نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه آسیب شناسی و حرکات اصلاحی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2 گروه فیزیوتراپی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3 گروه توانبخشی و سلامت، دانشکده علوم ورزشی دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background and Aims Functional assessments are used as key tools for informed decision-making in sports training and play a crucial role in identifying movement deficiencies and enhancing performance. Accordingly, this study investigates the relationship between the dynamic neuromuscular stabilization functional (FDNS) test and the functional movement screening (FMS) in football players.
Methods This was a cross-sectional correlational study. The subjects included 100 healthy male football players with a mean age of 19.8±2.2 years, a weight of 68.47±7.86 kg, and a height of 177.13±5.24 cm. All participants performed the FDNS tests, which included 11 subtests, and the FMS, which consisted of 7 subtests. Each subtest was scored according to specific guidelines. A single examiner conducted all assessments, and the Spearman correlation test was used for data analysis.
Results A significant correlation was observed between the overall scores of these tests (r=0.351). Between the sub-tests of trunk stability push-up (r=0.392) and rotary stability (r=0.261) showed a significant correlation with the total score of the FDNS test. Similarly, the sub-tests of intra-abdominal pressure regulation (r=0.211), diaphragm (r=0.282), hip flexion (r=0.194), straight leg raise (r=0.283), and neck and trunk flexion (r=0.204) showed weak but significant correlations with the total score of the FMS.
Conclusion The appropriate activation and coordination of core stabilizing muscles can lead to better performance in FMS tests. This finding is particularly relevant for tests requiring trunk stability and dynamic movement control. The role of respiratory muscles and intra-abdominal pressure regulation should be given more attention as a critical factor in trunk stability. The common focus of both tests highlights the importance of core stability in executing proper movement patterns.
کلیدواژهها [English]
Introduction
Accurate and comprehensive assessment of movement and posture is of great importance in improving performance and preventing sports injuries. With scientific and technological advancements, various methods have been introduced to evaluate movement and body posture. Functional assessments are used as key tools for informed decision-making in sports training and play a significant role in identifying movement deficiencies and improving performance.
Among the available methods, the functional movement screening test (FMS) is widely used due to its ability to identify movement imbalances and provide initial information about movement patterns. However, some researchers believe that this test cannot accurately predict the likelihood of future injuries. The dynamic neuromuscular stabilization approach, as a new method in physiotherapy, utilizes a series of functional tests to assess the quality of functional stability and joint stabilizers by comparing an individual’s postural stability patterns with the developmental stability observed in healthy infants, aiming to identify the key link in dysfunction. Accordingly, this study investigates the relationship between the dynamic neuromuscular stabilization functional test (FDNS), as a new assessment method, and the functional movement screening test in healthy football players.
Methods
This was a cross-sectional correlational study. The subjects of this research included 100 healthy male football players with a mean age of 19.8±2.2 years, a weight of 68.47±7.86 kg, and a height of 177.13±5.24 cm. All participants performed the dynamic neuromuscular stabilization test, consisting of 11 sub-tests (1. stereotypical breathing test, 2. intra-abdominal pressure regulation test, 3. diaphragm test, 4. hip flexion test, 5. supine test with legs raised up, 6. trunk and neck flexion test, 7. arm lifting test, 8. trunk extension test, 9. quadruped position test, 10. bear position test, 11. squat test), and the FMS test, consisting of 7 sub-tests (1. deep squat, 2. hurdle step, 3. in-line lunge, 4. shoulder mobility, 5. active straight leg raise, 6. trunk stability push-up and 7. rotary stability test), according to the respective test protocols. Each sub-test was scored by a single examiner, with FDNS sub-tests being rated between 1 and 4, and FMS sub-tests between 0 and 3. The Spearman correlation test was used to examine the relationship between these two tests, with a significance level of P=0.05.
Results
This study showed a weak but significant correlation between the overall scores of the two tests (r=0.351). The results also indicated that the sub-tests of the FMS test, including the Trunk stability push-up (r=0.392) and rotary stability (r=0.261), had a weak but significant correlation with the total score of the FDNS test. Additionally, the FDNS sub-tests, including intra-abdominal pressure regulation (r=0.211), diaphragm (r=0.282), hip flexion (r=0.194), straight leg raise (r=0.283), and neck and trunk flexion (r=0.204) demonstrated weak but significant correlations with the total score of the FMS test (Table 1).
Conclusion
The results showed that the FDNS tests and FMS have a significant but weak correlation. This can be attributed to methodological and conceptual differences. FDNS tests emphasize the activation of core stabilizing muscles and proper breathing patterns, while FMS focuses on identifying movement limitations, asymmetries, and the balance between stability and mobility. The study found that appropriate activation and coordination of core stabilizing muscles could improve performance in FMS tests, especially those requiring trunk stability and dynamic movement control. The role of respiratory muscles and intra-abdominal pressure regulation emerges as a critical factor in trunk stability. This shared emphasis highlights the importance of core stability in executing proper movement patterns effectively.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
All ethical principles, such as the participants' informed consent, confidentiality, and right to leave the study, were considered. Ethical approval was obtained from the Research Ethics Committee of the Sport Sciences Research Institute (Code: IR.SSRC.REC.1402.147).
Funding
This article was extracted from the PhD thesis of Mojtaba Kamkar at the Department of Corrective Exercises and Sport Injuries, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, University of Guilan. This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, commercial, or not-for-profit sectors.
Authors' contributions
All authors contributed equally to the conception and design of the study, data collection and analysis, interpretation of the results, and drafting of the manuscript. Each author approved the final version of the manuscript for submission.
Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
The authors would like to thank the participants for their cooperation in this study.
مقدمه و اهداف
ارزیابی دقیق و جامع از حرکت و وضعیت بدنی، اهمیت ویژهای در بهبود عملکرد و پیشگیری از آسیبهای ورزشی دارد. در سالهای اخیر روشهای مختلفی برای ارزیابی حرکت و وضعیت بدنی معرفی شدهاند، ازجمله روشهای آزمایشگاهی مبتنی بر آنالیز سهبعدی و نرمافزارهای موبایلی برای تحلیل تصاویر. هرچند این تکنولوژیها توانستهاند به تشخیص انحرافات از وضعیت ایدئال کمک کنند، اما نمیتوانند جزئیاتی را ارائه دهد که کیفیت وضعیت مطلوب بدنی را مشخص کنند. همچنین برخی از آنها بهدلیل هزینههای بالا و دسترسی محدود قابلاستفاده برای همه درمانگران نیستند [1 ,2]. ارزیابیهای عملکردی بهعنوان ابزارهای کلیدی برای تصمیمگیری آگاهانه در تمرینات ورزشی به کار میروند و نقش مهمی در شناسایی نقصهای حرکتی و بهبود عملکرد دارند [3].
در سالهای اخیر یکی از چالشهای اصلی در پزشکی ورزشی، ارزیابی الگوهای حرکتی و شناسایی نقصهای عصبیعضلانی و کنترل حرکتی بوده که بهعنوان فاکتورهای خطرساز برای آسیبهای ورزشی محسوب میشوند. بر همین اساس چندین آزمون کلینیکی غربالگری و ارزیابی حرکتی عملکردی برای بررسی کیفیت حرکات و پیدا کردن نقص های عملکردی مانند، کنترل حرکتی و ثبات عصبیعضلانی بهمنظور پیشبینی خطر آسیبهای غیربرخوردی و همچنین هدایت برنامههای پیشگیری و درمان آسیب معرفی شدهاند. از این ابزارها میتوان به آزمون غربالگری حرکات عملکردی، آزمون تعادل Y و ستارهای، آزمون پرش تاک، آزمون سیستم امتیاز خطای فرود، آزمون پرش و فرود و چندین آزمون دیگر اشاره کرد [4, 5].
این آزمونها از روشهای تشخیصی عملکردی اختصاصیشده برای ارزیابی وضعیت بدنی و الگوهای حرکتی بهعنوان مبنایی برای مداخلات تمرینی و درمانی استفاده کردهاند. اغلب این آزمونها برای ارزیابی نقصهای حرکتی در اندام تحتانی مورد استفاده قرار گرفتهاند [4, 5]. در بین این آزمونها، آزمون غربالگری حرکات عملکردی یک ابزار اختصاصی است که برای ارزیابی حرکات اساسی در عملکرد ورزشی به کار رفته و به تعادل بین ثبات و تحرک در حین حرکت از طریق یک توالی پروگزیمال به دیستال نیاز دارد و ممکن است ماهیت چندبعدی ثبات مرکزی را بهتر بررسی کند [4، 6]. به گفته کوک و همکاران این آزمون الگوهای حرکتی اساسی را ارزیابی کرده و براساس امتیاز آزمون، افراد در معرض خطر آسیب را میتوان شناسایی کرد تا متعاقباً راهبردهای پیشگیری و یک برنامه تمرینی کاربردی برای بهبود عملکرد تعیین شود [7, 8]. سه حرکت از 7 حرکت این آزمون، شامل اسکات کامل، ثبات چرخشی و شنای سوئدی با ثبات تنه بهطور خاص بهمنظور ارزیابی ثبات مرکزی و وظایف پویا در هرسه سطح فرونتال، ساجیتال و هوریزنتال هستند [9]. علاوهبراین، این آزمونها، توانایی عضلات مرکزی را برای نگهداشتن کمپلکس کمری در یک موقعیت خنثی ارزیابی میکنند که نشان داده شده است این وضعیت برای بارگیری تنه، بدون آسیبدیدگی مطلوب است [10]. از این روش بهعنوان یک ابزار غربالگری قابلاعتماد که حتی توسط پزشکان آموزشندیده نیز میتواند استفاده شود نام برده شده است [6]. بهدلیل سهولت و جامعیت در ارزیابی حرکات پایهای برای شناسایی عدم تعادلهای حرکتی و ارائه اطلاعات اولیه درمورد الگوهای حرکتی، در سالهای اخیر این آزمون در مطالعات مختلف بهطور گسترده استفاده شده است [7]. بااینحال، برخی از محققان بر این باورند که این آزمون نمیتواند پیشبینی دقیقی از احتمال بروز آسیب در آینده را فراهم کند [11-15].
در دهه اخیر، رویکرد تثبیت عصبیعضلانی پویا بهعنوان یک روش توسعهیافته، بر بازگرداندن الگوهای حرکتی و فعالسازی طبیعی عضلات ثباتدهنده و تقویت هماهنگی بین عضلات عمقی و سطحی که بهعنوان یک رویکرد مؤثر برای ارزیابی ثبات مرکزی بدن نیز شناخته میشود معرفی شده است [16]. این رویکردی جدید و بر مبنای اصول نوروفیزیولوژیک سیستم حرکتی بوده که در برگیرنده اصول کینزیولوژی رشد در اولین سال زندگی است. این اصول وضعیت بدنی ایدئال، الگوهای تنفسی و ثبات عملکردی مفصل بهوسیله الگوهای عصبی اختصاصیشده را تعریف میکنند و اهمیت رابطه و بهکارگیری مناسب همه فعل و انفعالات عضلانی برای ثبات پویای ستون فقرات را توضیح میدهند [16، 17].
روش تشخیص در این رویکرد، براساس مقایسه الگوی ثبات وضعیتی فرد با الگوی ثبات رشدی مشاهدهشده در نوزادان سالم بوده و با استفاده از مجموعهای از آزمونهای عملکردی که کیفیت ثبات عملکردی و ثباتدهندههای مفاصل را ارزیابی میکنند به پیدا کردن حلقه کلیدی اختلال کمک میکند [18]. به همین منظور در این رویکرد، آزمونی معرفیشده (آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا)که دارای 11 زیرآزمون بوده و با هدف ایجاد نرمهایی برای پاسچر و حرکت ایدئال با تمام ویژگیهای عملکردی حرکت طراحی شده که از طریق تحلیل کیفی تثبیت وضعیتی به تشخیص پیوندهای کلیدی اختلالات عملکردی کمک کرده و در غالب یک برگه ارزیابی ارائه شده است [19]. همچنین این رویکرد بر این باور است که نقصهای عصبیعضلانی نهتنها میتوانند عملکرد ورزشی را تحت تأثیر قرار دهند، بلکه ممکن است به آسیبهای مکرر نیز منجر شوند [16].
مطالعات انجامشده بر روی آزمونهای تثبیت عصبیعضلانی پویا نیز نشان دادهاند که آزمونهای دیافراگم، فلکشن تنه، اکستنشن تنه، فلکشن هیپ و تنظیم فشار داخل شکم آزمونهای مناسبی برای ارزیابی سیستم ثبات مرکزی بدن بوده [20-24] و پیشنهاد شده است که از آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا میتواند برای ارزیابی سریع الگوهای ثبات پاسچرال یک فرد استفاده کرد [19]. در سالهای اخیر نیز برخی از مطالعات با بررسی ارتباط بین آزمون غربالگری حرکات عملکردی با آزمونهای معتبر غربالگری دیگر این مسئله را مورد تأکید قرار دادهاند. هارش بارگر و همکاران، در مطالعهای به بررسی ارتباط بین آزمون غربالگری حرکت عملکردی با آزمون تعادل ستارهای و آزمون سیستم امتیازدهی خطای تعادل پرداختند. نتایج مطالعات نشان داده بود بین امتیاز این آزمونها با یکدیگر رابطه معنیداری وجود نداشت [25]. چانگ و همکاران، نیز در مطالعهای مشاهده کردند که موارد جزئی در آزمون تعادل ستارهای و FMS، بهویژه ثبات تنه و تواناییهای انتقال وزن بهطور پویا، همبستگی معنیداری داشتند. هرچند تفاوت معنیداری در این آزمونها بین دو گروه نیز مشاهده نشد [26].
به نظر کوبوسووا و همکاران علیرغم پیشرفتهایی که توسط مدلهای مختلف ارزیابی عملکردی مشهود است، یک نارسایی نسبتاً آشکار در همه آنها ظاهر میشود: یک پاسچر ایدئال چیست؟ ارزیابی پاسچرال در میان این رویکردها یک عامل تعیینکننده در نظر گرفته میشود و تنها میتوان تشخیص داد که چه چیزی نسبت به وضعیت فیزیولوژیک، پاتولوژیک است [19]. بیثباتی پاسچرال فقط با آزمون عضلانی دستی قابلارزیابی نیست و باید از آزمونهای پاسچرال عملکردی برای این منظور استفاده شود [27]. همچنین آزمونهای مورداستفاده برای ارزیابی کیفیت حرکت باید از طریق آزمونهای گلوبال و سادهای ارائه شود که در آن رفتار پویای فرد مشاهده و تجزیهوتحلیل شود [28]، زیرا الگوهای حرکتی، توالیهای بنیادی برنامهریزیشده در سیستم عصبی مرکزی هستند که به یک حرکت گلوبال پاسخ میدهند، جایی که بدن انسان خود را برای رسیدن به یک هدف سازماندهی میکند [10].
باتوجهبه نتایج بهدستآمده از مطالعات، میتوان نتیجه گرفت هرکدام از ابزارهای غربالگری، اطلاعات مختلفی را دریافت میکنند و باید ابزار مجزایی برای استفاده بالینی در نظر گرفته شوند [25]. بنابراین باتوجهبه مطالعات محدود و نتایج متناقص درارتباطبا آزمونهای عملکردی، برای ارزیابی جنبههای مختلف الگوهای حرکتی، نیاز به مطالعات بیشتر و متنوعتری در این زمینه وجود دارد. به همین دلیل محقق در نظر دارد با بررسی ارتباط بین آزمونهای تثبیت عصبیعضلانی پویا با غربالگری حرکات عملکردی به توسعه راهکارهای جدیدی برای ارزیابی و بهبود ثبات عصبیعضلانی و کاهش آسیبهای ورزشی، بهویژه در ورزشهایی مانند فوتبال که نرخ آسیبدیدگی بالایی دارند کمک کرده و با معرفی روشهای جدید و جامع ارزیابی عملکردی برای شناسایی افراد در معرض آسیب، تأثیر چشمگیری بر کاهش نرخ آسیبهای ورزشی داشته باشد.
مواد و روشها
مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع همبستگی است. نمونه آماری تحقیق حاضر را 100 نفر فوتبالیست مرد سالم، سنین 18 تا 25 سال استان خراسانشمالی تشکیل داده بودند. این تعداد نمونه با استفاده از نرمافزار جیپاور با اندازه اثر پیشفرض 0/3، سطح معنیداری 0/05 و توان آزمون 0/95، 115 نفر محاسبه شده بود که بعد از بررسیهای انجامشده در بین 10 تیم حاضر در سوپر لیگ استان باتوجهبه معیارهای عدم وجود هرگونه درد اسکلتی عضلانی حاد یا مزمن در زمان انجام مطالعه، عدم وجود هرگونه بیماری مرتبط با سیستم عصبی یا بیماریهای داخلی، عدم وجود هرگونه آسیب یا سابقه جراحی در اندام تحتانی و فوقانی در 6 ماه گذشته و عدم سابقه جراحی در ستون فقرات در 1 سال گذشته [21]، 110 نفر انتخاب شدند، اما با حذف تعداد 10 نفر در مدت زمان ارزیابیها، درنهایت تعداد 100 آزمودنی در تجزیهوتحلیل نهایی وارد مطالعه شدند.
روش اندازهگیری آزمونها
در ابتدا با هماهنگی هیئت فوتبال و مربیان تیمهای فوتبال استان خراسانشمالی، هماهنگیهای لازم جهت همکاری تیمها صورت گرفت. سپس محقق با حاضر شدن در محل تمرین تیمها، پرسشنامه محققساخته ثبت مشخصات فردی و اطلاعات موردنیازی که دربرگیرنده معیارهای ورود به تحقیق بود بین ورزشکاران تقسیم کرده و توضیحات لازم جهت تکمیل پرسشنامه به ورزشکاران ارائه کرد. بعد از جمعآوری پرسشنامهها، بررسی اولیه انجام و افراد دارای معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. سپس جهت هماهنگی برای حضور در محل ارزیابی واقع در آزمایشگاه علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد و دریافت رضایتنامه شرکت در مطالعه با آنها تماس گرفته شد، بعد از حضور آزمودنیها در محل اجرای آزمون، توضیح کاملی در مورد پژوهش و آزمونهای موردنظر توسط محقق ارائه شد. هرکدام از افراد با رضایت کامل و بهطور اختیاری فرم رضایتنامه را تکمیل کرده و سپس مرحله اول جمعآوری اطلاعات، شامل اطلاعات جمعیتشناختی (قد، وزن، شاخص توده بدنی و اندام برتر ) انجام شد.
همه آزمونها در شرایط یکسان و در یک محل انجام شدند. آزمودنیها بعد از تکمیل فرم رضایتنامه و ثبت اطلاعات جمعیتشناختی، برای انجام آزمونها آماده میشدند. بعد از آشنایی آزمودنیها با روش اجرای آزمونها و 10 دقیقه گرم کردن، در ابتدا، آزمون عملکردی ثبات عصبیعضلانی پویا که شامل 11 خردهآزمون (1. آزمون تنفس کلیشهای (تصویر شماره 1)،
2. آزمون تنظیم فشار داخل شکمی (تصویر شماره 2)،
3. آزمون دیافراگم (تصویر شماره 3)،
4. آزمون فلکشن ران (تصویر شماره 4)،
5. آزمون بالا آوردن پاها در وضعیت طاقباز (تصویر شماره 5)،
6. آزمون فلکشن تنه و گردن در وضعیت طاقباز (تصویر شماره 6)،
7. آزمون بلند کردن بازوها در وضعیت طاقباز (تصویر شماره 7)،
8. آزمون اکستنشن تنه در حالت دمر (تصویر شماره 8)،
9. آزمون قرار گرفتن در وضعیت چهار دست و پا (تصویر شماره 9)،
10. آزمون وضعیت خرس (تصویر شماره 10)،
11. آزمون اسکات (تصویر شماره 11)) [19] بود،
اجرا کردند و طبق دستورالعمل مشخصشده و در فرم مخصوص ثبت امتیازات، بهصورت کیفی امتیاز 1 تا 4 به هر کدام از آزمونها داده میشد. (امتیاز 1= ناتوانی در انجام آزمون، امتیاز 2= اجرا کردن ضعیف آزمون، امتیاز 3= کیفیت اجرا مناسب است اما ایدئآل نیست، امتیاز 4= وضعیت بدنی در انجام آزمون ایدئآل است (پیوست 1) [19].
فاصله بین هر کدام از خردهآزمونها بیشتر از 30 ثانیه نبود. همچنین هریک از آزمونها 2 مرتبه انجام میشد،. اولین اجرا برای اطمینان از آشنا شدن آزمودنیها با دستورالعمل آزمون و تکرار دوم برای ثبت امتیاز آزمونها انجام میشد [22]. بعد از پایان آزمونها هر کدام از آزمودنیها 10 دقیقه استراحت میکردند و سپس آزمون غربالگری حرکت عملکردی شامل 7 خردهآزمون (اسکات کامل بالای سر، گام برداشتن از روی مانع، لانچ خطی، انعطافپذیری کمربند شانهای، بالا آوردن پا بهصورت مستقیم از جلو، شنای سوئدی با پایداری تنه و ثبات چرخشی تنه) را طبق دستورالعمل این آزمون اجرا کرده و امتیازی بین صفر تا 3 به افراد داده میشد (امتیاز 3: انجام صحیح حرکت بدون حرکات جبرانی، امتیاز 2: انجام حرکت با حرکات جبرانی، امتیاز 1: ناتوانی از انجام حرکت بدون حرکات جبرانی و امتیاز صفر: ایجاد درد حین انجام حرکت یا انجام آزمون آشکارساز) [7، 29]. هر کدام از آزمونها 3 مرتبه انجام میشد و پایینترین امتیاز بهعنوان امتیاز فرد ثبت میشد [7، 25، 29]. تمامی آزمونها توسط یک آزمونگر (محقق) انجام شد که در ابتدای این مطالعه پایایی ارزیابی درون آزمونگر برای آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا برابر با 0/93 گزارش شده بود.
تجزیهوتحلیل دادهها
برای تجزیهوتحلیل اطلاعات بهدستآمده، از روشهای آماری توصیفی برای محاسبه میانگین و انحرافمعیار اطلاعات جمعیتشناختی (سن، قد، وزن و سابقه فعالیت) استفاده شد. از آزمون کولموگروف اسمیرنوف بهمنظور تعیین طبیعی بودن توزیع دادهها و برای بررسی ارتباط بین امتیازات آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا و آزمون غربالگری حرکات عملکردی از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. ضریبهای همبستگی به این صورت تفسیر شدند: صفر تا 0/25 نشاندهنده همبستگی کم یا نبود همبستگی، 0/25 تا 0/50 نشاندهنده همبستگی ضعیف، 0/50 تا 0/75 نشاندهنده همبستگی متوسط تا خوب، و بالاتر از 0/75 نشاندهنده همبستگی خوب تا عالی بود. تمامی اطلاعات در نرمافزار SPSS نسخه 27 و در سطح معنیداری 0/05≥P تجزیهوتحلیل آماری شدند.
یافتهها
تعداد 100 فوتبالیست با میانگین سنی19/8±2/2 سال، وزن 68/470±7/863 کیلوگرم و قد 177/13±5/24 سانتیمتر با میانگین سابقه 7/2±2/6 سال فعالیت در رشته فوتبال مشارکت داشتند (جدول شماره 1).
بررسی آزمون کولموگروف اسمیرنوف نشان داد توزیع دادهها طبیعی نبود (جدول شماره 2)، بنابراین برای بررسی ارتباط این دو آزمون از آزمون ناپارامتریک همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
میانگین کلی امتیاز آزمون غربالگری حرکات عملکردی برابر با 15/82±1/80 و امتیاز کلی آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا برابر با 31/88±1/99 بود (جداول شماره 3، 4).
باتوجهبه جداول شماره 5 و 6، نتایج بررسی ارتباط بین آزمون عملکردی ثبات عصبیعضلانی پویا و آزمون غربالگری حرکات عملکردی با استفاده از آزمون اسپیرمن، همبستگی بین امتیازات کلی این دو آزمون معنیدار بود (0/351=r).
همچنین، نتایج نشان داد زیرآزمون غربالگری حرکات عملکردی، شامل آزمون شنا همراه با ثبات تنه (0/392=r) و آزمون ثبات چرخشی تنه (0/261=r) با امتیاز کلی آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا دارای همبستگی معنیدار ضعیفی بودند. زیرآزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا، شامل آزمونهای تنطیم فشار داخل شکم (0/211=r)، دیافراگم (0/282=r)، آزمون فلکشن ران (0/194=r)، آزمون بالا آوردن پا از جلو (0/283=r) و آزمون فلکشن گردن و تنه (0/204=r) نیز با امتیاز کلی آزمون غربالگری حرکات عملکردی دارای همبستگی معنیدار ضعیفی بودند. بررسی کلی نتایج نشان داد همبستگی بین این دو آزمون معنیدار و ضعیف بود.
بحث
نتایج بررسی ارتباط بین آزمون عملکردی ثبات عصبیعضلانی پویا و آزمون غربالگری حرکات عملکردی نشان داد که همبستگی بین امتیازات کلی این دو آزمون معنیدار بود (0/351=r).همچنین، نتایج نشان داد که زیرآزمونهای غربالگری حرکات عملکردی، شامل آزمون شنا همراه با ثبات تنه (0/392=r)و آزمون ثبات چرخشی تنه (0/261=r) با امتیاز کل آزمون عملکردی ثبات عصبیعضلانی پویا دارای همبستگی معنیدار ضعیفی بودند. ازطرفدیگر زیرآزمونهای آزمون عملکردی ثبات عصبیعضلانی پویا، شامل آزمونهای فلکشن گردن و تنه (0/204=r)، فلکشن ران (0/194=r)، تنطیم فشار داخل شکم (0/211=r)، دیافراگم (0/282=r) و آزمون بالا آوردن پا از جلو (283/r=0) با امتیاز کلی آزمون غربالگری حرکات عملکردی دارای همبستگی معنیدار کم تا ضعیفی بودند.
بررسی مطالعات نشان میدهد باتوجهبه نو بودن آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا و با بررسی انجامشده توسط محققین، به نظر میرسد در مطالعهای به بررسی ارتباط این آزمون با آزمونهای عملکردی دیگر پرداخته نشده است. اگرچه برخی از مطالعات به بررسی ارتباط بین امتیاز آزمون غربالگری حرکات عملکردی و آزمونهای عملکردی دیگر پرداختهاند. هارش بارگر و همکاران، در مطالعهای به بررسی ارتباط بین آزمون غربالگری حرکت عملکردی با آزمون تعادل ستارهای و آزمون سیستم امتیازدهی خطای تعادل پرداختند. نتایج نشان داد بین آزمونهای FMS و SEBT (0/60=P و 0/07-=r)، FMS با (r=-0/02 و P=0/89) BESSرابطه کمی وجود داشت که این رابطه ازنظر آماری نیز معنیدار نبود [25].
چانگ و همکاران، در مطالعهای به این نتیجه رسیدند که بین آزمون FMS و آزمون تعادل ستارهای در موارد جزئی بهویژه ثبات تنه و تواناییهای انتقال پویا، همبستگی معنیداری وجود دارد. همبستگیهای متوسط تا خوب برای دستیابی در جهت قدامی تعادل ستارهای با اسکات کامل و لانژ خطی مشاهده شد. گام برداشتن از روی مانع نیز بهترتیب همبستگی متوسط تا ضعیفی با حداکثر دستیابی خلفی-میانی و خلفی نشان داده بود. همبستگی ضعیفی بین حداکثر رسیدن جانبی-خلفی تعادل ستارهای و ثبات چرخشی FMS مشاهده شد. محققین درانتها بیان کردند که ارتباط بین امتیازات اسکات کامل، گام برداشتن از روی مانع، لانژ خطی و ثبات چرخشی در FMS با امتیازات SEBT ممکن است بهدلیل استفاده از الگوهای حرکتی مشابه باشد [26].
با وجود اینکه آزمونهای عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا و غربالگری حرکات عملکردی هر دو برای ارزیابی کیفیت حرکت استفاده میشوند، اما تمرکز و روششناسی متفاوتی دارند. آزمون تثبیت عصبیعضلانی پویا بر ارزیابی کیفیت فعالسازی ثباتدهندههای داخلی ستون فقرات و الگوهای تنفسی مناسب برای بهینهسازی حرکت و ثبات مرکزی تأکید دارد. این روش بر پایه کینزیولوژی تکاملی است و هدف آن ارزیابی الگوهای حرکتی ایدئال با تمرکز بر هماهنگی عضلات و تنظیم فشار درون شکمی است [17، 19]، درحالیکه آزمون غربالگری حرکات عملکردی، الگوهای حرکتی بنیادی را ارزیابی میکند تا محدودیتها و عدم تقارنهایی را شناسایی کند که ممکن است افراد را در معرض آسیب قرار دهد [16]. بهبود ثبات مرکزی و هماهنگی نیز نقش کلیدی در بسیاری از مؤلفههای آزمون غربالگری حرکات عملکردی، مانند اسکات عمیق و لانج خطی دارد. این کنترل مناسب بر فعالسازی عضلات مرکزی به عملکرد بهتر در آزمونهای غربالگری حرکات عملکردی منجر میشود [30].
همچنین، تثبیت عصبیعضلانی پویا بر الگوهای حرکتی تکاملی تأکید دارد که مشابه الگوهای حرکتی بنیادی در آزمون غربالگری حرکات عملکردی هستند. با بهبود این الگوها، تثبیت عصبیعضلانی پویا به ارتقای کیفیت حرکت، کاهش عدم تقارنها و بهبود کلی تحرک عملکردی کمک میکند [31]. درنهایت درحالیکه تمرینات تثبیت عصبیعضلانی پویا از طریق بهبود الگوهای حرکتی بنیادی یک پایه قوی ایجاد میکند، ترکیب آن با تمرینات خاص ورزشی یا وظیفهمحور، امتیازات آزمونهای عملکردی را نیز بهبود میبخشد [30].
همچنین از میان 5 زیرآزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا که با امتیاز کلی آزمون غربالگری حرکات عملکردی ارتباط معنیدار داشتند، سه زیرآزمون دیافراگم، بالا آوردن پا از جلو و تنظیم فشار داخلی شکم، دارای سطح بالاتری از معنیداری بودند. دو زیرآزمون غربالگری حرکات عملکردی شامل شنا همراه با پایداری تنه و ثبات چرخشی که نیازمند ثبات ناحیه مرکزی هستند نیز دارای بیشترین ارتباط با امتیاز کلی آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا بودند؛ دلیل این ارتباط را نیز میتواند وابستگی به ثبات عضلات مرکزی و اهمیت آن در انجام مناسب این آزمونها دانست.
ازآنجاییکه فعالسازی مناسب دیافراگم بهعنوان یکی از عضلات مهم در تنظیم فشار داخل شکم برای ثبات ناحیه مرکزی نقش مهمی در تثبیت ستون فقرات ایفا میکند، مطالعات نشان دادهاند فشار درون شکمی به تنهایی بدون هرگونه فعالیت عضلات تنه باعث افزایش ثبات ستون فقرات کمری و محافظت از ستون فقرات در مقابل بارگزاری بیش از حد میشود [32, 33]. طبق مبانی نظری آزمون غربالگری حرکات عملکردی، سه حرکت از 7 حرکت این آزمون، شامل اسکات کامل، ثبات چرخشی و شنای سوئدی با ثبات تنه، بهطور خاص بهمنظور ارزیابی ثبات مرکزی و وظایف پویا در هرسه سطح فرونتال، ساجیتال و هوریزنتال هستند [9]. علاوهبراین، این آزمونها توانایی عضلات مرکزی را برای نگهداشتن کمپلکس کمری در یک موقعیت خنثی ارزیابی میکنند که نشان داده شده است این وضعیت برای بارگیری تنه، بدون آسیبدیدگی مطلوب است [10].
دو اصل مهم در رویکرد ثبات عصبیعضلانی پویا، فعالسازی مناسب و همزمان سیستم یکپارچه تثبیتکننده ستون فقرات (فلکسورها و اکستنسورهای گردنی، دیافراگم، عرضی شکم، مولتی فیدوس، کف لگن) و تنظیم ایدئال فشار داخل شکمی است. [16]. فعالیت این ثباتدهندههای ستون فقرات، بهمنظور بهینهسازی کارآیی حرکت و جلوگیری از اضافه بار مفاصل بسیار ضروری بوده و باید قبل از هر حرکت ساده و هدفمندی رخ دهد، فعالیت این ثباتدهندهها با هم بوده و بهطور مجزا فعالیت نمیکنند [34-36]. این پایداری مناسب در ستون فقرات با الگوی صحیح تنفس فراهم میشود. هرچند عضله دیافراگم در مرحله اولیه رشد فقط بهعنوان یک عضله تنفسی نقش ایفا میکند [37]، اما زمانی که نوزاد شروع به بلند کردن سر و پاهای خود از روی زمین میکند، بهعنوان یک عضله پاسچرال و ضدجاذبه نیز نقش ایفا میکند [18]. ازاینرو یکی از عضلات اصلی در تنظیم فشار داخلی شکم بوده که در ارزیابیهای عملکردی این رویکرد، بر فعالیت مناسب و درست این عضله تأکید زیادی شده است.
باتوجهبه نتایج بهدستآمده از این مطالعه، میتوان نتیجه گرفت، هرکدام از ابزارهای غربالگری، اطلاعات مختلفی را دریافت میکنند و باید بهعنوان ابزاری مجزا برای ارزیابی الگوهای حرکتی مورد استفاده قرار گیرند تا بتوانند نقصها و کاستیهای یکدیگر را جبران کنند. آزمون عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا بر ثبات مرکزی همراه با یک الگوی تنفسی مناسب و الگوهای حرکتی تکاملی تمرکز دارد، درحالیکه آزمون غربالگری حرکات عملکردی بر غربالگری محدودیتها و عدم تقارنهای حرکات عملکردی متمرکز شده است. همچنین، نقش عضلات تنفسی و تنظیم فشار داخلی شکم که یکی از اجزای مهم در ثبات ناحیه مرکزی است در اکثر آزمونهای عملکردی موجود مورد توجه واقع نشده است. بنابراین در پایان میتوان اینگونه نتیجه گرفت که هریک از این آزمونها به تنهایی نمیتوانند تمام جنبههای عملکرد عصبیعضلانی و حرکتی را پوشش دهند و ترکیب این آزمونها میتواند دیدگاه جامعتری در مورد وضعیت کلی ورزشکاران فراهم کند. این یافتهها بر نیاز به استفاده از چندین ابزار ارزیابی مختلف در برنامههای تمرینی و پیشگیری از آسیبها تأکید میکند.
نتیجهگیری
نتایج نشان داد، آزمونهای عملکردی تثبیت عصبیعضلانی پویا و غربالگری حرکات عملکردی دارای ارتباط معنیدار اما ضعیفی هستند، این مسئله را میتوان بهعلت تفاوت در روششناسی و رویکردی دانست. آزمون تثبیت عصبیعضلانی پویا بر فعالسازی عضلات ثباتدهنده مرکزی و الگوهای تنفسی مناسب تأکید دارد، درحالیکه آزمون غربالگری حرکات عملکردی به شناسایی محدودیتها و عدم تقارنهای حرکتی و تعادل بین ثبات و تحرک متمرکز است. این مطالعه نشان داد فعالسازی و هماهنگی مناسب عضلات ثباتدهنده مرکزی میتواند عملکرد بهتر در آزمونهای غربالگری حرکات عملکردی را به دنبال داشته باشد؛ بهخصوص در آزمونهایی که به ثبات تنه و کنترل حرکات پویا نیاز دارند، این مسئله اهمیت بیشتری پیدا میکند. نقش عضلات تنفسی و تنظیم فشار داخل شکم بهعنوان یک عامل مهم در ثبات ناحیه تنه باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. چون نقطه اشتراک این دو آزمون اهمیت ثبات مرکزی در اجرای مناسب الگوهای حرکتی است. بهطورکلی، استفاده از چندین ابزار ارزیابی مختلف برای بررسی جنبههای مختلف حرکت در برنامههای تمرینی و پیشگیری از آسیبها ضروری به نظر میرسد تا دیدگاهی جامعتری از وضعیت کلی ورزشکاران ارائه شود.
این مطالعه دارای محدودیتهایی بود. اولین مورد، باتوجهبه ماهیت آزمونهای عملکردی و امتیازدهی کیفی به اجرای آزمونها، ممکن است این امتیازات تحت تأثیر قضاوت و ذهنیت ارزیاب قرار گیرند که این میتواند باعث کاهش دقت و قابلیت اطمینان نتایج شود.
محدودیت دوم، نو بودن آزمون تثبیت عصبیعضلانی پویا بود. با بررسیهای انجامشده این مطالعه، اولین مطالعهای است که بر روی این آزمون بهطور کامل انجام شده است. بنابراین قابلیت پایایی نتایج ارزیابی ممکن است تحت تأثیر سطح تجربه و آموزش ارزیاب قرار گیرد. باوجود اینکه قابلیت تکرارپذیری درون و بین آزمونگر در این آزمون در یک مطالعه دیگر توسط محقق در سطح خوب و بسیار خوب معرفی شده بود، اما در تفسیر و استفاده از نتایج این مطالعه باید این محدودیتها مورد توجه قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی در نظر گرفته شده و کد اخلاق به شماره IR.SSRC.REC.1402.147 دریافت شده است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه دکتری تخصصی مجتبی کامکار در گروه حرکات اصلاحی و آسیب شناسی ورزشی دانشگاه گیلان میباشد. این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان بهطور یکسان در مفهوم و طراحی مطالعه، جمعآوری و تجزیهوتحلیل دادهها، تفسیر نتایج و تهیه پیشنویس مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از شرکتکنندگان به خاطر همکاریشان در این مطالعه تشکر و قدردانی میکنند.
References
References