نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، دانشکده نربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گیلان،رشت، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background and Aims The gymnastics functional measurement tool (GFMT) is comprised of 10 tests that evaluate the fitness level of gymnasts. Its scoring system is standardized and approved at different competitive levels. This study aims to investigate the relationship between the GFMT scores and the incidence of injuries in young male gymnasts.
Methods This is an analytical/correlational field study and 40 male gymnasts aged 8-18 from Guilan and Qazvin provinces in Iran (Mean age: 12.45±2.60 years, height: 1.48±0.18 m, weight: 40.90±13.71 kg, and sports activity history: 5.75±2.41 years) who were selected using a convenience sampling method. Ten GFMT tests were first performed for the gymnasts, and then the Oslo Sports Trauma Research Center Overuse Injury Questionnaire was used to record sports injuries during training and competitions for six months in a monthly basis. Statistical analysis was done in SPSS v.23 software using the Eta correlation coefficient at a significance level equal to or less than 0.05.
Results The results of the correlation tests showed a significant negative relationship between the GFMT scores and the incidence of sports injuries in the upper limbs of gymnasts (P=0.039), but there was no significant relationship in the lower limbs (P=0.616). and trunk (P=0.938).
Conclusion There may be a relationship between the GFMT scores and the incidence of sports injuries in the upper limbs of young male gymnasts. The GFMT scores can help the coaches and therapists in prevention of injuries in the upper limbs of male gymnasts.
کلیدواژهها [English]
Introduction
Gymnastics is one of the most challenging sports, requiring the highest level of physical fitness and technical skill. This sport involves complex and repetitive movements that can put excessive pressure on joints, leading to chronic injuries. These injuries can be acute or chronic and result from repetitive actions that exceed the body's natural range of motion. Functional screening is crucial in sports science, aiming to identify risk factors and prevent injuries. It plays a vital role in reducing athletes' injuries and helps develop preventive strategies. One of the methods for functional screening is the gymnastics functional measurement tool (GFMT), which comprises 10 tests that evaluate the fitness level of gymnasts. It has a standardized scoring system, approved at different competitive levels.
Despite the importance of functional measurement in gymnastics, there is a significant research gap in understanding the results for male gymnasts. This gap highlights the need for further investigation into the relationship between functional screening test scores and the incidence of sports injuries in male gymnasts. Therefore, this study aims to investigate the relationship between the GFMT scores and the incidence of injuries in young male gymnasts.
The gymnastics functional measurement tool (GFMT) is comprised of 10 tests that evaluate the fitness level of gymnasts. Its scoring system is standardized and approved at different competitive levels. This study aims to investigate the relationship between the GFMT scores and the incidence of injuries in young male gymnasts.
Materials and Methods
This is an analytical/correlational study. The study population includes young male gymnasts from Guilan and Qazvin provinces in Iran. Using a convenience sampling method, 40 gymnasts were selected. The inclusion criteria were age 8-18 years, at least three years of sports activity in the field of gymnastics, being a member of the provincial club or team and participation in the provincial competitions. The participants did not do any intense physical activity 48 hours before the test and had their last meal three hours before the tests. First, the height and weight of the subjects were measured using a caliper and a digital scale, respectively. To prevent injuries, the subjects performed stretching and warm-up movements for 10 minutes. Then, ten GFMT tests for gymnasts were implemented, including the rings hold test, vertical jump test, hanging pikes test, shoulder flexibility test, agility test, overgrip pull-up test, split test, handstand push-up test, star excursion balance test, and handstand test. Each test was done on a 10-point scale and the total score was 100. The number of sports injuries during training and competition was measured using the Oslo Sports Trauma Research Center Overuse Injury Questionnaire. The incidence of sports injuries was recorded monthly for six months. Statistical analysis was done in SPSS v.23 software using descriptive statistics (mean and standard deviation, percentage) and inferential statistics (Eta correlation coefficient). The significance level was set at 0.05.
Results
During the 6 months of study, 74 injuries were recorded. Among these, ligament strain was the most common injury, followed by muscle strain, and the least common type of injury was bone injury/fracture. The lower extremity was the most common site of injury. Most of the injuries had mild severity. The most common injured tissues were ligaments and muscles. The most common injured area was the ankle, followed by the wrist. The least injured areas were the head, neck, forearm, and knees.
There was a significant negative relationship between the GFMT scores and the incidence of sports injuries in the upper limbs of gymnasts (P=0.039), but there was no significant relationship in the lower limbs (P=0.616). and trunk (P=0.938) .
Conclusion
There may be a relationship between the GFMT scores and the incidence of sports injuries in the upper limbs of young male gymnasts. The GFMT scores can help the coaches and therapists in the prevention of injuries in the upper limbs of male gymnasts.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
This study was approved by the Ethics Committee of the University of Guilan (Code: IR.GUILAN.REC.1401.075).
Funding
The paper was extracted from the PhD. Dissertation or extracted from a research project of the first author, Department of Sports Injury and Corrective Exercise, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran.
Authors' contributions
Conceptualization and Supervision: Zaher Ashour, Hassan Daneshmandi; Methodology: Zaher Ashour, Hassan Daneshmandi; Investigation, Writing – original draft, and Writing – review & editing: Both authors; Data collection: Zaher Ashour; Data analysis: Zaher Ashour, Hassan Daneshmandi; Funding acquisition and Resources: Zaher Ashour, Hassan Daneshmandi
Conflict of interest
The authors declared no conflict of interest
مقدمه و اهداف
ژیمناستیک ورزشی است که به سطح بالایی از توانایی بدنی و مهارت فنی نیاز دارد. مطالعات انجمن ملی ورزش دانشگاهی آمریکا نشان داده است این ورزش به دلیل مانورهای دشوار و تمرینات در طول سال، یکی از مستعدترین ورزشها برای آسیب است [1]. حرکات تکراری در ژیمناستیک میتواند مفاصل را بیش از حد تحت فشار قرار دهد و این امر منجر به آسیبهای حاد میشود که میتواند به آسیبهای مزمن تبدیل شود. این بارها تکراری همراه با حرکاتی که بهطور منظم از محدوده آناتومیکی طبیعی فراتر میروند، بهطور بالقوه میتوانند به آسیب منجر شوند [2]. در ژیمناستیک رقابتی، میزان آسیب سالانه در ژیمناستیککاران باشگاهی مرد و زن در ایالات متحده 294 درصد گزارش شده است [3].
غربالگری عملکردی با اهداف گوناگون صورت میگیرد. یکی از این اهداف که در علوم ورزشی بسیار مهم است، شناسایی عوامل خطرآفرین بیرونی و درونی آسیبها و تلاش برای پیشگیری و کاهش آسیبهای ورزشکاران است. ازاینرو غربالگری بهعنوان پیشبینیکننده آسیب نقش بسیار مهمی در راستای توسعه استراتژیهای پیشگیرانه از آسیب ورزشکاران ایفا میکند [4]. این فرایند همچنین میتواند برای کمک به پیشگیری از آسیب با شناسایی نقصهای و ناهنجاریهای عملکردی در ارتباط با ورزش موردنظر استفاده شود. فرایند غربالگری در بسیاری از کشورهای پیشرفته در تمرینات پیشفصل مسابقات ورزشی و در بسیاری از رشتههای توسعهیافته صورت میپذیرد [5].
فرایند غربالگری نهتنها بهمنظور کاهش احتمال بروز آسیب، بلکه همچنین برای توسعه برنامههای پیشگیری از آسیب در آینده حائز اهمیت است. غربالگری همچنین میتواند اطلاعاتی راجع به برنامه تمرینی طراحیشده بر پایه الگوهای حرکتی ایجاد کند. افرادی که در غربالگری امتیاز ضعیفی میگیرند در فعالیتهای منظم از الگوهای حرکتی جبرانی استفاده میکنند. اگر این فعالیتهای جبرانی ادامه یابد، الگوهای حرکتی نامطلوب تقویت و منجر به بیومکانیک غلط و احتمال وقوع آسیب در آینده میشوند. سیستمهای غربالگری و ارزیابی عملکردی همچنین بهمنظور درجهبندی الگوهای حرکتی عملکردی دارای اختلال به وجود آمدهاند. دستهبندی اطلاعات به تشخیص مشکلات موجود در این الگوها کمک کرده و پس از تشخیص آنها میتوانیم برروی ضعیفترین و محدودترین بخش از زنجیره الگوی حرکتی تمرکز کنیم، چراکه تأکید بر روی همه نقاط ارتباط موجود در زنجیره بهجای تمرکز بر روی ضعیفترین نقاط، تغییری در قدرت و استحکام زنجیره ایجاد نمیکند [6].
با نگاهی به پیشینه پژوهش درزمینه ابزارهای غربالگری حرکات عملکردی میتوان پی برد که این ابزار در کشورهای دیگر و در برخی از رشتههای ورزشی، مانند فوتبال، ژیمناستیک، فوتبال استرالیایی و رقص طراحی و اجرا شده است که در اینجا بهطور خلاصه به این موارد پرداخته خواهد شد. گابه و همکاران در سال 2004 غربالگری اسکلتیعضلانی و عملکردی را در فوتبال استرالیایی انجام دادند. غربال آنها بر روی 126 بازیکن مرد قبل از شروع فصل ورزشی جدید صورت گرفت. متغیرهای دامنه حرکتی مفصل ران، انعطافپذیری ستون فقرات کمری و مچ پا توسط یک آزمونگر نخبه سنجیده شد. نتایج نشاندهنده کاهش انعطافپذیری مفصل مچ پا و افزایش عوامل خطرآفرین آسیب اندام تحتانی با افزایش سن بود. نتایج آنها همچنین نشاندهنده عدم ارتباط میان دامنه حرکتی مفصل ران با آسیبهای اندام تحتانی بود که البته با شگفتی محققان در این زمینه همراه بود [7].
در رقص نیز غربالگری حرکات عملکردی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج جالبی ازاین تحقیق به دست آمده است. اشتاینبرگ 1320 رقصنده و 226 غیررقصنده را مورد بررسی قرار داد. مؤلفههای اصلی موردارزیابی آنها دامنه حرکتی مفاصل ران، زانو، مچ پا و ستون فقرات بود. در این مطالعه آنها به این نتیجه رسیدند که در آزمودنیها با افزایش سن، پلانتار فلکشن مچ پا و چرخش خارجی ران افزایش و ابداکشن ران کاهش مییابد. توصیه آنها این بود که مربیان رقص باید بر روی حفظ انعطافپذیری طبیعی و نه افزایش آن تأکید داشته باشند [8]. این مطالعه شبیه به مطالعهای بود که توسط همیلتون بر روی بالرینها صورت گرفته بود. اگرچه تعداد نمونههای آنها (28 نفر متشکل از 14 زن و 14 مرد) بسیار کمتر بود. آنها گزارش کردند زنان در طول سالهای رقص خود با افزایش چرخش خارجی مفصل ران و کاهش چرخش داخلی در این مفصل مواجه میشوند که این نتایج در مردان کاملاً برعکس بود [9].
در پیشینه پژوهش درزمینه پیشبینی آسیب در ژیمناستیک میتوان به مطالعه آرابالو نونیز و همکاران در سال 2018 اشاره کرد. این مطالعه به پیشبینی آسیب در ژیمناستیک هوازی براساس متغیرهای آنتروپومتریک میپردازد. در این تحقیق، در مجموع 73 ورزشکار شرکت کردند که از این تعداد، 51 ورزشکار در رشته ژیمناستیک و مابقی در سایر رشتهها فعالیت میکردند. متغیرهای مستقل خصوصیات آنتروپومتریک هر دو اندام تحتانی بودند. متغیر وابسته آسیبدیدگی در پایان فصل بود. طبق نتایج آنها مدل آماری نشان داد تأثیر زاویه Q بر احتمال بروز آسیب بسته به وزن ژیمناستیک متفاوت است. ازطرفی، زاویه Q بیش از حد یک عامل بروز آسیب است. توصیه آنها این بود که مطالعاتی که ویژگیهای آنتروپومتریک را تجزیهوتحلیل میکنند میتوانند به درک اینکه چه متغیرها یا پارامترهایی ممکن است باعث آسیب ورزشکاران ژیمناستیک شوند کمک کنند [2]. پیشینه پژوهش درمورد ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک در سال 2006، ابزاری برای ارزیابی آمادگی عملکردی ژیمناستیکها تحت عنوان آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک توسط اسلیپر و همکاران طراحی شد. این ابزار با استفاده از آزمونهایی که خاص ورزش ژیمناستیک بودند میان متغیرهای انعطافپذیری، سرعت، توان، قدرت، استقامت عضلانی و تعادل، یکپارچگی ایجاد کرد و توسط کارشناسان متخصص در این زمینه مورد تأیید قرار گرفت [10].
اسلیپر و همکاران در سال در این زمینه به بررسی نرم هنجاری و روایی ابزار آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک با مطالعه بر روی 105 ژیمناستیک زن با دامنه سنی 6 تا 18 سال پرداختند. درمجموع نمره آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک از اعتبار بالایی برخوردار بود. بااینحال این ابزار در تعیین میزان آسیبها ناتوان بود و تنها نقصها و ناهنجاریهای عملکردی را آشکار میکرد [11]. اسلیپر و همکاران نیز در سال 2016 یک تحقیق در این زمینه با عنوان «اندازهگیری تواناییهای بدنی در ژیمناستهای مرد: ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک مردان» بر روی83 ژیمناست مرد در رده سنی 7 تا 18 سال انجام دادند. نتایج این مطالعه پشتیبانی اولیه از اعتبار سازه و قابلیت اطمینان آزمون ـ آزمون مجدد آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک را ارائه میکند [12].
اسلیپر و همکاران در سال 2020 به مطالعه شناسایی عوامل خطر آسیب در ژیمناستیک دانشگاهی بانوان با ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک پرداختند. هدف از تحقیق این بود که آیا نمره کل در آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک یا مؤلفههای آزمون فردی میتواند زنان ژیمناستیککار دانشگاهی را که در معرض خطر آسیبدیدگی هستند شناسایی کند. شرکتکنندگان 100 ژیمناست زن از 7 تیم انجمن ملی کالج بودند. مداخلات ژیمناستها با آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک (پرش طول، بلند کردن پاهای آویزان، سرعت چابکی، دوی 20 متر، کشش، فشار، بالا رفتن با طناب، ایستادن روی دست، انعطاف اندام تحتانی و انعطافپذیری شانه) مورد آزمایش قرار گرفت. مربی در طول یک فصل مصدومیت را ثبت کرد.
از مدلسازی رگرسیون لجستیک برای ارزیابی رابطه بین هر آزمون فردی و ایجاد آسیبهای اندام فوقانی، اندام تحتانی یا تنه استفاده شد. درمجموع 182 آسیب از 100 ژیمناست در آنالیز گنجانده شد. 78 ژیمناستیک آسیب دیدند (78 درصد) و بیشتر آسیبها در اندام فوقانی بود. شایعترین نوع آسیب شامل رگبهرگ شدن و کشیدگی بود. برای آسیبهای تنه، نمره بالاتر در آزمون پرش طول بهطور قابلتوجهی با کاهش آسیبهای تنه همراه بود (OR 0/69، 95% CI0.52-0/91، P=0/01). این یافته قابلتوجه پس از تنظیم برای سن، توده بدنی، سالهای رقابت، آسیب قبلی، جراحی قبلی و شکستگی قبلی باقی ماند (OR 0/69 ،95% فاصله اطمینان (CI): 0/47-1/01،P=0/05)، هر 1 امتیاز پرش طول مربوط به 3/4 سانتیمتر اضافی در ارتفاع پرش، خطر آسیب به تنه را تا 30 درصد کاهش داد. بهجز این هیچ غربالگری دیگری با آسیب مرتبط نبود [13]. ازاینرو استفاده از آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک MGFMT میتواند برای شناسایی نقص در تواناییهای بدنی خاص ورزشی استفاده شود و ممکن است در پیشگیری از آسیب مفید باشد.
یکی از موارد استفاده از ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک در مطالعه جوزیف و همکاران در سال 2017 با عنوان «روایی و پایایی سازه ارزیابی ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک در طبقهبندی ژیمناستهای زن رقابتی در کانادا» بود. در این تحقیق، 95 ژیمناست زن انتخاب شدند که سن آنها بین 8 تا 18 سال بود. معیارهای ورود به مطالعه شامل رقابت در ردههای ژیمناستیک از سطح ب 2 تا سطح عملکرد بالا بود. حداقل 10 ژیمناست در هر رده رقابتی انتخاب شدند. نتایج این مطالعه نشان داد رابطهای عالی بین نمرات کل و طبقهبندی سطح براساس تحلیلهای کانادایی وجود دارد.
تجزیهوتحلیل رابطه بین امتیازات آیتمهای فردی آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک و سطح مسابقه ژیمناستها نشان میدهد تقریباً همه آیتمها به سطح مسابقه ژیمناستیک ارتباط دارد [14]. آنها اشاره میکنند این ابزار اندازهگیری عملکردی روایی خوبی دارد. در طبقهبندی مهارتی فنی ژیمناستها براساس کلاسبندی سطح مسابقات استفاده میشود. طبق مطالعه جوزف و همکاران این ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک، از اعتبار خوبی در طبقهبندی مهارتی فنی ژیمناستها براساس ردهبندی سطح مسابقات برخوردار است.
باتوجهبه آنچه که بیان شد میتوان به این نتیجه رسید که اهمیت اندازهگیری عملکردی در ورزش ژیمناستیک بهخوبی درک شده است، اما خلأ تحقیقاتی و شناخت کافی از ورزشکاران ژیمناستیککاران پسر در این زمینه هنوز به قوت خود باقی مانده است، باتوجهبه تحقیقات اندک در حیطه ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک، برای پیش بینی آسیب در ورزش ژیمناستیک و همچنین باتوجهبه این مسئله که در این زمینه هیچ مطالعهای در داخل ایران یافت نشد که بر روی ورزشکاران ژیمناستیککار پسر انجام شده باشد، ضروری به نظر میرسد که در این زمینه تحقیقی صورت گیرد. باتوجهبه این ضرورت محققان تحقیق به دنبال بررسی ارتباط میان نمره آزمون غربالگری حرکت عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی در ژیمناستهای پسران بودند.
مواد و روشها
طرح تحقیق مطالعه حاضر بهصورت میدانی انجام شد و از نوع تحقیقات تحلیلی و همبستگی بود. این تحقیق به لحاظ روش جمعآوری اطلاعات در گروه مطالعات آیندهنگر قرار دارد. جامعه آماری موردمطالعه شامل ژیمناستیککاران نوجوان و جوان استان گیلان و قزوین بود. باتوجهبه محدودیت تعداد ژیمناستیککاران پسر، نمونه آماری تحقیق، شامل 40 نفر از پسران ژیمناستیککار بهعنوان نمونه دردسترس و بهطور غیرتصادفی انتخاب شدند. معیارهای ورود به مطالعه: دامنه سنی 8 تا 18 سال، دستکم 3 سال سابقه ورزشی در رشته ژیمناستیک و ژیمناستیککاران باشگاهی که عضو باشگاه یا تیم استان بودند و در فصل مسابقات سراسری جوانان شرکت کرده بودند. شرایط خروج از تحقیق: آزمودنیهایی که کمتر از 2 جلسه در هفته تمرین میکردند، آزمودنیهایی که به هر دلیلی نمی توانستند بهصورت ماهانه پرسشنامه آسیب را تکمیل کنند و همچنین نمیتوانستند در کل فرایند آزمونگیری شرکت داشته باشند. جهت کسب اطلاعات لازم و مشخصات فردی ژیمناستیککاران و بعد از هماهنگی با هیئت ژیمناستیک استان گیلان و قزوین رضایتنامه کتبی از ورزشکاران و اولیای شرکتکنندگان گرفته شد. ازطریق پرسشنامهای که بین سوابق پزشکی ورزشی و فرم رضایتنامه جمعآوری شد. سپس آزمودنیها در جلسهای با وسایل و نحوه اجرای آزمونها و نکاتی که در طی این پژوهش بایستی مدنظر قرار دهند، بهصورت کتبی و شفاهی آشنا شدند. آزمودنیها 48 ساعت قبل از اجرای آزمون هیچگونه فعالیت شدید بدنی نداشتند. همچنین آنها 3 ساعت قبل از اجرای آزمونها آخرین وعده غذایی خود را مصرف کردند. ابتدا قد و وزن آزمودنیها بهوسیله قدسنج و ترازوی دیجیتالی گرفته شد. آزمودنیها بهمنظور جلوگیری از بروز آسیبدیدگی بهمدت 10 دقیقه به اجرای حرکات کششی و گرم کردن بدن پرداختند. در ادامه آزمونهای اندازهگیری حرکات عملکردی ویژه ژیمناستیک برای ژیمناستیککاران به اجرا درآمد. بهطوریکه پس از تکمیل بررسیها، ژیمناستیککاران 10 آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک، شامل آزمون نگهداشتن حلقهها در حالت آویزان، پرش عمودی، بارفیکس با پاهای خم، انعطافپذیری شانه، چابکی، بارفیکس زانو خم، باز کردن 180 درجه پاها، ایستادن بر روی دستها با فشار بر زمین، تعادل ستاره، تعادل در وضعیت ایستادن روی دستها را انجام دادند (جدول شماره 1).
از شرکتکنندهها در روز و ساعت تمرین معمولی ایشان و بعد از گرم کردن مناسب تستهای اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک گرفته شد. هر یک از این آزمونها در یک مقیاس 10 امتیازی انجام گرفت و مجموع حداکثر امتیازات 100 نمره بود [12]. در ادامه با هماهنگی مربیان تیمهای شرکتکننده، میزان آسیبهای ورزشی آزمودنیها در حین تمرین و مسابقه با استفاده از پرسشنامه ثبت آسیب اسلو نروژ بررسی شد [15]. میزان بروز آسیبهای ورزشی بهصورت ماهانه و به مدت 6 ماه ثبت شد. دادهها ماهانه جمعآوری شدند. در این پژوهش آسیبهایی که در تمرین یا مسابقه رخ میداد و طی آن ورزشکار آسیبدیده درد داشت، بر اساس توضیحاتی که ورزشکار آسیبدیده به مربیان و پژوهشگر میداد ثبت شد. تمامی اندازهگیریها توسط محقق و مربیان تیمها اجرا شد.
ابزار پژوهش
دستگاههای مورداستفاده در ژیمناستیک مردان (دارحلق، بارفیکس، پارالل) قدسنج نواری، ترازو دیجیتال، تخته تست ستاره و زمانسنج.
روش آماری
تجزیهوتحلیل آماری دادههای خام بهدستآمده از اندازهگیریها توسط نرمافزار SPSS نسخه 23 انجام شد که در 2 بخش توصیفی و استنباطی ارائه شده است. ابتدا به اطلاعات فردی آزمودنیها و اطلاعات توصیفی متغیرهای پژوهش در بخش توصیفی و سپس آزمون فرضیه در بخش استنباطی پرداخته شد. آزمونهای آماری ضریب همبستگی اتا در سطح معناداری برابر یا کوچکتر از 0/05 انجام شد.
یافتهها
بررسی درصد و فراوانی انواع آسیبهای ورزشی
نتایج آمار توصیفی نشان داد در طول 6 ماه انجام تحقیق حاضر، 74 آسیب به ثبت رسیدند. از این بین آسیبهای کشیدگی رباط رایجترین نوع آسیبدیدگی و اندام تحتانی رایجترین موضع بروز آسیب بودند. اکثر آسیبها با شدت خفیف رخ دادند. رایجترین بافت آسیبدیده رباط و عضله گزارش شد. آزمودنیهای تحقیق حاضر را 40 ورزشکار رشته ژیمناستیک تشکیل دادند که میانگین و انحراف معیار سن، قد، وزن و سابقه فعالیت آنها در جدول شماره 2 آمار توصیفی مشخصات فردی آزمودنیها گزارش شده است.
در جدول شماره 3، خلاصه فراوانی و درصد فراوانی از آمار توصیفی ناحیه آسیب، اندام آسیبدیده، نوع آسیب، بافت آسیبدیده، دوری از میادین به علت آسیب، شدت درد و آسیب مجدد را گزارش کرده است.
نتایج نشان میدهد رایجترین ناحیه آسیبدیده، مچ پا است و پس از آن آسیبهای مچ دست قرار دارند. کمترین ناحیه آسیبدیده نیز سر، گردن و ساعد و زانو هستند. نتایج نشان میدهد رایجترین نوع آسیب، کشیدگی رباط است و پس از آن آسیبهای کشیدگی عضله قرار دارند، کمترین نوع آسیب نیز آسیبهای استخوانی یا شکستگی هستند. طبقهبندی آسیب براساس شدت آن، در جدول شماره 3 آورده شده است. نتایج نشان داد اکثر آسیبهای رخداده در طول مدت انجام تحقیق، با شدت خفیف بودهاند. شاخص بعدی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت، اندامهای آسیبدیده بود، بیشترین آسیبهای رخداده در ناحیه اندام تحتانی و کمترین آن در ناحیه تنه بود. ازلحاظ شاخص بافت آسیبدیده نتایج نشان میدهد بیشترین آسیبها در رباط رخ داده و کمترین آسیبها در بافت پوست و استخوان رخ داده است (جدول شماره 3).
همچنین، پراکنش بین نمره آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستکی با میزان بورز آسیبهای ورزشی در اندام فوقانی، تنه و اندام تحتانی، به ترتیب در تصاویر 1، 2 و 3 مطرح شده است.
جدول شماره 4 خلاصهای از آمار توصیفی متغیرهای پژوهش را نشان میدهد.
نتایج آمار توصیفی نشان داد تعداد افراد که در اندام فوقانی آسیب داشتند مساوی با تعداد افرادی است که آسیب نداشتند. در تنه تعداد افرادی که آسیب نداشتند بیشتر از افرادی بود که آسیب داشتند. اما در اندام تحتانی برعکس بود. طوریکه تعداد افراد که آسیب داشتند بیشتر از افرادی بود که آسیب نداشتند (جدول شماره 5).
نتایج آزمون ضریب همسبتگی اتا برای بررسی رابطه بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی (اندام فوقانی، تنه، اندام تحتانی) در ژیمناستها نشان داد بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی اندام فوقانی (0/001=p) در ژیمناستها رابطه منفی معنیداری وجود دارد. اما بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی اندام تحتانی (0/638=p) و تنه (0/916=p) در ژیمناستیککاران رابطه معنیداری وجود ندارد (جدول شماره 6).
بحث
هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین نمرات ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی در ورزشکاران ژیمناستیک بود. نتایج تحقیق حاضر نشان داد میزان شیوع آسیب در ورزشکاران ژیمناستیککار بالا است. طوریکه 25/7 درصد از آسیبهای رخداده در ناحیه مچ پا بوده و 37/8 درصد از آسیبهای رخداده از نوع کشیدگی رباط است. اندام تحتانی با 43/2 درصد رایجترین موضع بدن برای بروز آسیب گزارش شد. طبقهبندی آسیب براساس شدت آن، نتایج نشان داد که 40/5 درصد با شدت خفیف بودهاند. بیشترین آسیبهای رخداده در ناحیه اندام تحتانی با 43/2 درصد بود. بافت آسیبدیده 43/2 درصد در رباط بوده است. همانطور که در بخش نتایج گزارش شد بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک با نرخ بروز آسیبهای ورزشی در اندام فوقانی در ژیمناستها رابطه منفی معنیداری وجود دارد، اما در اندام تحتانی و تنه رابطه معنیداری وجود ندارد.
یافتههای این مطالعه نشان میدهد تمرکز بر روی فاکتورهای مربوط به آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی برای اندام فوقانی بهمنظور افزایش قدرت و آمادهسازی فرد بهطور بالقوه میتواند مورد توجه قرار گیرد. براساس جستوجوی محقق مطالعهای در این زمینه یافت نشد که به بررسی بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک مخصوص مردان با میزان بروز آسیبهای ورزشی بپردازد. ازاینرو میتوان گفت نتایج این تحقیق که نشان داد استفاده از آزمونهای عملکردی شاخص خوبی برای اندازهگیری و ارزیابی حرکتی عملکردی در اندامهای مختلف است با یافتههای لینگ و همکاران [13]، لین و همکاران [16] و باتنگار و همکاران [17] همراستا است.
در مطالعه اسلیپر و همکاران شناسایی عوامل خطر آسیب در ژیمناستیک دانشگاهی بانوان با استفاده از ابزار اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک مخصوص بانوان انجام شد. هدف از تحقیق این بود که آیا نمره کل در آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک یا مؤلفههای آزمون فردی میتواند زنان ژیمناستیککار دانشگاهی را که در معرض خطر آسیبدیدگی هستند شناسایی کند، توزیع امتیازات پرش عمودی برای ژیمناستهایی که آسیبدیدگی نیمتنه ندارند، بیشتر از ژیمناستهایی است که در همان ناحیه آسیب دیدهاند. درحالیکه ژیمناستهایی که در طول فصل هیچ آسیبی ندیده بودند، در آزمون پرش عمودی امتیاز 5 یا بالاتر را کسب کردند [13]. مقایسه نتایج مطالعه حاضر که نشان داد ارتباط قابلتوجه بین نمرات تستها با بروز آسیب در منطقه هدف از تست وجود دارد با نتایج مطالعه ذکرشده در یک راستا است. به نظر میرسد در آزمونهای اندازهگیری حرکات عملکردی تعداد آزمونهایی که تمرکز بر روی بررسی منطقه اندام فوقانی دارند، تا حد خوبی این متغیرها را پوشش میدهند.
روس و همکاران، در مطالعهای به بررسی ارتباط بین نمره آزمون غربالگری حرکات عملکردی با نرخ بروز آسیبهای ورزشی در جامعه رقصنده پرداختند. درنهایت محققان این مطالعه گزارش کردند متغیرهای مربوط به نمره آزمون غربالگری حرکات عملکردی پس از آسیبهای ورزشی بهطور معنیداری کاهش پیدا کرد. از طرفی، کاهش معنیدارتری در نمرات مربوط به اسکات عمیق و لانچ درونخطی مشاهده شد [18]. باتنگار و همکاران، به ارتباط بین آزمون غربالگری حرکات عملکردی و عملکرد 18 والیبالیست (9 مرد و 9 زن) پرداختند. نتایج نشان داد کاهش عملکرد بهواسطه اثر منفی بر سیستم عصبی مرکزی باعث کاهش نمرات مربوط به آزمون غربالگری حرکات عملکردی در ورزشکاران والیبال میشود [17].
در مطالعهای دیگر لین و همکاران، گزارش کردند بروز آسیبهای ورزشی منجر به کاهش گشتاور عضلات اندام تحتانی، کاهش حداکثر ارتفاع پرش و درنهایت از این طریق منجر به ضعف در آزمون غربالگری حرکات عملکردی ورزشکاران رشته والیبال میشود [16]. در زمان بروز آسیبهای ورزشی نقش سیستم عصبی مرکزی در کنترل حرکت کاهش مییابد و این کنترل به تعامل سیستم و محیط واگذارمیشود، بنابراین ممکن است این مسئله در وضعیت پیشبینیناپذیر محیطی به کاهش نمرات مربوط به آزمون غربالگری حرکات عملکردی منجر شود، بروز آسیب ورزشی هم باعث کاهش توانایی تولید نیرو، هماهنگی عصبیعضلانی، دقت کنترل حرکتی، حس عمقی، ثبات مفصلی، همانقباضی عضلات و افزایش زمان عکسالعمل میشود که نتیجه اصلی آن کاهش مشخص در نمرات عملکردی است [19]. در نقطه مقابل، روس و همکاران، به اثر پروتکل خستگی و بروز آسیبهای ورزشی بر نمره آزمون تعادل ستاره در 35 رقصنده پرداختند. در این مطالعه کاهش معنیداری در نمرات مربوط تعادل و ثبات پاسچر این ورزشکاران مشاهده نشد [18]. بنابراین مطالعه ذکرشده با مطالعه حاضر همسو نیست. باید توجه داشت جامعه آماری و پروتکل مربوط به عملکرد اندام تحتانی مطالعه ذکرشده با مطالعه حاضر متفاوت است. درنتیجه احتمالا تفاوت در این متغیرها ازدلایل مهم ایجاد تناقض در نتایج پژوهش مذکور در مقایسه با پژوهش حاضر است. بنابراین، هنگام مقایسه نتایج مطالعات در این زمینه باید به این موارد توجه کرد و احتیاط لازم را در نظر داشت. عملکرد بهینه در اندامهای مختلف بدن بهطور طبیعی هنگامی رخ میدهد که سیستم عصبی تحت فشار ناشی از جابهجایی بار ناآشنا، دچار خستگی و آسیب عضلانی نشود. این آسیب عضلانی، با کاهش در نیروی تولیدی عضله، توسط انقباض ارادی ایزومتریک بیشینه، بلافاصله پس از جابهجایی بار قابلاندازهگیری است [20].
متغیرهای مربوط به آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی، فرد را در یک پایه حمایتی باریک ازطریق حرکات گاموگام به چالش میکشند و به تحرک و ثبات کافی نیاز دارند که باید بهطور همزمان مورد استفاده قرار گیرد. درجه بالایی از کنترل حرکتی در ورزش ژیمناستیک موردنیاز است و کاهش سطح عملکرد در اجرای آزمون غربالگری حرکات عملکردی ممکن است نشاندهنده کاهش کنترل وضعیتی باشد. بنابراین عملکرد ضعیف در عناصر مربوط به آزمون غربالگری حرکات عملکردی برای عملکرد ورزشکاران ژیمناستیک مضر است و در حالت بدون آسیب شناسایی نمیشود. درنهایت باید گفت آسیبهای ورزشی باعث کاهش کارایی گیرندههای بدن میشود و دوره تأخیری واکنش عضلات اطراف مفصل را افزایش میدهد [21].
افزایش این زمان عکسالعمل انقباض عضلانی به علت عملکرد ضعیف گیرندههای مکانیکی موجب میشود مفصل فراتر از دامنه حرکتی معمولی باز شود و عضلات نمیتوانند بهسرعت فعال شوند. ازاینرو عملکرد دچار اختلال میشود [22]. بنابراین استفاده از ابزار اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک بهعنوان یک روش پیشبینی آسیبهای ورزشی و پیشگیری از آنها، اهمیت بالایی دارد. این ابزار میتواند به ورزشکاران کمک کند تا نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و برنامههای تمرین مناسب را برای تقویت آنها اجرا کنند. از طرفی با بهبود عملکرد حرکتی بدن، خطر آسیبهای ورزش قابلکاهش است و ورزشکاران میتوانند بهطور بهتری در فعالیتهای ورزشی خود عمل کنند و عملکرد بهتری داشته باشد.
ارتباط مشاهدهشده در این مطالعه ممکن است نشاندهنده رابطه علت و معلولی مستقیم نباشد و فقط یک ارتباط آماری بین دو متغیر باشد. میزان بروز آسیبهای ورزشی میتوانند تحت تأثیر عوامل متعددی، مانند فاکتورهای زمینهای، شرایط فیزیکی ورزشکاران، تکنیک اجرا، سطح فعالیت ورزشی، تمرینات تخصصی، نوع ورزش و سایر عوامل دیگر باشند. بنابراین برای بررسی دقیقتر این ارتباط و تأثیرات متغیرهای دیگر، نیاز به انجام تحقیقات بیشتر و مطالعات تکمیلی است. در هر صورت، توجه به جنبههای دیگری مانند تمرینات تقویتی و استراحت مناسب نیز برای کاهش خطر آسیبهای ورزشی بسیار حائز اهمیت است، توجه به شرایط خاص و نیازهای ورزشکاران، از گزینههای مختلف ارزیابی عملکرد و تشخیص آسیبهای ورزشی است. همچنین همکاری با متخصصان و کادر درمانی متعهد میتواند در تشخیص و پیشگیری از آسیبهای ورزشی مؤثر باشد.
نتیجهگیری
مطالعه حاضر، اولین مطالعهای است که به ارتباط میان نمره آزمون اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک با میزان بروز آسیبهای ورزشی در ژیمناستیککاران پسر میپردازد. باتوجهبه مطالعات موجود، میتوان نتیجه گرفت ارتباط بین نمره آزمون اندازهگیری حرکات عملکردی ژیمناستیک و بروز آسیبهای ورزشی ممکن است وجود داشته باشد. بنابراین نمرات آزمونهای اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک، مدل پیشگیری مناسبی از آسیبها و اختلالات اندام فوقانی را در اختیار مربیان و درمانگران قرار میدهد، بنابراین توصیه میشود مربیان و ورزشکاران این رشته ورزشی درزمینه بهبود و پیشگیری از آسیبهای مذکور، همگام با آزمایشهای تشخیصی کلینیکی پزشکی، از آزمونهای اندازهگیری عملکردی ژیمناستیک نیز استفاده کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در اجرای پژوهش ملاحظات اخلاقی مطابق با دستورالعمل کمیته دانشگاهی اخلاق در پژوهش زیست پزشکی دانشگاه گیلان در نظر گرفته شده است و کد اخلاق به شماره IR.GUILAN.REC.1401.075 دریافت شده است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری آقای زاهر عاشور در گروه آسیبشناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشگاه گیلان است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی بخشهای این مقاله مشارکت یکسان داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
References