مرور نظام‌مند پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک

Introduction
Idiopathic scoliosis refers to lateral deviations of the spine in that the affected person lacks any underlying disease and abnormal changes in the formation and separation of the vertebrae. Different assessment methods, including invasive and non-invasive, have been used to diagnose and measure spine abnormalities. Because people with spinal deformities such as scoliosis need periodic evaluations (every 3 to 6 months), a non-invasive and inexpensive evaluation method seems necessary. There is a need for more meta-analysis studies on the suitability of the ultrasonography method (reliability and validity) for measuring muscle thickness. Hence, the present study investigates the reliability and validity of ultrasonography for measuring the muscle thickness of people with idiopathic scoliosis.

Materials and Methods
The method of this study was a systematic review. Based on this, a search was conducted in scientific databases of SID, Science Direct, Medline, Scopus, Institute for Scientific Information (ISI) and PubMed on articles examining ultrasonography’s reliability and validity for measuring muscle thickness in people with idiopathic scoliosis. The search keywords included “Reliability and Validity of Ultrasonography+Validity of Ultrasonography+Reliability of Ultrasonography+Adolescence Idiopathic Scoliosis+ Cross-section Muscles+Muscles.” Finally, the relevant articles were entered into the Endnote. In the selected studies, the intraclass correlation coefficient (ICC) of reliability and validity of ultrasonography for measuring the thickness of all muscles of people with idiopathic scoliosis was investigated. Out of 250 articles, 17 of the most up-to-date and relevant articles were selected and analyzed according to the inclusion criteria (having a probabilistic sample, full papers, possessing enough information to calculate the measurement, with images of abdominal and lumbar muscles). The quality of the selected articles was evaluated based on a revised criterion taken from Downs and Blacks (1989). All the articles had good quality. 

Results
According to the results, ultrasonography is a valid and reliable imaging method for evaluating the thickness of the muscles of people with idiopathic scoliosis. Among the 17 reviewed articles, 12 analyzed the transversus abdominis muscle’s ICC, 6 articles on the external and internal oblique muscles, and 7 articles on the multifidus muscle. Also, 5 studies have been conducted on healthy people without specific symptoms; the rest have been on patients with pain. Based on the study of ICCs, it seems that in most studies, the reliability and validity of ultrasonography on the transversus abdominis muscle with ICC values higher than other muscles and relatively lower in the multifidus muscle. If the time interval of the studies is considered, most of the primary studies were conducted on healthy people or those with back pain. Over time, however, researchers have focused their studies on idiopathic scoliosis patients and have considered more variables. In previous studies, height was essential and the participants’ height was reported. However, in more recent studies, the effectiveness and accuracy of ultrasonography are more important, and less attention has been paid to demographic variables. It seems that in all the studies mentioned at all time intervals, the types of abdominal muscles are important. The transversus abdominis muscle has been examined in most of the studies, and they have shown a high ICC (Table 1).

The results of these articles showed that ultrasonography measurements for the thickness of different muscles, including transversus abdominis, internal oblique, external oblique, and multifidus, in various positions in healthy people, people with idiopathic scoliosis, and back pain have validity and reliability.

Conclusion
Generally, the quality of using ICCs and their reporting in these studies has been satisfactory. All selected studies explicitly and precisely reported the ICC, where the ICC definition had absolute agreement rather than consistency in property values. Accepted criteria or levels of reliability and validity and corresponding ICC threshold values could be found in most studies, but they were somewhat heterogeneous. This heterogeneity may be due to the type and method of ultrasonography, the purpose of ICC, the disease, the type of lesion and muscle, the sample size, and the different types of ICC values. Confidence intervals (CI) (typically 95%) are reported along with the ICC throughout the study. However, accurate ultrasonography measurement of abdominal muscles depends on controlling all possible sources of error during measurements of these changes. Abdominal muscles play a significant role in spine stability and back pain. Of course, various factors such as sitting, moving, exercising, and so on affect the thickness of the abdominal muscles in ultrasonography. Therefore, these situations should be considered when interpreting the obtained ICCs. 

Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
This is a review study with no experiments on human or animal samples. No ethical approval code was needed.  

Funding
This study was extracted from the doctoral dissertation of the Zahra Reyhani nejad Kafi, approved by Department of Health and Sports Medicine at the University of Tehran.

Authors' contributions
All authors equally contributed to preparing this article.

Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.

مقدمه
اسکولیوز ایدپوپاتیک به انحرافات جانبی ستون فقرات گفته می‌شود که فرد مبتلا هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای و تغییرات غیرطبیعی در شکل‌گیری و ایجاد فواصل بین مهره‌ها ندارد. ملاک اصلی تشخیص آن، انحراف بیش از 10 درجه ستون فقرات به طرفین است که توسط یک عکس رادیولوژی ساده قدامی ـ خلفی قابل‌تشخیص است [1]. ابتلا به اسکولیوز براساس سن شروع بیماری، علت، شدت و نوع انحنا طبقه‌بندی شده است و هر گروه براساس پیشرفت انحنا، درجه و الگوی اختلال سه‌بعدی خود دارای صفات و خصوصیات خاصی است که به دو دسته تقسیم می‌شوند: اسکولیوز ایدیوپاتیک (اسکولیوز بدون علت) و اسکولیوز غیرایدیوپاتیک (اسکولیوز با علت مشخص) [2]. اسکولیوز ایدیوپاتیک شامل اسکولیوزهای کودکی، نوجوانی، جوانی و بزرگسالی است و نوع غیرایدیوپاتیک آن اسکولیوزهای مادرزادی و عصبی‌ـ‌عضلانی را دربر می‌گیرد [3]. 
طبق تحقیقات انجام‌شده، اسکولیوز یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های ستون فقرات است که شیوع آن در جمعیت بالغ حدود 5/2 درصد گزارش شده و بر این اساس، میزان بروز سالانه آن 2 درصد است. بروز اسکولیوز ایدیوپاتیک در بین بچه‌ها و بالغین دامنه‌ای بین 0/5 درصد تا 3 درصد دارد [4]. از اولتراسونوگرافی می‌توان برای بررسی ساختار عضلانی ـ اسکلتی (ضخامت، سطح مقطع، طول فاسیکل‌ها و غیره) و بافت استفاده کرد [5]. بررسی اولتراسونوگرافیک ضخامت عضله، نوعی ارزیابی قابل‌مشاهده جهت بررسی آتروفی و هایپرتروفی عضله است. اولتراسونوگرافی همان تصویربرداری با اولتراسوند است که می‌توان از آن برای بررسی ساختار عضلانی ـ اسکلتی از نظر معماری (ضخامت، سطح مقطع، طول فاسیکل‌ها و زاویه منقارن فاسیکل و بافت) استفاده کرد. تجزیه‌وتحلیل مقیاس خاکستری معمولاً برای اسکن عرضی عضله استفاده می‌شود [5]
 یک راه ارزیابی تغییرات عضلانی، تعیین ضخامت اولتراسونیک عضلات است. لازمه استفاده از این روش وجود تکرارپذیری بالا برای آن است. اولتراسونوگرافی روشی در دسترس و غیرتهاجمی است. از طرفی، روش اولتراسونوگرافی در ارزیابی ضخامت عضلات، روایی خوبی دارد [6]. تا کنون پایایی اندازه‌گیری ضخامت اولتراسونیک در بسیاری از عضلات مانند سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، تراپزفوقانی، لواتوراسکاپولا، رومبوئید ماژور، کوادریسپس، همسترینگ‌ها، مولتی‌فیدوس و گلوتئوس ماگزیموس موردبررسی قرار گرفته است [7].
در مطالعات مختلف بر روی عضلات درگیر قسمت‌های مختلف بدن، پایایی و اعتبار تصویربرداری اولتراسونیک به اثبات رسیده است. برای نمونه، پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر و نیز اعتبار روش تصویربرداری اولتراسونیک از روی شکم و شاخص حرکت قاعده مثانه برای ارزیابی عملکرد مجموعه کف لگن در مقایسه با ارزیابی واژینال با استفاده از انگشت گزارش شده است [8]. 
مطالعات مختلفی به بررسی پایایی و روایی اولتراسونوگرافی در عضلات مختلف پرداخته‌اند؛ برای مثال؛ لی و کُن مطالعه‌ای را با هدف بررسی تکرارپذیری و دقت اولتراسونوگرافی اندازه‌گیری ضخامت عضلات اسکلتی در دهان و فک انجام دادند و یافته‌ها نشان داد اولتراسونوگرافی در فک بزرگسالان می‌تواند به‌عنوان یک ابزار تکرارپذیر جهت تشخیص وضعیت عضلانی به کار گرفته شود [9]. 
میرهاشمی و همکاران، مطالعه‌ای با هدف تکرارپذیری اولتراسونیک ضخامت عضلات درگیر در زنان مبتلا به سندرم شانه منجمد و زنان سالم انجام دادند. نتایج آن‌ها نشان داد در افراد بیمار و سالم به‌ترتیب ضریب پایایی درون ‌آزمونگر در اندازه‌گیری ضخامت اولتراسونیک تراپزیوس فوقانی 0/81 و 0/81، سوپرااسپیناتوس 0/90 و 0/92 و دلتوئید میانی 0/93 و 0/96 است. ضریب پایایی ضخامت اولتراسونیک سوپرااسپیناتوس و دلتوئید میانی در افراد سالم بیشتر از بیماران بود [10]. در یک مطالعه نظام‌مند، والرا ـ کالرو و همکاران پایایی یا اعتبار داده‌ها را در تصویربرداری پانورامیک ایالات متحده ارزیابی کردند. جهت تعیین مورفولوژی عضلانی، کیفیت عضلات اسکلتی بررسی شد. اکثر مطالعات از کیفیت روش‌شناختی قابل‌قبولی برخوردار بودند. نتایج نشان داد اولتراسونوگرافی پانورامیک، ابزاری پایا و معتبر برای ارزیابی شکل و کیفیت عضله در جمعیت‌های سالم در اندام‌های خاص، به‌ویژه اندام‌های تحتانی است [11]. 
لیگب و همکاران، مطالعه‌ای با هدف بررسی پایایی ارزیابی اولتراسونوگرافی عضله تیبیالیس قدامی در تشخیص سارکوپنی انجام دادند. نتایج نشان داد در گروه آزمایشی به‌کارگیری اولتراسونوگرافی به کاهش ضخامت عضله تیبیالیس قدامی نسبت به گروه کنترل منجر شده است [12]. نیجهولت و همکاران در مطالعه‌ای به بررسی روایی و اعتبار اولتراسونوگرافی برای تعیین کمیت عضلات در افراد مسن پرداختند. از بین 17 مطالعه، روایی در 13 مطالعه و اعتبار در 8 مطالعه اولتراسونوگرافی برای تعیین کمیت عضلات در افراد مسن ساکن در جامعه (بیش از 60 سال) یا یک جمعیت بالینی مورد ارزیابی قرار گرفت. 4 مورد از 13 مطالعه هم روایی، هم پایایی درون‌فردی و هم پایایی بین ارزیاب‌ها را بررسی کردند [13].
براساس مطالب گفته‌شده، روش‌های ارزیابی متفاوتی ازجمله روش‌های تهاجمی و غیرتهاجمی برای تشخیص و اندازه‌گیری ناهنجاری‌های ستون فقرات به کار گرفته شده است و باتوجه‌به اینکه در افراد دارای ناهنجاری‌های ستون فقرات ازجمله اسکولیوز نیاز است که فرد هر 3 تا 6 ماه، تحت ارزیابی‌های دوره‌ای قرار گیرد، بنابراین لزوم یک روش ارزیابی غیرتهاجمی و ارزان‌قیمت ضروری به نظر می‌رسد. براساس جست‌وجوهای محقق، ادبیات تحقیق به مطالعات بیشتر به شیوه فراتحلیل در زمینه تناسب روش اولتراسونوگرافی (قابل‌اعتماد یا پایا بودن) برای سنجش ضخامت عضلات نیاز دارد. بنابراین می‌توان با بررسی مروری و نظام‌مند بر روی تحقیقات صورت‌گرفته، مسیری درست را به متخصصین نشان داد. ازاین‌رو، باتوجه‌به تحقیقات انجام‌گرفته در این حوزه، هدف از این مطالعه بررسی قابلیت اعتماد و پایایی تحقیقات گذشته در زمینه روش اولتراسونوگرافی به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی در بررسی ضخامت عضلات درگیر در اسکولیوز است تا بتوان به این سؤال پاسخ داد که آیا این روش را می‌توان به‌عنوان یک روش مناسب و جایگزین به‌جای روش‌های دیگر در بررسی‌های دوره‌ای انحرافات ستون فقرات انتخاب کرد؟ براساس مطالب ذکرشده، محقق به‌دنبال پاسخ به این سؤال‌ اساسی است که آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهد اولتراسونوگرافی یک روش مناسب (قابل‌اعتماد یا پایا بودن) برای سنجش ضخامت عضلات در افراد بالغ دارای اسکولیوز ایدیوپاتیک است یا خیر؟

مواد و روش‌ها
روش این مطالعه مرور نظام‌مند بود. جست‌وجو در پایگاه‌های علمی پابمد، مدلاین، ساینس‌دایرکت، اسکوپوس، مؤسسه اطلاعات علمی (آی‌اس‌آی) و پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی بر روی مقالاتی که پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک را بررسی کرده بودند، انجام شد. به‌صورت دستی داده‌ها استخراج شدند. در مطالعات انتخاب‌شده، ضریب همبستگی درون‌رده‌ای پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت کلیه عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک بررسی شد. کیفیت مقالات انتخاب‌شده، براساس معیار اصلاح‌شده و برگرفته از داونز و بلک (1989) ارزیابی شد (جدول شماره 1).

کلمات کلیدی برای جست‌وجو عبارت بودند از: (Reliability and Validity of Ultrasonography+Validity of Ultrasonography+Reliability of Ultrasonography +Adolescence Idiopathic Scoliosis+Cross-section Muscles+Muscles)
از بین 250 مقاله، 17 مقاله به‌عنوان به‌روزترین و مرتبط‌ترین مقالات با موضوع و روش تحقیق به‌صورت در دسترس انتخاب و تحلیل شدند. سپس با مطالعه کامل روش‌ها و نتایج به‌دست‌آمده این مقالات، براساس معیارهای ورود و خروج مطالعات، مقالات واجد شرایط برای مرور نظام‌مند انتخاب شده و مابقی حذف شدند. دو داور، هر مطالعه را به‌طور مستقل ارزیابی کردند. پس از آن، داور سوم نتایج این مقالات را تأیید کرد و نمره کلی به دست آمد. بر این اساس، مقالات با نمره بیشتر از 12 به‌عنوان کیفیت بالا، با نمره 9 تا 11 به‌عنوان کیفیت متوسط و با نمره کمتر از 9 به‌عنوان کیفیت پایین ارزیابی ‌شدند. 
معیارهای ورود مطالعات به مرور نظام‌مند عبارت بودند از: مطالعاتی که تکرارپذیری اولتراسونوگرافی را بر روی ابعاد عضلات در افراد اسکولیوزی به‌صورت مداخله‌ای بررسی کرده باشند؛ مطالعاتی که شامل نمونه‌گیری احتمالی هستند؛ مطالعاتی که اطلاعات کافی برای محاسبه اندازه‌گیری داشته باشند؛ مطالعاتی که یافته‌های آن‌ها به‌صورت مقاله کامل چاپ شده باشد؛ مطالعاتی که شامل تصاویر عضلات شکمی و کمری باشند؛ و مطالعاتی که حداقل نمره 8 را از چک‌لیست کیفیت داونز و بلک کسب کرده باشند.
معیارهای خروج مطالعات از مرور نظام‌مند حاضر عبارت بودند از: مطالعاتی که در فرمت گزارش‌های مختلف به‌شکلی غیر از مقاله منتشر شده‌اند؛ مطالعات مروری 3 سال اخیر؛ مطالعات کیفی، مروری، مقایسه‌ای و مداخله‌ای؛ مطالعاتی که دارای ناهماهنگی در تحلیل داده‌ها و حجم نمونه کم باشند؛ و مقالاتی که به زبان‌های غیرانگلیسی و غیرفارسی چاپ شده باشند.

یافته‌ها
مراحل و روند جست‌وجو و انتخاب مقالات به‌صورت گام‌به‌گام در تصویر شماره 1 آورده شده است.

در کل، 250 مورد ثبت شد. پس از جمع‌آوری مقالات و بررسی عناوین، مقالات غیرمرتبط و مقالات یکسانی که از پایگاه‌های مختلف به دست آمده بودند و تکراری بودند، حذف شدند. پس از مطالعه چکیده‌های مقالات، 62 مقاله باقی ماندند و باتوجه‌به معیارهای ورود و خروج، درنهایت 17 مقاله کامل خوانده و بررسی شدند. کیفیت مقالات انتخاب‌شده، براساس معیار اصلاح‌شده و برگرفته از داونز و بلک (1989) به دست آمد. براساس شواهد به‌دست‌آمده، همه مطالعات واردشده دارای کیفیت قابل‌قبولی بودند. نمرات متوسط به مقاله‌های 15، 19 و 20 و حداکثر نمرات به مقالات دیگر تعلق گرفت (جدول شماره 1). 
ابعاد مختلف مطالعات واردشده به مرور نظام‌مند در جدول شماره 2 ارائه شده است.

این جدول شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی، حجم نمونه، جامعه شرکت‌کنندگان، انواع عضلات درگیر و مقادیر ضریب همبستگی درون‌رده‌ای در مطالعات سنجش ضخامت عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک برای ارزیابی پایایی و روایی اولتراسونوگرافی است. 
همان‌طور که یافته‌ها نشان می‌دهند معیارها و سطح پایایی و روایی پذیرفته‌شده و مقادیر آستانه ضریب همبستگی درون‌رده‌ای مربوطه را می‌توان در اکثر مطالعات یافت که تا حدودی نامتجانس بودند. فاصله اطمینان (معمولاً با 95 درصد) همراه با ضریب همبستگی درون‌رده‌ای در تمام مطالعات گزارش شده است. از بین 17 مقاله بررسی‌شده، 12 مقاله ضریب همبستگی درون‌رده‌ای را برای ضخامت عضله عرضی شکمی، 6 مقاله برای ضخامت عضلات مایل خارج شکمی و مایل داخل شکمی و 7 مقاله برای ضخامت عضله مولتی‌فیدوس بررسی کرده‌اند. همچنین، 5 مطالعه بر روی افراد سالم و بدون علامت خاصی صورت گرفته‌اند و بقیه بر روی افراد بیمار و مبتلا به درد بوده است. براساس بررسی ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای، به نظر می‌رسد در اغلب مطالعات پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضله عرضی شکمی با ضریب همبستگی درون‌رده‌ای بالاتر از بقیه عضلات و برای عضله مولتی‌فیدوس با ضریب نسبتاً پایین‌تر به اثبات رسیده است. اگر بازه زمانی مطالعات موردتوجه قرار گیرد، مطالعات اولیه بیشتر بر روی افراد سالم یا با دردهای کمری انجام شده‌اند، اما با گذر زمان پژوهشگران مطالعات خود را بر بیماران اسکولیوز ایدیوپاتیک متمرکز کرده‌اند و متغیرهای بیشتری را مدنظر قرار داده‌اند. در مطالعات پیش‌تر، قد فاکتور مهمی بوده و قد شرکت‌کنندگان در مطالعات گزارش شده است، اما در مطالعات اخیر بیشتر اثربخشی و میزان دقت اولتراسونوگرافی مهم است و کمتر به متغیرهای جمعیت‌شناختی توجه شده است. به نظر می‌رسد در تمام مطالعات ذکرشده در تمام بازه‌های زمانی، انواع ضخامت عضلات شکمی مهم بوده و ضخامت عضله عرضی شکمی در اغلب مطالعات بررسی شده است و ضریب همبستگی درون‌رده‌ای بالایی را نشان داده‌اند.

بحث
جست‌وجوی مقالات در زمینه پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک در بازه زمانی سال‌های 2005 تا 2021 انجام شد. بر این اساس در 17 مقاله، حجم نمونه برابر با 792 نفر بود. باتوجه‌به مرور نظام‌مند انجام‌شده می‌توان چنین نتیجه گرفت که تصویربرداری اولتراسونوگرافی برای سنجش انواع ضخامت عضلات عرضی شکمی، مولتی‌فیدوس، عضلات مایل خارج شکمی، مایل داخل شکمی و انحنای میانی پایایی و روایی دارد. به‌طورکلی یافته‌ها نشان دادند اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضله عرضی شکمی، در 7 مقاله برای سنجش ضخامت عضله مولتی‌فیدوس و در 8 مقاله نیز برای سنجش ضخامت عضلات مایل خارج شکمی روایی و پایایی دارد. 
به‌طورکلی، کیفیت استفاده از ضریب همبستگی درون‌رده‌ای و گزارش آن در این مطالعات رضایت‌بخش بوده است. تمام مطالعات انتخاب‌شده، به‌طور صریح و دقیق ضریب همبستگی درون‌رده‌ای را گزارش کردند که در آن‌ها تعریف ضریب همبستگی درون‌رده‌ای از توافق مطلق به‌جای سازگاری در مقادیر ویژگی، برخوردار بود. نتایج ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای گزارش‌شده تا حدودی نامتجانس بود و می‌توان گفت ممکن است مقادیر ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای براساس شیوه اولتراسونوگرافی، هدف ضریب همبستگی درون‌رده‌ای، بیماری، نوع ضایعه و عضله، اندازه نمونه و همچنین انواع ویژگی‌ها، متفاوت بوده باشد. 
در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت براساس مطالعات گزارش‌شده، در کشورهای درحال‌توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته مثل لهستان، در مطالعات روی نوجوانان درگیر اسکولیوز ایدیوپاتیک، بیشتر از الکتراسونوگرافی استفاده شده است. شاید شرایط تاریخی، جغرافیایی و موقعیتی در این زمینه دخیل باشند. از طرفی، برای ارزیابی پایایی و روایی اولتراسونوگرافی، نوع عضله و میزان ضخامت آن مهم است. یافته‌ها نشان داده‌اند پایایی و روایی اولتراسونوگرافی برای سنجش ضخامت عضله عرضی شکمی با ضریب همبستگی درون‌رده‌ای بالاتر از بقیه عضلات ثابت شده است. ازآنجایی‌که اولتراسونوگرافی یک روش غیرتهاجمی برای بررسی تغییرات ضخامت عضلات شکمی است، در اندازه‌گیری صحیح و دقیق اولتراسونوگرافی ضخامت عضلات شکمی وابسته باید به تمام منابع احتمالی ایجاد خطا حین اندازه‌گیری این تغییرات توجه کرد. ضخامت عضلات شکمی نقش چشم‌گیری در ثبات ستون فقرات دارد، زیرا تغییرات ضخامت عضلات شکمی ممکن است باعث کمردرد در افراد شود. از طرفی، عوامل مختلفی بر ضخامت عضلات شکم در اولتراسونوگرافی تأثیر دارند؛ مثلاً وضعیت نشسته، در حال حرکت، ورزش و غیره. بنابراین، در تفسیر ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای به‌دست‌آمده باید این وضعیت‌ها را لحاظ کرد [31]. از طرفی، دلیل کمردردهای ناشی از ضخامت عضلات شکمی ممکن است ناشی از این موضوع باشد که در افراد مبتلا به کمردرد، ضخامت عضلات عرضی شکم فعالیت کمتری پیدا می‌کند، زیرا در افراد مبتلا به کمردرد در اثر کنترل بازتابی، آتروفی عضلانی صورت می‌گیرد [32].

نتیجه‌گیری
باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده از 17 مقاله موردمطالعه، به نظر می‌رسد اولتراسونوگرافی یک تصویربرداری بسیار قابل‌اعتماد و پایا برای ارزیابی ضخامت عضلات افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک است و ضریب همبستگی درون‌رده‌ای به‌دست‌آمده، از توافق مطلق به‌جای سازگاری در مقادیر ویژگی، برخوردار است. نتایج ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای گزارش‌شده تا حدودی نامتجانس هستند که احتمالاً ناشی از روش‌شناسی و نمونه موردمطالعه است. بر این اساس، می‌توان از این روش تصویربرداری برای سنجش ضخامت انواع عضلات بهره گرفت. 
از محدودیت‌های این پژوهش، پراکنده بودن مطالعات اولتراسونوگرافی از نظر زمان مطالعه بود. از طرفی، نمونه‌ها متفاوت و با ویژگی‌های متنوع بودند و ناچار بودیم افراد سالم و بیمار را مقایسه کنیم. بنابراین، تحلیل داده‌های کمی ترکیبی و متاآنالیز براساس ضرایب همبستگی درون‌رده‌ای گزارش‌شده برای تخمین روایی و پایایی اولتراسونوگرافی برای روش‌ها، اهداف یا بیماری‌های مختلف در این حوزه برای مطالعات آتی پیشنهاد می‌شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله یک مقاله مروری سیستماتیک/ فراتحلیل است و هیچ نمونه انسانی و حیوانی ندارد و به کد اخلاق نیاز نبود.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری خانم زهرا ریحانی‌نژاد کافی در گروه بهداشت و طب ورزشی، دانشکده تربیت‌بدنی، دانشگاه تهران است. 

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت یکسان داشته‌اند.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، در این مقاله تعارض منافع وجود ندارد.
می‌شود. 

References

1. Grivas TB, Vasiliadis E, Chatziargiropoulos T, Polyzois VD, Gatos K. The effect of a modified Boston brace with anti-rotatory blades on the progression of curves in idiopathic scoliosis: Aetiologic implications. Pediatric Rehabilitation. 2003; 6(3-4):237-4 [DOI:10.1080/13638490310001636808] [PMID]
2. Campbell RM Jr, Hell-Vocke AK. Growth of the thoracic spine in congenital scoliosis after expansion thoracoplasty. The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume. 2003; 85(3):409-20. [DOI:10.2106/00004623-200303000-00002][PMID]
3. Mehta MH. The rib-vertebra angle in the early diagnosis between resolving and progressive infantile scoliosis. Journal of Bone & Joint. 1972; 54(2):230-43. [DOI:10.1302/0301-620X.54B2.230]
4. Schreiber S, Parent EC, Moez EK, Hedden DM, Hill D, Moreau MJ, et al. The effect of Schroth exercises added to the standard of care on the quality of life and muscle endurance in adolescents with idiopathic scoliosis-an assessor and statistician blinded randomized controlled trial: "SOSORT 2015 Award Winner". Scoliosis. 2015; 10:24. [DOI:10.1186/s13013-015-0048-5][PMID]
5. Volk GF, Sauer M, Pohlmann M, Guntinas-Lichius O. Reference values for dynamic facial muscle ultrasonography in adults. Muscle & Nerve. 2014; 50(3):348-57. [DOI:10.1002/mus.24204][PMID]
6. Rankin G, Stokes M, Newham DJ. Size and shape of the posterior neck muscles measured by ultrasound imaging: Normal values in males and females of different ages. Manual Therapy. 2005; 10(2):108-15. [DOI:10.1016/j.math.2004.08.004][PMID]
7. Schneebeli A, Egloff M, Giampietro A, Clijsen R, Barbero M. Rehabilitative ultrasound imaging of the supraspinatus muscle: Intra- and interrater reliability of thickness and cross-sectional area. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2014; 18(2):266-72. [DOI:11016/j.jbmt.2013.09.009][PMID]
8. Okamoto M, Murayama R, Haruna M, Matsuzaki M, Kozuma S, Nakata M, et al. Evaluation of pelvic floor function by transabdominal ultrasound in postpartum women. Journal of Medical Ultrasonics. 2010; 37(4):187-93. [DOI:10.1007/s10396-010-0271-x][PMID]
9. Lee K, Chon S. Assessments of muscle thickness and tonicity of the masseter and sternocleidomastoid muscles and maximum mouth opening in patients with temporomandibular disorder. Healthcare. 2021; 9(12):1640. [DOI:10.3390/healthcare9121640][PMID]
10. Mirhashemi T, Ghasemi M, Dehghan-manshadi F, Akbarzadeh-baghban A, Faizi A, Sabbaghian A. [Intra-rater reliability of sonographic measurement of the upper trapezius, supraspinatus and deltoid muscles in women with frozen shoulder and healthy women (Persian)]. Tehran University Medical Journal. 2018; 76(5):338-45. [Link]
11. Valera-Calero JA, Ojedo-Martín C, Fernández-de-Las-Peñas C, Cleland JA, Arias-Buría JL, Hervás-Pérez JP. Reliability and validity of panoramic ultrasound imaging for evaluating muscular quality and morphology: A systematic review. Ultrasound in Medicine & Biology. 2021; 47(2):185-200. [DOI:10.1016/j.ultrasmedbio.2020.10.009][PMID]
12. Leigheb M, de Sire A, Colangelo M, Zagaria D, Grassi FA, Rena O, et al. Sarcopenia diagnosis: Reliability of the ultrasound assessment of the tibialis anterior muscle as an alternative evaluation tool. Diagnostics. 2021; 11(11):2158. [DOI:10.3390/diagnostics11112158][PMID]
13. Nijholt W, Scafoglieri A, Jager-Wittenaar H, Hobbelen JSM, van der Schans CP. The reliability and validity of ultrasound to quantify muscles in older adults: A systematic review. Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle. 2017; 8(5):702-12. [DOI:10.1002/jcsm.12210][PMID]
14. Teyhen DS, Miltenberger CE, Deiters HM, Del Toro YM, Pulliam JN, Childs JD, Boyles RE, Flynn TW. The use of ultrasound imaging of the abdominal drawing-in maneuver in subjects with low back pain.The Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy. 2005; 35(6):346-55. [DOI:10.2519/jospt.2005.35.6.346][PMID]
15. Wallwork TL, Hides JA, Stanton WR. Intrarater and interrater reliability of assessment of lumbar multifidus muscle thickness using rehabilitative ultrasound imaging. The Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy. 2007; 37(10):608-12. [DOI:12519/jospt.2007.2418][PMID]
16. Koppenhaver SL, Hebert JJ, Fritz JM, Parent EC, Teyhen DS, Magel JS. Reliability of rehabilitative ultrasound imaging of the transversus abdominis and lumbar multifidus muscles. Archives of Physical Medicine and Rehabilitatio 2009; 90(1):87-94. [DOI:10.1016/j.apmr.2008.06.022][PMID]
17. Wong AY, Parent EC, Kawchuk GN. Reliability of 2 ultrasonic imaging analysis methods in quantifying lumbar multifidus thickness. The Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy. 2013; 43(4):251-62. [DOI:10.2519/jospt.2013.4478][PMID]
18. Linek P, Saulicz E, Wolny T, Myśliwiec A. Reliability of B-mode sonography of the abdominal muscles in healthy adolescents in different body positions. Journal of Ultrasound in Medicine. 2014; 33(6):1049-56. [DOI:10.7863/ultra.33.6.1049][PMID]
19. Hoppes CW, Sperier AD, Hopkins CF, Griffiths BD, Principe MF, Schnall BL, et al. Ultrasound imaging measurement of the transversus abdominis in supine, standing, and under loading: A reliability study of novice examiner International Journal of Sports Physical Therapy. 2015; 10(6):910-7. [PMID] [PMCID]
20. Linek P, Saulicz E, Wolny T, Myśliwiec A. Intra-rater reliability of B-mode ultrasound imaging of the abdominal muscles in healthy adolescents during the active straight leg raise test. PM & R. 2015; 7(1):53-9. [DOI:10.1016/j.pmrj.2014.07.007][PMID]
21. Noh DK, Koh JH, You JS. Inter- and intratester reliability values of ultrasound imaging measurements of diaphragm movement in the thoracic and thoracolumbar curves in adolescent idiopathic scoliosis. Physiotherapy Theory and Practice. 2016; 32(2):139-43. [DOI:10.3109/09593985.2015.1091871][PMID]
22. Mangum LC, Sutherlin MA, Saliba SA, Hart JM. Reliability of ultrasound imaging measures of transverse abdominis and lumbar multifidus in various positions. PM & R. 2016; 8(4):340-7. [DOI:10.1016/j.pmrj.2015.09.015][PMID]
23. Linek P, Wolny T, Saulicz E, Mysliwiec A. Side differences of the lateral abdominal wall in supine rest position in mild adolescent idiopathic thoracolumbar scoliosis. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation. 2017; 63(3):224-9. [DOI:10.5606/tftrd.2017.333][PMID]
24. Linek P, Saulicz E, Kuszewski M, Wolny T. Ultrasound assessment of the abdominal muscles at rest and during the ASLR test among adolescents with scoliosis. Clinical Spine Surgery. 2017; 30(4):181-6. [DOI:10.1097/BSD.0000000000000055][PMID]
25. Kim DK, Kim CY, Lee BK, Seo D. A comparison of ultrasonography measurement on the abdominal muscle thickness between adolescent idiopathic scoliosis and healthy subjects. Journal of Back and Musculoskeletal Rehabilitation. 2018; 31(1):65-74. [DOI:10.3233/BMR-169667][PMID]
26. Linek P, Klepek A, Wolny T, Mikołajowski G. Reliability of the lateral abdominal muscle thickness measurements in idiopathic scoliosis pati Musculoskeletal Science & Practice. 2018; 38:151-4. [DOI:10.1016/j.msksp.2018.05.001][PMID]
27. Rahmani N, Karimian A, Mohseni-Bandpei MA, Bassampour SA. Reliability of sonography in the assessment of lumbar stabilizer muscles size in healthy subjects and patients with scoliosis. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2019; 23(1):138-41. [DOI:10.1016/j.jbmt.2018.05.010][PMID]
28. Bozorgmehr A, Ebrahimi Takamjani I, Akbari M, Salehi R, Mohsenifar H, Rasouli O. Reliability of ultrasound measurements of the lumbar multifidus and transversus abdominis muscles during lying and unstable sitting positions in individuals with and without chronic low back pain. Journal of Biomedical Physics and Engineering, 2023; 13(2):157-68. [DOI:10.31661/jbpe.v0i0.2003-1078]
29. Takasaki H, Kawazoe S. Reliability of ultrasound measurement for isolated control of the transversus abdominis muscle during abdominal hollowing: A secondary analysis. Journal of Electromyography and Kinesiology. 2020; 55:102476. [DOI:10.1016/j.jelekin.2020.102476][PMID]
30. Sánchez Romero EA, Alonso Pérez JL, Muñoz Fernández AC, Battaglino A, Castaldo M, Cleland JA, et al. Reliability of sonography measures of the lumbar multifidus and transversus abdominis during static and dynamic activities in subjects with non-specific chronic low back pain. Diagnostics. 2021; 11(4):632. [DOI:10.3390/diagnostics11040632][PMID]
31. Akbarzadeh Bagheban A, Tahan N, Mohseni Bandpei MA, Mikaeili S. [Sonography of the abdominal muscles thickness during rest and contraction before and after food consumption (Persian)]. Koomesh. 2016; 18(2):243-9.[Link]
32. Rahmani N, Mohseni Bandpei MA, Salavati M, Vameghi R, Abdollahi I. A comparison between symmetry of abdominal muscle size in healthy adolescents and adolescents with low back pain. Journal of Babol University of Medical Sciences. 2016; 18(11):22-8. [Link]