است [6]. بااینحال شواهد حاصل از پژوهشها نشان میدهند که راهحل کلیدی در پیشگیری از بروز آتروفی، داشتن الگوی طولانیمدت فعالیت بدنی بهویژه انجام تمرینات مقاومتی و دریافت تغذیه سالم و کافی است [7].
اهمیت نگهداری و حتی افزایش توده بدون چربی در زنان، حفظ عملکرد طبیعی عضلات و درنتیجه افزایش توان عملکردی زنان برای داشتن زندگی مستقل و بدون اتکا به دیگران، کاهش خطر بیماریهای مزمن، ارتقای سلامت روانی و تأمین فرصتهایی برای تعامل اجتماعی است [8]. بااینحال پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که تمرینات بدنی میتوانند باعث بهبود عملکرد عضلانی و افزایش حجم عضلات شوند و همچنین با آتروفی و کاهش حجم عضلانی مرتبط با سن مقابله کنند. جوکا سروکا در تحقیق خود تحت عنوان «تمرینات مقاومتی از نوع توانی در زنان و مردان» به این نتیجه رسید که 3 جلسه تمرینات مقاومتی در هفته به مدت 22 هفته باعث افزایش انعطافپذیری تنه (14 درصد)، توان غیرهوازی (12 درصد) و پرش جفت عمودی (18 درصد) میشود [8]. جیل و همکاران در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که تمرینات مقاومتی سبب افزایش چمشگیری در توان بیهوازی و قدرت اندام تحتانی زنان شد [9].
نتایج تحقیق فاتوروس و همکاران نشان داد 24 هفته تمرینات مقاومتی با شدت82 درصد 1RM سبب افزایشی به میزان 63 تا 91 درصد در قدرت و 17 تا 25 درصد در توان بیهوازی زنان شد [10]. بااینحال ترغیب و تشویق بانوان به شرکت در برنامههای ورزشی در محیطهای مختلف میتواند به افزایش آمادگی عضلانی و بهبود عملکرد عضلانی افراد منجر شود. فعالیتهای ورزشی را میتوان در انواع محیطهای اجتماعی مانند پارکها انجام داد که اغلب برای شهروندان با هزینه کم و یا بدون هزینه قابلدسترسی هستند [5].
پارکهای شهری بخش مهمی از اکوسیستم هستند که فضای سبز و امکانات را فراهم میکنند و بهعنوان مکانهای اصلی برای فعالیتهای در فضای باز ساکنان شهری عمل میکنند [6]. پارکها نقش مهمی در ورزش ایفا میکنند و نقش مثبتی در حفظ سلامت جسمی و روانی افراد دارند [7, 8, 9]. در تحقیقی که در استرالیا دررابطهبا تأثیر نصب تجهیزات و تأسیسات ورزشی بر گرایش به پارک و انجام فعالیت ورزشی انجام شد نتیجه گرفتند که بهبود ویژگیهای پارک مانند حصارکشی، نصب مسیر پیادهروی جدید و بهبود در محوطهسازی میتواند منجر به افزایش گرایش به حضور در پارک و انجام فعالیتهای ورزشی شود [10]. گاروالیوویرا و همکاران، در مقالهای تحت عنوان «تجزیهوتحلیل فضاهای عمومی مناسب جهت تشویق افراد به فعالیت بدنی در ریودوژانیرو برزیل»، به این نتیجه دست یافتند که وجود فضاهای عمومی مناسب و دردسترس سبب تشویق افراد به انجام فعالیتهای بدنی خواهد شد. بهویژه آنکه این فضاها فرصت مناسبی برای اقشار کمدرآمد جامعه که توانایی پرداخت هزینههای ورزش و تفریح را ندارند فراهم آورده و ضرورت وجود چنین فضاهایی بهخصوص در مناطق آسیبپذیر اجتماعی بیشتر احساس میشود [11].
ویچ و همکاران، در مقالهای با عنوان «ارتقای پارک و فعالیت در پارک» به بررسی تأثیر ارتقا در وضعیت پارک در شهر ویکتوریای استرالیا بر روی افزایش فعالیتهای فیزیکی و فراغتی کاربران پرداخته و یافتههای پژوهش حاکی از آن بود که بهبود ویژگیهای پارک و وجود امکانات ورزشی متناسب موجب ارتقای استفاده از آن و افزایش فعالیتهای فیزیکی در کنار فعالیتهای فراغتی میشود [12]. پرتی و همکاران تأثیر سودمند فعالیت بدنی در ایستگاههای سلامت و تندرستی را در محیطهای باز در مقایسه با محیطهای سرپوشیده به لحاظ آمادگی روانی و تولید هورمونهای شادکامی به عموم جامعه پیشنهاد کردهاند. بنابراین اگر تمرین در محیطهای باز و پارکهای تفریحیورزشی به شکل صحیح و علمی انجام شود، دلیل محکمی برای تشویق افراد به فعالیت بدنی منظم است [13].
کولینز و همکاران (2021)، اسچوانبک (2020)، سوئیت و همکاران (2021) و سامی و همکاران (2020) در پژوهشهای متنوعی اظهار کردند که دستگاههای ورزشی پارکها باعث افزایش فعالیت بدنی افراد شده و آنان را از اثرات جسمانی و روانی فعالیت بدنی بهرهمند میکند [14-19]. همچنین در تأیید اثرات مثبت محیط روباز نشان داده شد شرکتکنندگان فعالیتهای ورزشی در محیطهای روباز و پارکها نسبت به محیطهای سرپوشیده و فضاهای سالنی از مشکلات روانی کمتر و سلامت روانی بیشتر، بهویژه افسردگی پایینتری داشتند [20-26].
از سویی توسعه فعالیت بدنی شهروندان و ترغیب آنان به شرکت در فعالیتهای ورزشی، ازجمله وظایف نهادها و سازمانهای مرتبط با ورزش است که در انجام این وظیفه باتوجهبه مشکلات مربوط به توزیع تجهیزات و امکانات و همچنین سرانه ورزشی شهروندان با چالش مواجه هستند. تمرینات در پارک و بهبود فضای تمرینی در پارکها میتواند به توسعه فعالیت بدنی شهروندان کمک کند. از طرفی نتایج بسیاری از پژوهشها همچون پژوهش گابل و همکاران [27]، گارم و همکاران [28] و پیتانگا و همکاران [29] حاکی از آن است که شیوع ویروس کرونا باعث افزایش کمتحرکی در بین اقشار مختلف جامعه شده و افراد از حضور در اماکن ورزشی سرپوشیده به دلیل ترس از ابتلا به ویروس کرونا امتناع میکنند. کمتحرکی باعث کاهش توده عضلانی و همچنین کاهش عملکرد عضلات میشود. در این راستا افزایش اطلاعرسانی و آگاهیبخشی درزمینه اثربخشی تجهیزات ورزشی پارکی برای توسعه فعالیت ورزشی و سلامتی میتواند اثربخش باشد و زمینه بهبود حالات روانشناختی و فیزیولوژیکی را به همراه داشته باشد.
در این راستا اسکادیرو و همکاران [30] و د سیلویرا و همکاران [7] اظهار کردند که فعالیت بدنی مناسب باعث افزایش ایمنی بدن در مقابل ویروس کرونا میشود. بااینحال از جمله فعالیتهای بدنی مناسب در دوره شیوع کرونا، فعالیت بدنی در فضای باز ازجمله پارکهاست. از سویی باتوجهبه افزایش فضای ورزشی مجهز به تجهیزات ورزشی در سطح شهر و سرمایهگذاری در این زمینه، هنوز اثرات و پیامدهای استفاده از این تجهیزات مورد پژوهش و واکاوی قرار نگرفته است و نقش آنها در بهبود قابلیتهای جسمانی هنوز مورد واکاوی قرار نگرفته است و خلأ تحقیقاتی در این زمینه وجود دارد. بنابراین این پژوهش به بررسی اثر تمرینات با دستگاههای بدنسازی پارکی بر عملکرد عضلانی اندام تحتانی زنان میپردازد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر، ازلحاظ زمان یک تحقیق آیندهنگر، ازلحاظ موضوع یک تحقیق کاربردی و ازلحاظ روش و استراتژی یک پژوهش نیمهتجربی است. جامعه پژوهش حاضر شامل زنان غیرفعال شهر تهران با دامنه سنی 25 تا 35 بود. 40 زن غیرفعال که سابقه هیچگونه فعالیت بدنی در 1 سال گذشته نداشتند ازطریق فراخوان در فضای مجازی دانشگاه، بهعنوان نمونه پژوهش بهصورت دردسترس انتخاب شدند و بهصورت تصادفی در 2 گروه کنترل و آزمایش (هر گروه 20 نفر) قرار گرفتند. معیارهای ورود شامل عدم فعالیت بدنی منظم در 1 سال گذشته، عدم ابتلا به بیماریهای مزمن و زمینهای و رضایت کامل از حضور در پژوهش بود.
در ابتدا، هر دو گروه کنترل و آزمایش مورد سنجش در هر 4 تست قرار گرفتند و در ادامه، گروه آزمایش در تمرینهای 8 جلسهای شرکت کردند (جدول شماره 1).
در پایان جلسات تمرینی، هر 2 گروه کنترل و آزمایش مجدداً مورد آزمون قرار گرفتند.
توصیف دستگاههای بدنسازی پارک
دستگاه گامزن جلو و عقب
عملکرد دستگاه شامل تقویت عضلات خمکننده و بازکننده ران، تقویت عضلات جلو و پشت ساق پا، تقویت عضلات لگن، کمک به حفظ تعادل و افزایش هماهنگی عصبیعضلانی است. نحوه استفاده نیز بدین صورت است که با گرفتن دستگیره دستگاه بهآرامی پاها را روی پدالهای دستگاه قرار داده، سپس با حفظ تعادل بهصورت متناوب پاها به جلو و عقب حرکت میکنند.
توسن
عملکرد دستگاه شامل تقویت عضلات بازکننده زانو بهخصوص عضله چهارسر ران و عضلات بازکننده ران (اطراف ران و ساق پا)، تقویت عضلات تنه و پشتی و زیر بغل، هماهنگی عصبیعضلانی و افزایش تحرکپذیری مفاصل شانه، آرنج، زانو و ران است. نحوه استفاده نیز بدین صورت است که از فرد خواسته میشود تا بر روی صندلی نشسته، پاهای خود را روی پدال بگذارد و با فشار پایه پدال و همزمان با باز کردن مفصل زانو و ران، دستهها را به سمت خود بکشد.
پرس پا
عملکرد دستگاه شامل تقویت عضلات اطراف ران، لگن، ساق و مچ پا، بهبود عملکرد مفصل زانو است. نحوه استفاده نیز بدین صورت است که بر روی صندلی نشسته و پاهای خود را بر روی پدالها قرار داده و با دستهای خود میله را گرفته سپس بهآرامی و با فشار پا بر پدالها سعی در صاف کردن زانوهایتان کنید و بهآرامی به حالت اولیه بازگردید و حرکت را در دورههای متوالی و با تعداد مشخص انجام دهید. البته با قرار دادن دستها بر روی زانوها از دستها هم میتوانید کمک بگیرد. برای پیشگیری از کمردرد سعی شود فرد پشت و کمر را به پشتی دستگاه تکیه دهد.
ابزار پژوهش
آزمون توان سارجنت
آزمودنی برای انجام آزمون بر روی کف پا میایستد و تاآنجاکه میتواند بدن خود را کشیده و با انگشت میانی علامتی بر روی دیوار میگذارد. سپس به حالت پرش درآمده و در یک وضعیت تعادلی مطلوب تا آنجا که توان دارد به سمت بالا پرش میکند و با دست کشیده دیوار را در بالاترین حد یا حداکثر ارتفاع دوباره با انگشتان دست خود لمس کرده و علامت دیگری بر بالای علامت نخست برجای میگذارد. فاصله بین 2 اثر انگشت رکورد او محسوب میشود. این آزمون 3 بار تکرار شده و بهترین رکورد بهدستآمده امتیاز فرد در نظر گرفته میشود.
مسافت سهلی
این آزمون برای ارزیابی توانایی تولید توان، سرعت، تعادل و کنترل فرد بهوسیله یکی از اندامهای تحتانی در یک مسافت خاص است. در این آزمون، آزمودنی با پای برتر پشت خط شروع ایستاد و 3 پرش حداکثری و پشتسر هم با پای برتر در یک خط مستقیم انجام داد. امتیاز هر فرد از خط شروع تا محل برخورد پاشنه آزمودنی با زمین در سومین پرش محاسبه شد. درحالیکه دستها بدون حرکت بر روی رانها قرار گرفته انجام دهد. این آزمون 3 بار با پای برتر انجام شد و میانگین آن بهعنوان امتیاز فرد محسوب شد. ضریب پایایی آن توسط همیلتون (2008)، 0/98 گزارش شد.
آزمون تعادل ستاره
برای اندازهگیری تعادل پویا از آزمون ستاره استفاده شد. در این آزمون 8 جهت بهصورت ستاره روی زمین رسم شدند و با زاویه 45 درجه نسبت به یکدیگر قرار گرفتند. برای این آزمون و نیز برای نرمال کردن اطلاعات، طول واقعی پا، یعنی از خار خاصره قدامی فوقانی تا قوزک داخلی پا، اندازهگیری شد. پس از توضیحات و تذکرات آزمونگر در خصوص نحوه اجرای آزمون، هر آزمودنی 6 بار این آزمون را تمرین میکرد تا با روش اجرای آن آشنا شود. در ضمن قبل از شروع آزمون، پای برتر آزمودنیها تعیین میشد تا در صورت برتری پای راست، آزمون در خلاف جهت عقربههای ساعت و در صورت برتری پای چپ، آزمون در جهت عقربههای ساعت انجام شود. نحوه شروع کار بدینصورت بود که آزمودنی در مرکز ستاره میایستاد، روی پای برتر (تکپا) قرار میگرفت و با پای دیگر تا آنجا که خطا نکند، عمل دستیابی را انجام میداد. عدم حرکت پای اتکا از مرکز ستاره یعنی حفظ سطح اتکا حین دسترسی، روی پای غیربرتر که عمل دستیابی را انجام میدهد. هنگام تماس بخش دیستال با زمین، فرد نباید تکیه کند و نباید بیفتد و به عبارتی شخص باید بتواند تعادل خود را در هر نقطهای از کوشش حفظ کند، عمل دستیابی را انجام دهد و دوباره به حالت طبیعی بازگردد. در غیر این صورت کوشش متوقف و مجدد تکرار میشد. فاصله محل پای آزاد تا مرکز ستاره، فاصله دستیابی است. هر آزمودنی، حرکت در هریک از جهتها را 3 بار انجام میداد و درنهایت میانگین آنها محاسبه و بر طول پا (برحسب سانتیمتر) تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب میشد تا فاصله دستیابی برحسب درصدی از اندازه طول پا به دست آید. بهطوریکه میانگین هر جهت بهصورت مجزا محاسبه و ثبت میشد. هدف از انجام عمل دستیابی در این آزمون، حفظ تعادل هنگام ایجاد حداکثر اختلال در موازنه بدن و توانایی برگشت به حالت تعادل بود [31].
زمان پرش تکپا در مسافت 6 متر
هدف از انجام این آزمون ارزیابی توانایی تولید توان، سرعت، تعادل و کنترل توسط یک اندام تحتانی در یک مسیر خاص با تأکید بر زمان است. برای انجام این آزمون 1 فاصله 6 متری با تعیین نقطه شروع و پایان بر روی زمین مشخص شد. از فرد خواسته شد پشت خط شروع بایستد (برای جلوگیری از تأثیر اندام فوقانی از فرد خواسته شد دستهایش را پشت خود نگه دارد) و با حداکثر سرعتی که میتواند و با جهشهای متوالی این فاصله 6 متری را طی کند و از خط پایان عبور کند. فرد تشویق شد که حرکت را با قدرت و بهصورت انفجاری و سریع انجام دهد. رکورد زمان فرد از لحظه شروع حرکت تا اتمام مسیر محاسبه شد. این حرکت 3 بار با پای برتر انجام شد و بهترین رکورد ثبت شد. ضریب پایایی این آزمون توسط ریمن (2009)، 0/92 گزارش شده است.
برای تحلیل دادهها در کنار آمار توصیفی (میانگین و انحرافمعیار و غیره) از آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی توزیع نرمال متغیرها و از تحلیل کوواریانس برای مقایسه میانگین گروهها (آزمایش و کنترل) با در نظر گرفتن نمرات پیشآزمون متغیرها (مسافت سهلی، تعادل، توان سارجنت و پرش تکپا در مسافت 6 متر) در نرمافزار SPSS نسخه 24 استفاده شد.
یافتهها
توصیف خصوصیات آنتروپومتریکی گروههای مطالعه
جدول شماره 2 مشخصات آزمودنیها شامل سن و شاخص توده بدنی بهطور جداگانه در گروه آزمایش و گروه کنترل نشان میدهد.
خطی بودن: شیوه بررسی خطی بودن رابطه بین متغیرهای وابسته و کمکی (کوواریته)، بررسی خطوط رگرسیون با استفاده از نمودار پراکنش است. تصویر شماره 1 خط رگرسیون و پراکنش نمرههای پیشآزمون و پسآزمون نمرات پارامترهای عملکرد عضلانی را نشان میدهد.
همانطور که در تصویر شماره 1 مشاهده میشود خط رگرسیون میان متغیر کمکی (پیشآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی) و متغیر وابسته (پسآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی) خطی و مثبت (بهغیراز پرش یک پا که منفی است) است. بنابراین مفروضه خطی بودن رابطه بین پیشآزمون و پسآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی با استفاده از نمودار پراکنش، تأیید میشود.
در این پژوهش قبل از تحلیل دادهها برای بررسی همگنی واریانس متغیرها، از آزمون لون استفاده شد. نتایج نشان میدهند که آزمون لون در پارامترهای عملکرد عضلانی، معنیدار نیست (0/05≤P). بنابراین واریانس خطای پسآزمون 2 گروه آزمایش و کنترل در نمرات پارامترهای عملکرد عضلانی بهطور معنیداری متفاوت نیستند و فرض همگنی واریانسها تأیید میشود.
همچنین قبل از تحلیل دادهها برای بررسی همگنی شیبهای رگرسیون باید میان متغیرهای کمکی (پیشآزمون) و وابسته (پسآزمون) در سطوح عامل (گروههای کنترل و آزمایش) برابری حاکم باشد. تصویر شماره 2 مشاهده خطوط رگرسیون و پراکنش نمرههای پیشآزمون و پسآزمون نمرات پارامترهای عملکرد عضلانی در سطوح عامل (گروههای آزمایش و کنترل) را نشان میدهد.
هماطور که در تصویر شماره 2 مشاهده میشود در خطوط رگرسیون میان متغیر کمکی (پیشآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی) و متغیر وابسته (پسآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی) در سطوح عامل (گروههای آزمایش و کنترل) تقریباً برابری حاکم است. بنابراین، مفروضه همگنی رگرسیون در پیشآزمون و پسآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی در سطوح عامل (گروههای آزمایش و کنترل) تا حدودی تأیید میشود.
قبل از انجام آزمون کوواریانس، باید شرط عدم تعامل میان متغیر مستقل و کوواریته (پیشآزمون) با متغیر پسآزمون بررسی شود. مقدار F تعامل میان گروه و پیشآزمون (کواریته) باتوجهبه نمره پیشآزمون، بیشتر از 1/689 و سطح معنیداری بیشتر از 0/169 است که ازلحاظ آماری معنیدار نیست. بنابراین شرایط مطلوب، یعنی توازی شیبهای رگرسیون برای تحلیل کوورایانس فراهم است.
آزمون کوواریانس در جدول شماره 3 نشان داد مقدار F مربوط به کوواریته در هر 4 متغیر پژوهش ازلحاظ آماری (0/05≤P) معنیدار نیست.
از سویی دیگر مقدار F مربوط به گروه در هر 4 متغیر پژوهش ازلحاظ آماری (0/05≥P) معنیدار است. یعنی پس از خارج کردن تأثیر پیشآزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات 2 گروه در پسآزمون پارامترهای عملکرد عضلانی وجود دارد. بنابراین فرضیه صفر مبنی بر معنادار نبودن اختلاف میانگین 2 گروه در پسآزمون پس از حذف اثر احتمالی پیشآزمون رد میشود. بنابراین تمرینات با دستگاههای بدنسازی پارکی بر عملکرد عضلانی اندام تحتانی زنان تأثیرگذار است.
بحث
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تمرینات با دستگاههای بدنسازی پارکی بر عملکرد عضلانی اندام تحتانی زنان بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تمرینات با دستگاههای بدنسازی پارکی بر عملکرد عضلانی اندام تحتانی زنان تأثیرگذار است. در این راستا کولینز و همکاران، اسچوانبک سوئیت و همکاران و سامی و همکاران در پژوهشهای متنوعی اظهار کردند که دستگاههای ورزشی پارکها باعث افزایش فعالیت بدنی شهروندان محدوده خود شده و آنان را از اثرات جسمانی و روانی فعالیت بدنی بهرهمند میکند [20-23]. درعینحال ناگوویتسین و همکاران، آلیاس و همکاران و والاک و همکاران دریافتند که پرداختن به تمرین و فعالیت بدنی بهوسیله تجهیزات ورزشی پارکها میتواند قابلیتهای حرکتی همچون تعادل و قدرت عضلات را افزایش دهد و میتواند راهکاری مناسب در جهت توسعه آمادگی جسمانی شهروندان باشد [32-34]. درعینحال کیم و همکاران در پژوهش خود دریافتند که استفاده از تجهیزات ورزشی پارکها میتواند باعث بهبود قابلیتهای حرکتی و تصویر بدنی زنان میانسال شود [31].
به نظر میرسد دستگاههای بدنسازی پارکی با بهبود انعطافپذیری عضلات و افزایش هماهنگی عصبیعضلانی باعث بهبود عملکرد عضلات اندام تحتانی زنان شود. در این راستا دستگاه گامزن جلو و عقب با تقویت عضلات خمکننده و بازکننده ران، تقویت عضلات جلو و پشت ساق پا، تقویت عضلات لگن، کمک به حفظ تعادل و افزایش هماهنگی عصبیعضلانی میتواند عملکرد عضلات اندام تحتانی را تقویت و انعطاف عضلات را بهبود بخشد. همچنین دستگاه توسن با تقویت عضلات بازکننده زانو بهخصوص عضله چهارسر ران و عضلات بازکننده ران (اطراف ران و ساق پا)، باعث هماهنگی عصبیعضلانی و افزایش تحرکپذیری مفاصل ران و بهرهمندی عضلات اندام تحتانی از فوائد تمرین مقامتی میشود. دستگاه پرس پا ازجمله دستگاههای شناختهشده درزمینه تمرینات مقاومتی است و با تقویت عضلات اطراف ران، لگن، ساق و مچ پا و بهبود عملکرد مفصل زانو باعث تقویت عضلات میشود.
در تبیین نتایج پژوهش میتوان گفت در تمرینات مقاومتی بهوسیله تجهیزات پارکی، کشش عضله و تغییرات هورمونی، موجب فعال شدن مسیرهای آبشاری بیان ژنها و پروتئینسازی شده که علاوهبر تغییرات متابولیکی، موجب تغییرات ساختاری بهویژه در زنجیره سنگین میوزین میشود. افزایش پروتئینهای عضله، درنهایت سبب هایپرتروفی یا افزایش اندازه و قطر تار میشود که آن نیز رابطه مستقیم با افزایش قدرت دارد [35]. همچنین افزایش تعادل در گروه آزمایش را میتوان به دلیل فعالسازی گیرندههای حسیعمقی، آمادهسازی نرونهای حرکتی در گروهی از عضلات و مفاصل برای انجام حرکت، افزایش هماهنگی و یکپارچگی واحدهای حرکتی، همانقباضی عضلات همکار و افزایش بازدارندگی عضلات مخالف دانست. تمرینات مقاومتی در پارک روی تغییرات عصبیعضلانی آزمودنیها تأثیر میگذارد و موجب بهبود و توسعه هماهنگی عصبیعضلانی میشود. در تمرینات مقاومتی، فرد، بیشتر به تعادل نیاز دارد و از یکپارچگی گیرندههای حسیعمقی و هماهنگی عضلات در فعالیتهای همانقباضی بهره میگیرد [36].
بااینحال فاکتورهایی مثل قدرت ناشی از تمرینات بدنی که در عضلات اسکلتی اتفاق میافتد در 4 تا 8 هفته اول ناشی از پاسخهای سیستم عصبی به افزایش بار است تا ناشی از هاپیرتروفی فیبرهای عضلانی. افزایش فعالیت الکتریکی عضلات در این دوره ناشی از افزایش فراخوانی واحدهای حرکتی و افزایش فرکانس و هماهنگی پیامهای عصبی است که میتواند به بهبود یادگیری حرکتی و هماهنگی عضلانی منجر شود. به نظر میرسد این تغییرات به علت کاهش عملکرد مهاری سیستم عصبی مرکزی بر عضلات، کاهش حساسیت اندام وتری گلژی و یا تغییر در پیوستگاه عصبیعضلانی واحدهای حرکتی ایجاد شود. بااینحال و بهطورکلی افزایش تعادل پس از تمرینات ورزشی ممکن است به دلیل تغییرات در سیستم اعصاب مرکزی واحدهای حرکتی و صفحه اتصال عصبـعضله، اتفاق بیفتد[35].
بنابراین محرکهای متفاوتی مثل تغییرات هورمونی، نوع، مدت و شدت تمرین [34] میتواند جایگاه اصلی تغییرات را تعیین کند. همچنین واحدهای حرکتی بیشتر برای عملی معین فراخوانده میشوند که موجب تسهیل انقباض و افزایش توانایی عضله برای تولید نیرو میشود. چنین افزایشی در الگوی فراخوانی واحدهای حرکتی میتواند ناشی از توقف و یا کاهش تکانههای بازدارنده (دوک عضلانی) باشد که اجازه فعال شدن همزمان واحدهای حرکتی بیشتری را میدهند [37]. تمرین میتواند تکانههای بازدارنده را بهتدریج کاهش دهد و یا با آن مقابله کند و به عضله این اجازه را بدهد تا به سطوح بالاتری از قدرت، تعادل و توان دست یابد [38]. بنابراین بهبود قدرت، تعادل و انعطافپذیری در افراد در نتیجه تمرین، بهویژه تمرینات مقاومتی میتواند باعث بهبود عملکرد عضلانی شود.
نتیجهگیری
بهطورکلی تمرینات با دستگاههای بدنسازی پارکی میتواند در جهت افزایش فعالیت بدنی و بهبود عملکرد عضلانی اندام تحتانی شهروندان، بهویژه زنان مورداستفاده قرار گیرد. بنابراین پیشنهاد میشود تا سازمانها و ارگانهای مرتبط با ورزش و فعالیت بدنی، با توسعه و گسترش تجهیزات ورزشی پارکها، زمینه توسعه فعالیت بدنی شهروندان و بهبود عملکرد عضلانی آنان را فراهم کنند و آموزشهای لازم را در این زمینه تدارک ببینند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در نظر گرفته شده و کد اخلاق به شماره IR.SSRc.REC.1399.103 از پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی دریافت شده است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه زری سنچولی در گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی این مقاله مشارکت یکسان داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
References